Metro van Lissabon
Metropolitano de Lisboa | ||||
---|---|---|---|---|
Station Telheiras, onderdeel van de groene lijn
| ||||
Basisgegevens | ||||
Locatie | Lissabon, Portugal | |||
Vervoerssysteem | Metro | |||
Startdatum | 29 december 1959 | |||
Lengte trajecten | 45,5 km | |||
Aantal lijnen | 4 | |||
Aantal stations | 56 | |||
Aantal voertuigen | 338 | |||
Aantal passagiers | 450.000 gemiddeld per dag, 165,8 miljoen reizigers in totaal in 2008 per dag | |||
Spoorwijdte | 1.435 mm | |||
Eigenaar | Portugese staat (Empresa Pública) | |||
Uitvoerder(s) | Metropolitano de Lisboa E.P. | |||
Operationele gegevens | ||||
Maximumsnelheid | 72 km/h | |||
Netwerkkaart inclusief uitbreidingen in aanbouw en uitbreidingen in studie | ||||
|
De metro van Lissabon (Portugees: Metropolitano de Lisboa) is het oudste metrosysteem van Portugal. De metro van Lissabon werd geopend op 29 december 1959. In 2011 bestaat het netwerk uit 4 lijnen met een totale trajectlengte van 37 km en zijn er 40 stations die aan een lijn gelegen zijn en 6 overstapstations.
Gebruik
Het netwerk is opgebouwd uit 4 lijnen, alle met een eigen kleur en naam. De lijnen staan vermeld op een plattegrond die te bekijken is in de stations, op papier en op de website van de exploitant 'Metropolitano de Lisboa. Elke lijn maakt gebruik van eigen sporen, op de overstapstations worden geen perrons gedeeld. Moet men overstappen dan zal men door middel van verbindingsgangen, trappen en liften naar het andere perron moeten lopen. Lissabon kent momenteel 6 overstapstations:
- Marquês de Pombal, overstappen tussen de blauwe en gele lijn.
- Baixa/Chiado, overstappen tussen de blauwe en groene lijn.
- Alameda, overstappen tussen groene en rode lijn
- Campo Grande, overstappen tussen gele en groene lijn.
- São Sebastião, overstappen tussen blauwe en rode lijn.
- Saldanha, overstappen tussen gele en rode lijn.
Tarieven en vervoerbewijzen
In de metro van Lissabon bestaan verschillende tarieven:
- tarieven voor alleen metroreizen.
- tarieven voor reizen met metro, lift (in Lissabon zijn er liften die als openbaar vervoer worden aangemerkt (bv. Santa Justa-Lift), tram, kabeltram en bus.
- combi-tarieven voor reizen met metro en met een van andere openbaar vervoersondernemingen die zijn aangesloten bij "Coroas da Região de Lisboa", een samenwerkingsverband van diverse openbaar vervoersondernemingen in en om Lissabon.
- intermodal tarieven, voor reizen met alle openbaar vervoerondernemingen die zijn aangesloten bij "Coroas da Região de Lisboa", een samenwerkingsverband van diverse openbaar vervoersondernemingen in en om Lissabon.
Er zijn verschillende soorten kaarten:
- de magnetische stripkaart, een papieren kaartje met magneet strip geldig voor een reis. Te koop bij alle kaartverkoop apparaten en ticket offices.
- de "7 colinas" kaart, een contactloze chipkaart waar losse reizen op geladen kunnen worden (vergelijkbaar met de Nederlandse OV-chipkaart of bijvoorbeeld de Engelse Oyster card). Deze kaart is 1 jaar geldig vanaf het moment van aankoop en kan het hele jaar opnieuw geladen worden met nieuwe losse reizen. De kaart is voor persoonlijk gebruik.
- de Lisboa Viva kaart, een contactloze chipkaart waar abonnementen op geladen kunnen worden. De kaart is geldig zolang het geladen abonnement geldig is. Nieuwe abonnementen moeten voor de verloopdatum geladen worden. Na verloop van het abonnement kan de kaart niet opnieuw geladen worden. Ook deze kaart is voor persoonlijk gebruik.
- een 24 uurkaart voor metro,tram en bus welke ook op een chipkaart wordt geladen en per dag verlengd kan worden op diezelfde chipkaart.
Voor toeristen is er de "Lisboa Card", een contactloze chipkaart. Met deze kaart kan gereisd worden met metro, lift, bus en tram alsmede met de treinen naar Cascais en Sintra. Daarnaast geeft de kaart toegang tot of korting op de toegangsprijs van diverse musea en monumenten alsmede op tourtochten en aankopen in bepaalde winkels. De kaarten zijn verkrijgbaar met een geldigheidsduur van 1, 2 en 3 dagen.
