Equinox: verschil tussen versies
kGeen bewerkingssamenvatting |
de zon beweegt niet langs maar door het snijpunt; Appendix komt voor navigatiesjablonen |
||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Zie dp}} |
{{Zie dp}} |
||
{{Zijbalk zonnewende}} |
{{Zijbalk zonnewende}} |
||
Een '''equinox''' ([[Latijn]]: aequinoctium, ''gelijke nacht'') (ook: '''nachtevening''' of '''dag-en-nachtevening''') is een tijdstip in het [[jaar]] waarop de [[zon]] loodrecht boven de [[evenaar]] staat, of anders bekeken, de tijd dat de zon |
Een '''equinox''' ([[Latijn]]: aequinoctium, ''gelijke nacht'') (ook: '''nachtevening''' of '''dag-en-nachtevening''') is een tijdstip in het [[jaar]] waarop de [[zon]] loodrecht boven de [[evenaar]] staat, of anders bekeken, de tijd dat de zon door een van de snijpunten van de [[ecliptica (astronomie)|ecliptica]] en [[hemelequator]] gaat. De verbindingslijn aarde-zon passeert tijdens de equinox juist het vlak van de aardse evenaar (de ''evennachtslijn''), op weg van zuid naar noord, of andersom. Op het tijdstip van de equinox is de lengte van dag en nacht overal op [[aarde (planeet)|aarde]] ruwweg gelijk, namelijk een half etmaal<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/groen/rode-bladeren-kale-takken~a9a355a5/|titel=Rode bladeren, kale takken|werk=Trouw|datum=2017-09-21|taal=nl}}</ref> — en komt de zon precies in het [[oost (windstreek)|oost]]en op. Een uitzondering hierop zijn de Noord- en Zuidpool. Daar komt de zon op bij de ene equinox en gaat hij onder bij de andere equinox. |
||
[[Bestand:Equinozio da Pizzo Vento,tramonto fondachelli fantina, sicilia.JPG|miniatuur|zonsondergang van de zon bij de equinox gezien vanaf de Pizzo Vento-site in [[Fondachelli-Fantina|Fondachelli Fantina]], [[Sicilië]]]] |
[[Bestand:Equinozio da Pizzo Vento,tramonto fondachelli fantina, sicilia.JPG|miniatuur|zonsondergang van de zon bij de equinox gezien vanaf de Pizzo Vento-site in [[Fondachelli-Fantina|Fondachelli Fantina]], [[Sicilië]]]] |
||
Regel 8: | Regel 8: | ||
Diverse antieke en moderne bouwwerken zijn zo gemaakt dat de zon op de equinox op een speciale manier in of langs het gebouw schijnt, bijvoorbeeld door een deuropening, over een bepaald richtpunt. Voorbeeld van dergelijke gebouwen zijn [[Stonehenge]], de [[Piramide van Cheops]], [[El Castillo (bouwwerk)|El Castillo]], het [[Observatorium (Robert Morris)|Observatorium]] en het [[Pantheon (Rome)]]. De equinox is ook een belangrijke periode in de [[Wicca|Wicca-religie]]. |
Diverse antieke en moderne bouwwerken zijn zo gemaakt dat de zon op de equinox op een speciale manier in of langs het gebouw schijnt, bijvoorbeeld door een deuropening, over een bepaald richtpunt. Voorbeeld van dergelijke gebouwen zijn [[Stonehenge]], de [[Piramide van Cheops]], [[El Castillo (bouwwerk)|El Castillo]], het [[Observatorium (Robert Morris)|Observatorium]] en het [[Pantheon (Rome)]]. De equinox is ook een belangrijke periode in de [[Wicca|Wicca-religie]]. |
||
== Gerelateerde verschijnselen == |
|||
==Trivia== |
|||
Het moment van wereldwijd ''evenwicht'' tussen dag- en nachtlengte valt samen met een maximale ''verandering per dag'' in daglengte tussen kortste en langste dag - en idem voor de groei respectievelijk het krimpen van de nachtlengte. Bijvoorbeeld: tussen 17 en 27 maart lengen de dagen in Vlieland met 42 minuten, in Brussel met 38 minuten. Per dag gemiddeld dus een groei van 4,2 resp. 3,8 minuten. In streken dichter bij de polen wordt het krimpen en rekken van dag en nacht, juist omstreeks de equinoxen, nog aanzienlijk spectaculairder. |
Het moment van wereldwijd ''evenwicht'' tussen dag- en nachtlengte valt samen met een maximale ''verandering per dag'' in daglengte tussen kortste en langste dag - en idem voor de groei respectievelijk het krimpen van de nachtlengte. Bijvoorbeeld: tussen 17 en 27 maart lengen de dagen in Vlieland met 42 minuten, in Brussel met 38 minuten. Per dag gemiddeld dus een groei van 4,2 resp. 3,8 minuten. In streken dichter bij de polen wordt het krimpen en rekken van dag en nacht, juist omstreeks de equinoxen, nog aanzienlijk spectaculairder. |
||
Regel 22: | Regel 22: | ||
*[[Astronomisch coördinatenstelsel]] |
*[[Astronomisch coördinatenstelsel]] |
||
⚫ | |||
{{Appendix}} |
{{Appendix}} |
||
⚫ | |||
[[Categorie:Hemelmechanica]] |
[[Categorie:Hemelmechanica]] |
||
[[Categorie:Zon]] |
[[Categorie:Zon]] |
Versie van 13 feb 2021 16:48
