Copernicaanse revolutie

Een Copernicaanse wending, omkering of revolutie is een radicale heroriëntatie van een wetenschap of filosofie. Het eerste deel van het begrip dankt zijn naam aan de sterrenkundige Nicolaus Copernicus (1473-1543), die de aanzet gaf tot de verschuiving van het geocentrische naar het heliocentrische wereldbeeld. De heliocentrische leer maakte het heelal in principe eenvoudig en doorzichtig, en door de aanvaarding van die leer kon zich de moderne natuurwetenschap ontwikkelen.

Volgens de filosoof Immanuel Kant bestaat de Copernicaanse wending daaruit dat de te kennen objecten zich moeten conformeren naar de voorwaarden van het subject dat de kennis vergaart. Anders geformuleerd: wij bekijken alles als het ware door een roze bril, gekleurd door ons eigen kenvermogen dat werkt met zijn eigen aangeboren concepten van ruimte en tijd, en oorzakelijke verbanden. Het ding an sich, de werkelijkheid zoals ze voor zichzelf is, onbewerkt door ons kenvermogen, is voor ons dus niet kenbaar. Door deze inzichten werd Kant ook de voorloper van het Duits idealisme.

Zie ook het begrip paradigmaverschuiving.

Reactie op bovenstaande informatie
Naar mijn weten is bovenstaande informatie foutief. De drie Copernicaanse wendingen (belangrijke keerpunten in het heersende mensbeeld) zijn bedacht/benoemd door Sigmund Freud:

1. In 1514 introduceerde Copernicus het heliocentrisme (de aarde draait om de zon). Hierdoor stond de mens plotseling niet meer in het middelpunt.
2. In 1859 bracht Darwin zijn boek uit over de evolutieleer. Hierdoor was de mens niet meer de kroon op Gods schepping, maar met net zo veel toeval ontstaan als ieder ander dier.
3. De derde wending schreef Freud (1856-1939) aan zichzelf toe omdat hij de mens degradeerde tot een ziek dier dat therapie nodig had en zich niet eens bewust was van zijn eigen, onbewuste drijfveren. Ofwel: de mens was volgens hem geen baas in eigen huis.

Dat Immanuel Kant (1724-1804) hierop heeft gereageerd lijkt me, gezien de jaartallen, onmogelijk. Wel kan het zijn dat hij al eerder sprak over dergelijke wendingen en Freud dit van hem heeft overgenomen. Freud nam namelijk wel vaker ideeën van andere filosofen over in zijn werk, niet altijd met de naam van de filosoof in kwestie vermeld.