Geschiedenis
Opening 1959
De bouw van de metro van Lissabon is gestart op 7 augustus 1955 en de metro werd in dienst genomen op 29 december 1959 met twee takken die begonnen bij Sete Rios (thans Jardim Zoológico) en Entre Campos die samenkwamen bij Rotunda (thans Marquês de Pombal) om vandaaruit door te rijden naar Restauradores in het centrum van de stad. De totale lengte bedroeg indertijd 6,5 km.
Uitbreiding 1963
Op 27 januari 1963 werd de lijn in zuidelijke richting verlengd naar station Rossio.
Uitbreiding 1966
Op 26 september 1966 werd de zuidelijke tak verder verlengd in noordoostelijke richting met de stations Socorro(thans Martim Moniz), Intendente en Anjos.
Uitbreiding 1972
In juni 1972 werd de zuidelijk tak uitgebreid vanaf Anjos naar Alvalade. Op dit deel werden de stations Arroios, Alameda, Areeiro, Roma en Alvalade geopend.
Uitbreiding 1988
In oktober 1988 werden de lijnen uitgebreid richting enerzijds Colégio Militar (thans Colégio Militar-Luz) , waarbij de stations Laranjeiras en Alto dos Moinhos werden toegevoegd, en anderzijds richting Cidada Universitária.
Uitbreiding 1993
In 1993 werden de twee oostelijke takken uiteindelijk verlengd naar Campo Grande om zodoende een cirkel te vormen.
Splitsing lijn in 1995
In 1995 werd station Rotunda gereconstrueerd en hernoemd naar Marquês de Pombal om zodoende het netwerk op te splitsen in 2 lijnen te weten de Blauwe lijn (linha Azul) van Colégio Militar-Luz naar Campo Grande en de Gele Lijn (linha Amarela) van Marquês de Pombal naar Campo Grande.
Verlenging Blauwe lijn in oktober 1997
In oktober 1997 werd de Blauwe lijn in noordwestelijke richting verlengd en werden de stations Carnide en Potinha geopend.
Verlenging Gele lijn in december 1997
In december 1997 werd de Gele lijn met een station verlengd in zuidwestelijke richting. Het eindstation aan deze zijde was toen Rato.
Verdere splitsing van de Blauwe lijn in maart 1998
In maart 1998 werd de Blauwe lijn in tweeën gesplitst. Die eindigde sindsdien bij station Baixa-Chiado. Het deel tot aan Campo Grande is de Groene lijn (linha Verde) geworden. Er was toen dus geen verbinding meer tussen de blauwe en groene lijn. Vanaf dit moment kende de Metro van Lissabon dus 3 lijnen
Uitbreiding Blauwe en Groene lijn in april 1998
Een maand later werd de volgende uitbreiding geopend. De groene lijn werd in zuidelijk richting verlengd naar station Cais do Sodre onder het gelijknamige spoorwegstation.
Opening nieuwe lijn in 1998 ter gelegenheid van Expo 1998
In mei 1998 werd een vierde lijn geopend, namelijk de Rode lijn(linha Vermelha) om vanuit Alamada een verbinding te maken met het expositieterrein van Expo 98 bij station Oriente. Oriente is tevens een spoorwegstation.
Opening station Cabo Ruivo aan de Rode lijn in juli 1998
Aan de Rode lijn werd een nieuw station genaamd Cabo Ruivo geopend.
Koppelen Blauwe en Groene lijn in november 1998
In november 1998 werd de Blauwe lijn verlengd tot het station Baixa-Chiado om zodoende de koppeling tussen de Blauwe en Groene lijn weer mogelijk te maken.
Verlenging Groene lijn in november 2002
In november 2002 kwam de verlenging van de Groene lijn tot station Telheiras gereed.
Verlenging Gele lijn in maart 2004
In maart 2004 werd de Gele lijn verlengd in noordelijk richting. De gele lijn eindigde in station Odivelas. De stations Odivelas, Senhor Roubado, Ameixoeira, Lumiar en Quinta das Conchas werden geopend.
Verlenging blauwe lijn in mei 2004
In mei 2004 werd de Blauwe lijn via het nieuwe station Alfornelos verlengd naar het nieuwe eindpunt Amadora Este.
Verlenging blauwe lijn in december 2007
In december 2007 werd de Blauwe lijn in zuidoostelijke richting verlengd naar Terreiro do Paço en Santa Apolónia. De totale lengte van de metro van Lissabon bedraagt sindsdien 39.0km
Verlenging rode lijn in augustus 2009
Op 29 augustus 2009 werd de verlenging van de rode lijn tussen de stations Alameda op de kruising van de rode en de groene lijn en Sao Sebastião op de kruising van rode en de blauwe lijn gerealiseerd. Tevens werd het station Saldanha op de kruising van de rode en de gele lijn aangedaan. Hiervoor zijn op alle drie de stations nieuwe stations gebouwd onder de bestaande stations. De verlenging maakte het mogelijk om naar elk metrostation te reizen met maximaal 1 overstap.
