Satyr

Dronken satyrs (met paardenstaart en mensenpoten) op een Attische roodfigurige vaas. 500-490 v.Chr., British Museum.

Prent die twee satyrs afbeeldt zoals dat gebruikelijk was tijdens de Renaissance: met geitenhoorns en -poten zoals Pan, en met bedekt kruis. Gemaakt in de tweede helft van de zestiende eeuw. Bewaard in de Universiteitsbibliotheek Gent.^[1]

Een satyr (Oudgrieks: σάτυρος, satyros) of sater is een figuur uit de Griekse mythologie. Het is een vrolijk en ondeugend boswezen, behorend tot het gevolg van de god Dionysos en heeft de taak van een vruchtbaarheidsgeest.

Paardenstaart, en in zeer vroege Griekse afbeeldingen soms ook -poten, puntige oren en een ithyphallos (erecte penis) behoren tot zijn fysieke kenmerken. Bij de Grieken zijn Satyrs doorgaans sterk behaard en dragen ze een baard, maar bij de Romeinen zien ze er meestal jeugdiger/minder harig uit met mensenbenen. Een veelvoorkomend attribuut is de fluit. Bekende satyrs zijn Marsyas en Aristaios.

De satyr staat bekend om zijn lust voor wijn en het verleiden van nimfen en efeben. De satyrs lieten instinct boven rede gaan, anarchie boven orde, extase boven ascese, overvloed boven matigheid. Zij symboliseren wellust en vervoering, net als de vrouwelijke volgelingen van Dionysos, de Mainaden of Bacchanten.

Tijdens de Renaissance en daarna werden satyrs vaak verward met de geitachtige Pan/Faunus.