Gooise r: verschil tussen versies
Gooische r |
onzinspelling |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De ''' |
De '''Gooise r''' is de [[Uitspraak van de r in het Nederlands|uitspraak van de letter r]] zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek [[het Gooi]] (provincie [[Noord-Holland]]) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide [[allofoon|allofone]] variatie van dit [[foneem]], die vooral in de Nederlandse [[media]] en in de [[Randstad (gebied)|Randstad]] voorkomt en in sommige andere delen van [[Nederland]].<ref>[http://player.nos.nl/index.php/media/play/tcmid/tcm:5-495678/ Gesprek met onderzoekster Jessica Koppers over Gooise 'r' onder Friese jongeren]. [[NOS.nl]], 25 maart 2009</ref> Het betreft hier overigens niet iets dat typisch is voor het [[Goois]]e [[dialect]] zoals dat oorspronkelijk werd gesproken. |
||
Voor een [[klinker (klank)|klinker]] wordt de klank als een [[huig-r]] gerealiseerd ([ʀ]), voor [[medeklinker]]s en aan het eind van een frase treedt een tong-r ([[approximant]]) op die niet trilt: [ɹ]: ''daajdooj''), of zelfs volledig [[elisie|geëlideerd]] wordt (''daadoo''). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (''weet''/''weer'', ''dood''/''door'') of zwak (''daad''/''daar''). Een zodanig gevormd ''daadoo'' heeft in de optiek van [[fonetiek|fonetici]] dan ook heel andere klinkers dan ''halo''. |
Voor een [[klinker (klank)|klinker]] wordt de klank als een [[huig-r]] gerealiseerd ([ʀ]), voor [[medeklinker]]s en aan het eind van een frase treedt een tong-r ([[approximant]]) op die niet trilt: [ɹ]: ''daajdooj''), of zelfs volledig [[elisie|geëlideerd]] wordt (''daadoo''). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (''weet''/''weer'', ''dood''/''door'') of zwak (''daad''/''daar''). Een zodanig gevormd ''daadoo'' heeft in de optiek van [[fonetiek|fonetici]] dan ook heel andere klinkers dan ''halo''. |
||
De |
De Gooise r is sterk [[sociolect|sociolectisch]] gebonden. Ze wordt eerder met de Randstad dan met andere delen van het [[Nederlands taalgebied]], eerder met jongeren dan met ouderen, eerder met hogere dan met lagere [[sociale klasse]]n en eerder met vrouwen dan met mannen geassocieerd.<ref>Stroop 1998</ref> |
||
==Personen die geassocieerd worden met de |
==Personen die geassocieerd worden met de Gooise r== |
||
* [[Sacha de Boer]] |
* [[Sacha de Boer]] |
||
* [[Femke Halsema]] |
* [[Femke Halsema]] |
||
Versie van 23 feb 2013 23:53
De Gooise r is de uitspraak van de letter r zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek het Gooi (provincie Noord-Holland) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide allofone variatie van dit foneem, die vooral in de Nederlandse media en in de Randstad voorkomt en in sommige andere delen van Nederland.[1] Het betreft hier overigens niet iets dat typisch is voor het Gooise dialect zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.
Voor een klinker wordt de klank als een huig-r gerealiseerd ([ʀ]), voor medeklinkers en aan het eind van een frase treedt een tong-r (approximant) op die niet trilt: [ɹ]: daajdooj), of zelfs volledig geëlideerd wordt (daadoo). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (weet/weer, dood/door) of zwak (daad/daar). Een zodanig gevormd daadoo heeft in de optiek van fonetici dan ook heel andere klinkers dan halo.
De Gooise r is sterk sociolectisch gebonden. Ze wordt eerder met de Randstad dan met andere delen van het Nederlands taalgebied, eerder met jongeren dan met ouderen, eerder met hogere dan met lagere sociale klassen en eerder met vrouwen dan met mannen geassocieerd.[2]
Personen die geassocieerd worden met de Gooise r
- Sacha de Boer
- Femke Halsema
- Jort Kelder
- Chazia Mourali
- Rick Nieman
- Melanie Schultz van Haegen-Maas Geesteranus
- Mariëlle Tweebeeke
- Nicolette van Dam
- Beau van Erven Dorens
- Diverse Kinderen voor Kinderenzangers en -zangeressen
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|