Verlenging rode lijn in juli 2012
Op 17 juli 2012 werd de verlenging van de rode lijn tussen de stations Oriente en Aeroporto geopend. Met de 3,3 km lange verlenging komt de lengte van de rode lijn nu tot 17 km. Op de verlenging zijn 3 nieuwe stations geopend te weten: Moscavide, Encarnação and Aeroporto. Met deze verlenging wordt het mogelijk om binnen 16 minuten van het vliegveld van Lissabon naar het centrum van Lissabon te reizen. Het metrobedrijf van Lissabon verwacht met deze verlenging een CO2 reductie van 5000 ton te realiseren omdat het nu mogelijk is om zonder gebruik van taxi of bus vanaf het vliegveld naar het stadscentrum te reizen.
Vrijwel het gehele metronet is ondergronds gelegen. Slechts op enkele plaatsten komt de metro bovengronds zoals bij het station Campo Grande. Wel komt de metro enkele keren even bovengronds als een vallei tussen 2 heuvels moet worden overbrugd.
Toekomst
In uitvoering
Momenteel zijn er uitbreidingswerkzaamheden aan de Blauwe Lijn van huidige eindstation Reboleira naar het nieuwe eindstation Amadora Este. Verwacht wordt dat deze werkzaamheden eind 2014 zijn voltooid, dan zullen er 57 stations zijn en is het metronetwerk 44,2 km lang.
Tevens worden momenteel diverse stations gemoderniseerd. Meestal wordt een tweetal stations tegelijkertijd onderhanden genomen.
In studie
De Rode lijn moet na de gerealiseerde verlenging van het vliegveld nog verlengd worden vanaf station Moscavide naar station Sacavém. In zuidelijke richting is ook een uitbreiding in studie van station São Sebastião naar Campolide.
Daarnaast worden er studies uitgevoerd naar de verlenging van zowel de Blauwe als de Gele lijn. De Blauwe lijn zal aan de noordzijde vanaf Amadora Este worden doorgetrokken naar Reboleira. Deze verlenging zal uiteindelijk deel gaan uitmaken van de Rode lijn(zie ook Verre toekomst).
Voor de Gele lijn staat een verlenging in zuidelijke richting vanaf het huidige eindstation Rato naar Estrela. Of deze nog wordt uitgevoerd is onzeker aangezien station Estrela in de plannen voor de verre toekomst opgenomen als een stations van de Rode lijn.
Verre toekomst
Op 2 september 2009 maakte de staatssecretaris van verkeer, Ana Paula Vitorino, plannen bekend voor de uitbreiding van de Metro van Lissabon. Op hoofdlijnen zien de plannen er als volgt uit:
Blauwe lijn
- inkorting van de lijn aan de noordelijk zijde tot station Colégio Militar/Luz. Het restant van de huidige blauwe lijn zal opgenomen worden in de dan uitgebreide rode lijn.
- nieuwe aftakking in westelijke richting naar Benfica met 1 tussenliggend stations: Uruguai. Deze lengte van deze verlenging bedraagt 1,5 km.
- nieuw station Alfândega aan zuidelijke zijde tussen het eindpunt Santa Apolónia en Terreiro do Paço.
Groene lijn
De aanpassingen aan de groene lijn zijn ingrijpend. Het deel van de gele lijn tussen de stations Campo Grande en Rato zal worden opgenomen in de groene lijn die na de uitbreidingen tot een ringlijn zal uitgroeien.
- inkorting van de lijn tussen stations Campo Grande en Telheiras, dit traject zal deel gaan uitmaken van de rode lijn.
- uitbreiding tussen de stations Rato en Cais do Sodré met 2 tussenliggende stations: Sâo Bente en Santos. De lengte van deze verlenging bedraagt 1,7 km.
- bouw van een extra station genaamd Madrid tussen de huidige stations Areeiro en Roma.
Gele lijn
De gele lijn wordt een stuk ingekort aan de zuidelijke richting vanwege de toevoeging aan de groene lijn. In noordelijke richting vinden wel uitbreidingen plaats. Bij het huidige eindpunt Odivelas zal de lijn uitbreiden in 2 richtingen:
- een uitbreiding in noordoostelijke richting naar Infantado met 4 tussenliggende stations: Covidel, St. Antonio dos Cavaleiros, Torres da Bella Vista en Loures. De lengte van deze verlenging bedraagt 5,8 km.
- een uitbreiding in noordwestelijke richting naar Bons Dias met 2 tussenliggende stations: Odivelas Centro en Ramada. De lengte van deze verlenging bedraagt 2,6 km.
