Musankwa

Musankwa is een geslacht van plantenetende dinosauriërs, behorende tot de Sauropodomorpha, dat tijdens het late Trias leefde in het gebied van het huidige Zimbabwe. De enige benoemde soort is Musankwa sanyatiensis.

Naamgeving

Maart 2018 vond Paul Barrett op het eiland Surwing in het Karibameer de achterpoot van een basale sauropodomorf. De vondst werd in 2020 gemeld in de wetenschappelijke literatuur en toen geïdentificeerd als een basaal lid van de Archosauromorpha, dus niet als een dinosauriër. In 2023 werd de vondst erkend als een basale sauropodomorf, verwant aan Riojasaurus.

De vindplaats

In 2024 werd de typesoort Musankwa sanyatiensis benoemd en beschreven door Paul Merlin Barrett, Kimberley Elise Jane Chapelle, Lara Sciscio, Timothy John Broderick, Michel Zondo, Darlington Munyikwa en Jonah Nathaniel Choinière. De geslachtsnaam is gelijk aan de naam van de woonboot die Barrett gebruikte als uitvalsbasis bij de opgravingen in 2017 en 2018. In het Tonga betekent het "jongeman die dicht bij het huwelijk staat". De boot was ter beschikking gesteld door David en Julie Glynn en bemand door Coster Katupu, Godfrey Swalika, Simbarashe Mangoroma en Never Mapir. De soortaanduiding verwijst naar de rivier de Sanyati of Munyati die dicht bij de vindplaats in het Karibastuwmeer stroomt. Het is de vierde dinosauriër die uit Zimbabwe is benoemd, na Megapnosaurus, Vulcanodon en Mbiresaurus.

Diagram van het materiaal

Het holotype, NHMZ 2521, is gevonden in een laag van de Pebble Arkose-formatie die dateert uit het Norien. Het bestaat uit een rechterachterpoot. Bewaard zijn gebleven: het dijbeen, het scheenbeen, het sprongbeen en wat niet te identificeren fragmenten. De elementen lagen in verband maar waren al geërodeerd op het moment van de vondst. Een klein stukje van het onderste kuitbeen was oorspronkelijk bewaard gebleven maar ging verloren bij het bergen en prepareren.

Beschrijving

Musankwa is ruwweg vier meter lang. Het gewicht is geschat op 386 kilogram. Het dijbeen is 428 millimeter lang, het scheenbeen 365 millimeter.

De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Een daarvan is een autapomorfie, unieke afgeleide eigenschap. De basis van de vierde trochanter, de aanhechting voor de retractorspier van de staart, is recht, overdwars bezien centraal op de achterkant van het dijbeen geplaatst en geheel op de bovenste helft van het dijbeen gelegen. Opmerkelijk is dat Barrett dit kenmerk wel als uniek aanduidt in de diagnose maar verderop in het artikel stelt dat Musankwa helaas geen autapomorfieën bezit.

Het materiaal van het holotype

Daarnaast is er een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. Er is een uitstekend achterste bultje aanwezig op de bovenrand van het dijbeen, net als bij Eucnemesaurus, Riojasaurus en Sefapanosaurus. De schacht van het bovenste dijbeen is van voor naar achter verbreed en gezwollen op het niveau van de trochanter anterior, net als bij Coloradisaurus. De buitenste lob van het bovenvlak van het scheenbeen wordt gescheiden van de crista cnemialis door een opvallende trog, net als bij Coloradisaurus.

Het dijbeen is sterk S-vormig gekromd, een basaal kenmerk. Dat verklaart waarom de vondst eerst niet voor een dinosauriër werd aangezien. Ook de hoge plaatsing van de vierde trochanter is basaal. De trochanter minor is groot, geeft een driehoekig profiel aan het dijbeen indien van boven bezien en beslaat 36% van de bovenste schacht. Het scheenbeen is relatief kort en matig slank.

Fylogenie

CAT-scan van het onderste scheenbeen en het sprongbeen

Musankwa werd in de Massopoda geplaatst, als meest basale bekende lid. Hij zou een aanwijzing vormen dat de massopoden in Gondwana zijn ontstaan.

Het volgende cladogram toont de positie in de evolutionaire stamboom volgens het beschrijvende artikel.

Massopoda	Musankwa Riojasauridae  Eucnemesaurus spp. Riojasaurus Sarahsaurus Massospondylidae  Ngwevu Massospondylus carinatus Leyesaurus Adeopapposaurus Coloradisaurus Lufengosaurus Glacialisaurus Yunnanosaurus huangi Xingxiulong Chuxiongosaurus Jingshanosaurus Sauropodiformes

Literatuur

• Sciscio, Lara; Viglietti, Pia A.; Barrett, Paul M.; Broderick, Timothy J.; Munyikwa, Darlington; Chapelle, Kimberley E.J.; Dollman, Kathleen N.; Edwards, Steve F.; Zondo, Michel & Choiniere, Jonah N. 2020. "Sedimentology and palaeontology of the Upper Karoo Group in the Mid-Zambezi Basin, Zimbabwe: new localities and their implications for interbasinal correlation". Geological Magazine. 158(6): 1035–1058. DOI:10.1017/S0016756820001089.
• Barrett, Paul M.; Sciscio, Lara; Zondo, Michel; Broderick, Timothy J.; Munyikwa, Darlington; Viglietti, Pia A.; Edwards, Steve F.; Chapelle, Kimberley E.J.; Dollman, Kathleen N.; Choiniere, Jonah N. 2023. "Faunal change across the Triassic–Jurassic boundary: New insights from the Mid-Zambezi Basin of Zimbabwe". 14th Symposium on Mesozoic Terrestrial Ecosystems and Biota. 306: 30–32. DOI:10.1002/ar.25219.
• Barrett, Paul M.; Chapelle, Kimberley E.J.; Sciscio, Lara; Broderick, Timothy J.; Zondo, Michel; Munyikwa, Darlington; Choiniere, Jonah N. 2024. "A new Late Triassic sauropodomorph dinosaur from the Mid-Zambezi Basin, Zimbabwe". Acta Palaeontologica Polonica. 69(2): 227–241. DOI:10.4202/app.01100.2023.