Laksa
| Laksa | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Een kom Betawi laksa (Laksa komt oorspronkelijk uit de Indonesische stad Jakarta) in Australië
| ||||
| Alternatieve naam |
| |||
| Land | Perzië[1] | |||
| Streek | Azië | |||
| Bedenker | Perzische mensen (oorspronkelijk); nu ook gemaakt door mensen over de hele wereld, waaronder Indonesische mensen (In Nederland zijn er twee, namelijk Indo's en Indonesische Nederlanders) | |||
| Hoofdingrediënt(en) | noedels of pasta, bouillon (varieert) | |||
| Serveertemperatuur | warm; heet | |||
| ||||
Laksa is een noedelgerecht afkomstig uit Perzisch dat meestal jus bevat en meestal bijgerechten bevat (in Indonesië zijn bijgerechten over het algemeen kip, garnalen, kippenei, enzovoort). Uit Perzië is dit gerecht door Perzen over de hele wereld gebracht en geïntroduceerd (voornamelijk gerelateerd aan handelsactiviteiten), en vervolgens ontwikkeld in verschillende varianten (maar hebben dezelfde essentie); in Afghanistan dit gerecht staat bekend als Lakhchak, in Armenië genaamd Լապշա (Lapsha), in Wit-Rusland genaamd локшына (Lokšyna), in Litouwen genaamd Lakštiniai, di Palestina of Israël genaamd Lokshen (meestal geassocieerd met cultuur Joods), in Myanmar genaamd ခေါက်ဆွဲ (Lakhaoswè/Khaoswè), in Rusland genaamd лапша (Lapsha), in westelijke China genaamd Laghman (meestal geassocieerd met Oeigoerse cultuur), in Oekraïne genaamd локшина (Lokshyna), ondertussen heet het in de oostelijke regio van het Indonesische eiland Java ꦭꦏ꦳꧀ꦯ (Lakṣa), in de westelijke regio genaamd ᮜᮋ᮪ᮯ (Laksa), en op het eiland Bali heet het ᬮᬓ᬴᭄ᬰ (Lākṣā), en volgens de algemene spelling in de Indonesische taal wordt geschreven als Laksa.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De geschiedenis van de opkomst en ontwikkeling van het Laksa-gerecht kan niet worden gescheiden van de geschiedenis van het glorieuze Perzische Rijk dat ooit het grootste deel van West-Azië en Centraal-Azië regeerde.
Terminologie[bewerken | brontekst bewerken]
De term Laksa etymologisch komt van Oud-Perzisch, wat "glad" betekent;[1] verwijst naar de textuur van laksa die taai en glad is als hij wordt gegeten, omdat dit gerecht meestal met soep wordt geserveerd. Het woord Laksa in het Nederlands is echter ontleend aan de Oud-Javaanse taal[2] (waarschijnlijk overgenomen uit Sanskriet).
Volgens het patroon van de terminologie is de term Laksa ongetwijfeld de eerste keer in Perzië en zijn omgeving (die ook Sanskriet-sprekende gebieden omvat), dit wordt bewezen door de ontdekking van de term Laksa in verschillende inheemse talen in Perzische regio; in Afghanistan dit gerecht staat bekend als Lakhchak, in Armenië genaamd Լապշա (Lapsha), in Wit-Rusland genaamd локшына (Lokšyna), in Litouwen genaamd Lakštiniai, di Palestina of Israël genaamd Lokshen (meestal geassocieerd met cultuur Joods), in Rusland genaamd лапша (Lapsha), in westelijke China genaamd Laghman (meestal geassocieerd met Oeigoerse cultuur), ondertussen in Oekraïne genaamd локшина (Lokshyna).
In de moderne tijd is Laksa in Iran nu beter bekend als: aush, āsh, ashe, āshe, aash, osh; de voorwaarde "aush" het betekent specifiek "soep/dikke jus" in Iraanse talen. Het gebruik van de term "Laksa" is echter nog steeds gebruikelijk.
Geïntroduceerd in Indonesië[bewerken | brontekst bewerken]
Het is niet precies bekend wanneer Laksa in Indonesië werd geïntroduceerd, maar het is waarschijnlijk dat Laksa werd gebracht en geïntroduceerd door Perzische (of Indiase of Arabische) handelaren die honderdduizenden jaren geleden naar Indonesië kwamen, en in de jaren 1300 werd dit gerecht al algemeen bekend bij het Javaanse volk.
Gebaseerd op het verhaal van Denys Lombard (een expert in oosterse gebruiken Frans onderdaan) in zijn boek getiteld Le carrefour Javanais: Essai d'histoire globale II, een van de oude archieven die verwijst naar Laksa (als een noedelgerecht) is alleen te vinden in de Biluluk-inscriptie in de Oud-Javaanse taal uit het jaar 1391 van het rijk Majapahit waarin het woord wordt genoemd Haṅlaksa (moderne spelling: Hanglaksa),[3][2] waarvan het Oud-Javaanse woord "noedelmaker" betekent.[4] Men denkt dat het Oud-Javaanse woord is afgeleid van de Sanskriet-term, namelijk lakhshah wat "honderdduizend" betekent, hoewel dit Sanskrietwoord geen enkele aanwijzing heeft voor enig verband met dit noedelgerecht in het algemeen; de "-shah'" aan het einde van het woord geeft echter aan dat dit woord hoogstwaarschijnlijk werd beïnvloed door de Oud-Perzische terminologie.
Verscheidenheid[bewerken | brontekst bewerken]
Er zijn over de hele wereld verschillende soorten Laksa ontwikkeld. Al deze varianten hebben echter in wezen dezelfde essentie; dat is een noedelgerecht (of pasta) dat meestal wordt geserveerd met een verscheidenheid aan sauzen met verschillende vullingen.
In Indonesië[bewerken | brontekst bewerken]
In Indonesië zelf zijn er verschillende soorten Laksa die zijn ontwikkeld volgens de lokale smaken en culinaire tradities van de lokale gemeenschap. Tot de populaire Indonesische Laksa-varianten behoren:
Banjar laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Bogor laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Betawi laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Cibinong laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Jepara laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Medan laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Tangerang laksa[bewerken | brontekst bewerken]
Referentie[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ a b (en) Vaughan, Julian, Metcalfe, Itsu 20-minute Suppers: Quick, Simple & Delicious Noodles, Grains, Rice, & Soups. Octopus (2016). ISBN 9781784721800 “In fact, the word "laksa" derived from an ancient Persian word for noodles, "lakhsha", meaning slippery. [In feite, komt het woord "laksa" van het Oud-Perzische woord voor noedel, "lakhsha", wat zacht betekent.]”
- ↑ a b Oudheidkundige Dienst in Nederlandsch-Indië, Oudheidkundig Verslag (1912).
- ↑ (mul) Yamin, Muhammad, Tatanegara Madjapahit. Prapantja (1962).
- ↑ (mul) Lombard, Denys, Nusa Java : Réseau Asiatique. University of Michigan (1996).