Rode lijn
Ook de aanpassingen aan de rode lijn zijn erg ingrijpend. In totaal wordt er 20,6 km aan metrospoor toegevoegd en worden er 20 nieuwe stations geopend. De uitbreidingen bestaan uit:
- een verdere uitbreiding in westelijke richting via Campo Grande en Telheiras naar het station Pontinha aan de huidige blauwe lijn. Hier worden 3 nieuwe stations aangelegd: Fernado Namora, Senhora da Luz en Padre Cruz. De lengte van deze verlenging bedraagt 5,9 km.
- een uitbreiding van het station Reboleira naar Hospital in Oeiras. Hier worden de stations Atalaio, Amadora Centro en Hospital aangelegd. De lengte van deze verlenging bedraagt 2,5 km.
- een verlenging van het huidige station São Sebastião naar Alvito. Hier worden 5 stations aangelegd te weten: Campolide, Amoreiras, Campo do Ourique, Prazeres en het eindstation Alvito. De lengte van deze verlenging bedraagt 3,9 km.
- een aftakking vanaf het toekomstige station Campo do Ourique in zuidelijke richting naar het spoorwegstation Alcântara. Hier worden naast het eindpunt 3 nieuwe stations aangelegd te weten: Estrela, Lapa en Infante Santo. De lengte van deze verlenging bedraagt 2,3 km.
Het ligt in de bedoeling deze uitbreidingen rond 2020 gerealiseerd te hebben.
Metrolijnen
Er zijn 4 metrolijnen (blauw, geel, groen en rood) en 56 stations( van overstapstations zijn stations op beide lijnen geteld).
Lijnkleur | Lijnbenaming | Beginpunt | Eindpunt | Aantal Stations | Lengte | geschiedenis |
---|---|---|---|---|---|---|
Linha Azul Blauwe lijn |
Linha da Gaivota Zeemeeuwlijn |
Santa Apolónia | Reboleira | 18 | 13 km | 1959: Sete Rios (nu Jardim Zoológico) - Restauradores |
Linha Amarela Gele lijn |
Linha do Girassol Zonnebloemlijn |
Rato | Odivelas | 13 | 11 km | 1959: Entre Campos - Restauradores |
Linha Verde Groene lijn |
Linha da Caravela Karveellijn |
Cais do Sodré | Telheiras | 13 | 9 km | 1972: Restauradores - Alvalade |
Linha Vermelha Rode lijn |
Linha do Oriente Orientlijn |
São Sebastião | Aeroporto (Luchthaven Portela) |
12 | 15 km | 1998: Alameda - Oriente |
Metromaterieel
Voor de uitvoering van de dienstregeling beschikt de metro van Lissabon over metrostellen verdeeld over 4 series:
- ML90 (57 wagons)
- ML95 (114 wagons)
- ML97 (54 wagons)
- ML99 (113 wagons)
In totaal zijn nu 338 wagons in dienst. Reeds uit dienst genomen zijn de metrostellen van de series:
- ML7 (80 wagons, uit dienst sinds 31 januari 2001)
- ML79 (56 wagons, uit dienst sinds 11 juli 2002)
Alle metrostellen van de metro Lissabon zijn ongeveer 2,79 meter breed, 3,52 meter hoog. De lengte varieert naargelang de serie en de samenstelling van het metrostel. In alle series is zowel een 2 wagon (MM, motorwagon/motorwagon) als een 3 wagon (MTM, motorwagon/trailerwagon/motorwagon) samenstelling mogelijk. De langste mogelijk combinatie is 6 wagons.
De metrostellen rijden op normaalspoor. De voeding van 750 Volt gelijkstroom wordt middels een sleepcontact betrokken aan de bovenzijde van een derde rail. Dit is anders dan, bijvoorbeeld, de metrosystemen in Nederland waarbij de stroom aan de onderzijde van de derde rail wordt betrokken.
De maximumsnelheid van alle metrostellen is 72 km/h.
Materiaal werkplaatsen en opstelterreinen
De metro van Lissabon heeft de beschikking over 2 werkplaatsen annex opstelterreinen:
- PMO II (Calvanas): nabij station Campo Grande.
- PMO III (Pontinha): nabij station Pontinha.
Bij de aanvang van de metro in 1959 beschikte men over 1 werkplaats (PMO I) nabij het toenmalige eindpunt Sete Rios (thans Jardim Zoológico) die met een enkelsporige tunnel was verbonden met het nabijgelegen station Palhavã. Deze werkplaats was voor grote onderhouds- en spuitwerkzaamheden en bijvoorbeeld voor het draaien van wagons op de aanwezige draaischijf. De meeste metrostellen verbleven 's nachts gewoon ondergronds in een breder deel van de tunnel bij het eindpunt waar men over inspectie- en reinigingsfaciliteiten beschikte alsmede over een kleine werkplaats.