Burgerlijk recht

Burgerlijk recht, ook civiel recht of (in Nederland) privaatrecht, beschrijft de regels voor de onderlinge verhoudingen tussen personen (dus personen- en familierecht, vermogensrecht, ...). De inhoud van het burgerlijk recht wordt het materiële burgerlijke recht genoemd. Het formeel privaatrecht beschrijft de procedures van het civiele recht, dit wordt ook wel burgerlijk procesrecht genoemd.

Omdat in het privaatrecht burgers tegenover elkaar staan is hier een belangrijker rol toebedeeld aan de rechter, in vergelijking met het publiekrecht (met onder andere het strafrecht, bestuursrecht en belastingrecht) waar de overheid tegenover de burger staat, en de rechter meer gebonden is door (democratische vastgestelde) wetten. De wet verplicht de rechter desgevraagd altijd een uitspraak te doen in een civiel geschil, ook als een duidelijke wettelijke regel ontbreekt.

Nederland

Zie Civiel recht (Nederland) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Nederlandse civiel recht is voor een belangrijk deel vastgelegd in het Nederlandse Burgerlijk Wetboek.

Het Nederlandse burgerlijk recht stamt af van de Code Civil uit de tijd van Napoleon. In eerste instantie was het Nederlandse burgerlijk wetboek niet meer dan een vertaling van dit Franse wetboek. In de tweede helft van de 20e eeuw werd begonnen met het herschrijven van het wetboek, onder leiding van de in 1954 overleden Leidse hoogleraar Eduard Meijers. In 1992 werd dit "Nieuw Burgerlijk Wetboek" grotendeels in gebruik genomen. De gedachte achter dit "NBW" was niet primair om de inhoud van het recht te veranderen, maar om dit op een overzichtelijker manier vast te leggen, ter bevordering van onder andere de rechtszekerheid..

België

België kent, in tegenstelling tot Nederland, een afzonderlijk handelsrecht, dat als het ware uit het burgerlijk recht gelicht is. Er is het Belgische Burgerlijk Wetboek, maar voor een welomschreven categorie van handelaars of daden van koophandel geldt een afzonderlijk Wetboek van koophandel. Over het algemeen is de bewijsvoering onder handelaars soepeler en gemakkelijker (artikel 25 van het Wetboek van Koophandel). Er zijn afzonderlijke rechtbanken van koophandel, ook handelsrechtbanken genoemd. Alle vennootschappen, zoals beschreven in het Wetboek van vennootschappen, hebben ofwel een handelsactiviteit, ofwel een burgerlijke activiteit. Zeer vereenvoudigd komt het hier op neer dat industrie (de secundaire sector) en handel (de tertiaire sector) onder het handelsrecht vallen, terwijl landbouw, mijnbouw en visserij (de primaire sector) alsook de vrije beroepen onder het burgerlijk recht vallen. Naar Belgische begrippen vormen (onder andere) handelsrecht, arbeidsrecht en burgerlijk recht samen het privaatrecht.