jaar | Equinox maart[1] |
Zomerwende juni[2] |
Equinox september[3] |
Winterwende december[4] | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
UTC | MET | UTC | MEZT | UTC | MEZT | UTC | MET | |||||||||||||||||
dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | dag | tijd | |||||||||
2016 | 20 | 04:31 | 20 | 05:31 | 20 | 22:35 | 21 | 00:35 | 22 | 14:21 | 22 | 16:21 | 21 | 10:45 | 21 | 11:45 | ||||||||
2017 | 20 | 10:29 | 20 | 11:29 | 21 | 04:25 | 21 | 06:25 | 22 | 20:02 | 22 | 22:02 | 21 | 16:29 | 21 | 17:29 | ||||||||
2018 | 20 | 16:15 | 20 | 17:15 | 21 | 10:07 | 21 | 12:07 | 23 | 01:54 | 23 | 03:54 | 21 | 22:22 | 21 | 23:22 | ||||||||
2019 | 20 | 21:58 | 20 | 22:58 | 21 | 15:54 | 21 | 17:54 | 23 | 07:50 | 23 | 09:50 | 22 | 04:19 | 22 | 05:19 | ||||||||
2020 | 20 | 03:50 | 20 | 04:50 | 20 | 21:43 | 20 | 23:43 | 22 | 13:31 | 22 | 15:31 | 21 | 10:03 | 21 | 11:03 | ||||||||
2021 | 20 | 09:37 | 20 | 10:37 | 21 | 03:32 | 21 | 05:32 | 22 | 19:21 | 22 | 21:21 | 21 | 15:59 | 21 | 16:59 | ||||||||
2022 | 20 | 15:33 | 20 | 16:33 | 21 | 09:14 | 21 | 11:14 | 23 | 01:04 | 23 | 03:04 | 21 | 21:48 | 21 | 22:48 | ||||||||
2023 | 20 | 21:25 | 20 | 22:25 | 21 | 14:58 | 21 | 16:58 | 23 | 06:50 | 23 | 08:50 | 22 | 03:28 | 22 | 04:28 | ||||||||
2024 | 20 | 03:07 | 20 | 04:07 | 20 | 20:51 | 20 | 22:51 | 22 | 12:44 | 22 | 14:44 | 21 | 09:20 | 21 | 10:20 | ||||||||
2025 | 20 | 09:02 | 20 | 10:02 | 21 | 02:42 | 21 | 04:42 | 22 | 18:20 | 22 | 20:20 | 21 | 15:03 | 21 | 16:03 | ||||||||
2026 | 20 | 14:46 | 20 | 15:46 | 21 | 08:25 | 21 | 10:25 | 23 | 00:06 | 23 | 02:06 | 21 | 20:50 | 21 | 21:50 |
Een equinox (Latijn: aequinoctium, gelijke nacht) (ook: nachtevening of dag-en-nachtevening) is een tijdstip in het jaar waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat, of anders bekeken, de tijd dat de zon door een van de snijpunten van de ecliptica en hemelequator gaat. De verbindingslijn aarde-zon passeert tijdens de equinox juist het vlak van de aardse evenaar (de evennachtslijn), op weg van zuid naar noord, of andersom. Op het tijdstip van de equinox is de lengte van dag en nacht overal op aarde ruwweg gelijk, namelijk een half etmaal[5] — en komt de zon precies in het oosten op. Een uitzondering hierop zijn de Noord- en Zuidpool. Daar komt de zon op bij de ene equinox en gaat hij onder bij de andere equinox.
Er vindt op aarde tweemaal per jaar een equinox plaats, namelijk op of rond 20 maart[6] (Latijn: aequinoctium vernum) en op of rond 23 september (Latijn: aequinoctium autumnale). Omdat op het noordelijk halfrond deze equinoxen (of aequinoctia) respectievelijk aanduiden het begin van de lente en het begin van de herfst worden beide vaak onderscheiden als lente-equinox en herfstequinox. De genoemde data gelden wel maar voor de helft van de aarde: op het zuidelijk halfrond betekent de equinox van maart juist het begin van de herfst en de equinox van september het begin van de lente.
Diverse antieke en moderne bouwwerken zijn zo gemaakt dat de zon op de equinox op een speciale manier in of langs het gebouw schijnt, bijvoorbeeld door een deuropening, over een bepaald richtpunt. Voorbeeld van dergelijke gebouwen zijn Stonehenge, de Piramide van Cheops, El Castillo, het Observatorium en het Pantheon (Rome). De equinox is ook een belangrijke periode in de Wicca-religie.
Gerelateerde verschijnselen
Het moment van wereldwijd evenwicht tussen dag- en nachtlengte valt samen met een maximale verandering per dag in daglengte tussen kortste en langste dag - en idem voor de groei respectievelijk het krimpen van de nachtlengte. Bijvoorbeeld: tussen 17 en 27 maart lengen de dagen in Vlieland met 42 minuten, in Brussel met 38 minuten. Per dag gemiddeld dus een groei van 4,2 resp. 3,8 minuten. In streken dichter bij de polen wordt het krimpen en rekken van dag en nacht, juist omstreeks de equinoxen, nog aanzienlijk spectaculairder.
Een ander duidelijk waarneembaar kenmerk van de equinoxen is dat in deze perioden de schemering het kortst duurt, terwijl deze rond de zonnewende het langst duurt. Dichter bij de evenaar wordt dit verschil overigens kleiner en op de evenaar is er zelfs geen verschil, daar duurt de schemering het hele jaar extreem kort: minder dan een uur.
Zie ook
- Zonnewende
- Lentepunt (lente-equinox)
- Herfstpunt (herfst-equinox)
- Daglengte
- Epoche
- Astronomisch coördinatenstelsel
Bronnen, noten en/of referenties
|