Naar inhoud springen

Rotsgekko's

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Rotsgekko's
Afroedura transvaalica
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Onderstam:Vertebrata (Gewervelden)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Gekkota (Gekko's)
Familie:Gekkonidae
Geslacht
Afroedura
Loveridge, 1944
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Rotsgekko's op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Rotsgekko's[1] (Afroedura) zijn een geslacht van gekko's (Gekkota) uit de familie Gekkonidae.

De groep werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Arthur Loveridge in 1944. Veel soorten behoorde lange tijd tot het geslacht Oedura. Er worden tegenwoordig 32 verschillende soorten erkend. Het soortenaantal verandert echter regelmatig; negen soorten zijn pas in 2014 wetenschappelijk beschreven en vier soorten zijn pas bekend sinds 2021.[2] De Nederlandstalige naam slaat op het feit dat veel soorten gespecialiseerd zijn in het leven tussen de rotsen.

Uiterlijke kenmerken

[bewerken | brontekst bewerken]

Alle soorten hebben een afgeplat lichaam, kop en staart. De lichaamslengte is ongeveer 4,5 tot 8 centimeter exclusief staart. De lichaamskleur is lichtbruin tot roze, veel soorten hebben een patroon van onregelmatige vlekken op het lichaam en de staart. De buikzijde is lichter en ongevlekt. De kop is duidelijk van het lichaam te onderscheiden en heft grote goed ontwikkelde ogen.

De staart is ongeveer even lang als het lijf en breekt gemakkelijk af bij predatie (caudale autotomie) maar groeit ook snel weer aan. Vaak is de staart dan dikker en soms groeien meerdere staartpunten uit de oorspronkelijke staart. De poten eindigen in vier vingers of tenen, die altijd twee of drie groepen hechtlamellen hebben. De vingers en tenen dragen geen klauwen.[3]

Verspreiding en habitat

[bewerken | brontekst bewerken]

De verschillende soorten komen voor in delen van Afrika en leven in de landen Angola, Botswana, Lesotho, Mozambique, Namibië, Swaziland, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Zululand. Het overgrote deel -achttien soorten- komt endemisch voor in Zuid-Afrika.[2]

De habitat is heel verschillend, sommige soorten komen voor op zeeniveau en anderen leven hoog in de bergen. Van de sneeuwrotsgekko (Afroedura nivaria) is bekend dat het dier op besneeuwde bergtoppen nog actief is.[1] Veel soorten leven in rotsige omgevingen met gesteenten als gneis, graniet, schist of zandsteen.[3]

Twee soorten worden door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN beschouwd als 'gevoelig' (Near Threatened of NT), zoals de soort Afroedura major. Deze rotsgekko heeft een geschat verspreidingsgebied van minder dan 700 vierkante kilometer.[4]

Alle soorten schuilen overdag in nauwe kieren in de rosten. Sommige soorten leven op bomen, maar dan wel met schuilplaatsen zoals bomen met losse boombast waaronder geschuild kan worden of rottende, holle bomen. Op het menu staan vooral insecten zoals kevers, vliegen en vlinders en andere ongewervelden zoals spinnen.

Er worden door de vrouwtjes twee eieren afgezet die rond van vorm zijn en een harde schaal hebben. Ze worden in kieren en spleten gedeponeerd en zijn erg kleverig zodat ze niet snel loskomen.[3]

Soorten uit het geslacht Afroedura
Naam Auteur Verspreidingsgebied
Afroedura africana Boulenger, 1888 Namibië, Zuid-Afrika
Afroedura amatolica Hewitt, 1925 Zuid-Afrika
Afroedura bogerti Loveridge, 1944 Angola, Namibië
Afroedura broadleyi Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura donveae Branch, Schmitz, Lobón-Rovira, Baptista, António & Conradie, 2021 Angola
Afroedura gorongosa Branch , Guyton, Schmitz, Barej, Naskrecki, Farooq, Verburgt & Rödel, 2017 Mozambique
Afroedura granitica Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura haackei Onderstall, 1984 Zuid-Afrika
Afroedura halli Hewitt, 1935 Zuid-Afrika
Afroedura hawequensis Mouton & Mostert, 1985 Zuid-Afrika
Afroedura karroica Hewitt, 1925 Lesotho, Zuid-Afrika
Afroedura langi Fitzsimons, 1930 Zuid-Afrika
Afroedura leoloensis Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura loveridgei Broadley, 1963 Mozambique
Afroedura major Onderstall, 1984 Zuid-Afrika
Afroedura maripi Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura marleyi FitzSimons, 1930 Swaziland, Zululand
Afroedura multiporis Hewitt, 1925 Zuid-Afrika
Afroedura namaquensis FitzSimons, 1938 Zuid-Afrika
Sneeuwrotsgekko
(Afroedura nivaria)
FitzSimons, 1938 Lesotho, Zuid-Afrika
Afroedura pienaari Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura pondolia Hewitt, 1925 Zuid-Afrika, Swaziland
Afroedura pongola Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura praedicta Branch, Schmitz, Lobón-Rovira, Baptista, António & Conradie, 2021 Angola
Afroedura rondavelica Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura rupestris Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura tembulica Hewitt, 1926 Zuid-Afrika
Afroedura tirasensis Haacke, 1965 Namibië
Afroedura transvaalica Hewitt, 1925 Botswana, Mozambique, Zimbabwe, Zuid-Afrika
Afroedura vazpintorum Branch, Schmitz, Lobón-Rovira, Baptista, António & Conradie, 2021 Angola
Afroedura waterbergensis Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014 Zuid-Afrika
Afroedura wulfhaackei Branch, Schmitz, Lobón-Rovira, Baptista, António & Conradie, 2021 Angola
[bewerken | brontekst bewerken]

Bronvermelding

[bewerken | brontekst bewerken]