23 september

Dit artikel gaat over de drieëntwintigste dag van de maand september, voor de Mexicaanse stadsguerrilla, zie Communistische Liga 23 September

23 september is de 266ste dag van het jaar (267ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 99 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1907 - Grote brand in woningcomplex aan de Marnixstraat te Amsterdam, 8 doden.
  • 1913 - Roland Garros vliegt als eerste over de Middellandse Zee van Europa naar Noord-Afrika.
  • 1990 - Zwitserse kiezers keren zich in een referendum tegen de sluiting van kerncentrales en een volledig verbod op de bouw van nieuwe.
  • 1994 - In de Filipijnen vallen zeker dertien doden als een door regenval veroorzaakte lawine van vulkanisch gesteente omlaag komt van de vulkaan Pinatubo.

•  Criminaliteit en veiligheid
  • 1875 - William Bonney ("Billy the Kid") wordt voor de eerste keer gearresteerd.
  • 2008 - Bij een schietpartij in Kauhajoki, Finland, komen 11 mensen om, waaronder de dader.

•  Economie
  • 2019 - Neckermann Reizen, Vrij Uit en Thomas Cook zijn failliet verklaard.

•  Kunst en cultuur
  • 1938 - De Ara Pacis Augustae wordt voor de tweede keer in zijn bestaan ingewijd. Sindsdien is het een van de beroemdste Romeinse monumenten.
  • 1982 - Première van De smaak van water, een film van Orlow Seunke.

•  Oorlog
  • 490 v.Chr. - Slag bij Marathon, oorsprong van de marathonlangeafstandsrace, de eerste keer gelopen door Phidippides.
  • 1459 - Slag bij Blore Heath, de eerste grote strijd tijdens de Engelse Rozenoorlog.
  • 1941 - Eerste gasexperimenten in Auschwitz.
  • 1990 - Golfoorlog - Irak haalt de munteenheid van Koeweit, de Koeweitse dinar, uit omloop.
  • 1998 - De Veiligheidsraad keurt resolutie 1199 goed. Daarin wordt een wapenstilstand bepleit en worden de Servische troepen opgeroepen om Kosovo te verlaten.

•  Politiek
  • 1122 - Concordaat van Worms wordt gesloten.
  • 1868 - Puerto Rico verklaart zich onafhankelijk van Spanje.
  • 1932 - Het koninkrijk Hedjaz en het sultanaat Nadjd worden samengevoegd tot het koninkrijk Saoedi-Arabië.
  • 1952 - Richard Nixon houdt zijn "Checkers"-toespraak (genoemd naar zijn cockerspaniël Checkers)
  • 1973 - Juan Perón komt opnieuw aan de macht in Argentinië.
  • 1990 - Frederik Willem de Klerk brengt een bezoek aan de Verenigde Staten. Hij is de eerste Zuid-Afrikaanse president die een bezoek brengt aan het land sinds de invoering van de apartheid.
  • 2010 - Uit een peiling blijkt dat bijna de helft van de Roemenen vindt dat zij er beter aan toe waren, toen de stalinistische dictator Nicolae Ceaușescu hun land bestuurde.
  • 2011 - President Hugo Chávez van Venezuela heeft zijn chemokuren goed doorstaan, zegt hij bij terugkeer in de hoofdstad Caracas.
  • 2012 - De oppositie in Wit-Rusland boycot de parlementsverkiezingen in de voormalige Sovjet-staat.

•  Religie
  • 1122 - Concordaat van Worms, die het geschil beslecht van de investituurstrijd.
  • 1513 - Paus Leo X creëert vier nieuwe kardinalen, onder wie de Italiaanse aartsbisschop van Florence Giulio de' Medici.
  • 1783 - Oprichting van het rooms-katholieke apostolisch vicariaat Zweden.

•  Sport
  • 1919 - Oprichting van de Portugese omnisportvereniging CF Belenenses.
  • 1956 - Het Nederlands vrouwenvoetbalelftal speelt de eerste officieuze interland. In en tegen West-Duitsland wordt met 2-1 verloren.
  • 1983 - Gerrie Coetzee uit Zuid-Afrika wordt de eerste Afrikaanse zwaargewicht bokskampioen in de geschiedenis wanneer hij verdedigend kampioen Michael Dokes verslaat.
  • 2004 - Richard Virenque zet een punt achter zijn wielercarrière.
  • 2017 - Chantal Blaak is wereldkampioen geworden bij de wegwedstrijd bij de WK wielrennen in Bergen. Tijdens dit WK is dat al de derde gouden plak voor Nederland.

•  Wetenschap en technologie
  • 1846 - Ontdekking van Neptunus door de Franse astronoom Urbain Le Verrier en de Britse astronoom John Couch Adams. De vinding werd geverifieerd door de Duitse astronoom Johann Gottfried Galle.
  • 1884 - Herman Hollerith patenteert zijn mechanische optelmachine.
  • 1999 - NASA laat weten dat ze het contact met de Mars Climate Orbiter verloren hebben.

Geboren

Augustus,
geboren in 63 v.Chr.

Cornelis Lely,
geboren in 1854

Antonio Tabucchi,
geboren in 1943

Bruce Springsteen,
geboren in 1949

Robert James-Collier,
geboren in 1976

Robert Doornbos,
geboren in 1981

• 63 v.Chr. - Imperator Caesar Augustus, princeps van Rome (overleden 14)
• 1215 - Koeblai Khan, Mongools Khan en Chinees keizer (overleden 1294)
• 1392 - Filippo Maria Visconti, regent van Pavia en hertog van Milaan (overleden 1446)
• 1650 - Jeremy Collier, Engels geestelijke en toneelcriticus (overleden 1726)
• 1713 - Ferdinand VI, koning van Spanje (overleden 1759)
• 1791 - Johann Encke, Duits astronoom (overleden 1865)
• 1819 - Hippolyte Fizeau, Frans natuurkundige (overleden 1896)
• 1838 - Victoria Woodhull, Amerikaans activiste en politica (overleden 1927)
• 1854 - Cornelis Lely, Nederlands politicus (overleden 1929)
• 1861 - Mary Elizabeth Coleridge, Engels schrijfster (overleden 1907)
• 1864 - Lodewijk van Deyssel, Nederlands literator (overleden 1952)
• 1865 - Emma Orczy, Hongaars schrijfster (overleden 1947)
• 1871 - František Kupka, Tsjechisch-Frans schilder (overleden 1957)
• 1874 - Francis Lane, Amerikaans atleet (overleden 1927)
• 1882 - Fernand Augereau, Frans wielrenner (overleden 1958)
• 1884 - Helmut Röpnack, Duits voetballer (overleden 1935)
• 1890 - Friedrich Paulus, Duits veldmaarschalk (overleden 1957)
• 1891 - Gösta Holmér, Zweeds atleet (overleden 1983)
• 1893 - Jean Hoffman, Belgisch waterpoloër (overlijdensdatum ongekend)
• 1897 - Paul Delvaux, Belgisch schilder (overleden 1994)
• 1899 - Odd Grüner-Hegge, Noors dirigent/componist (overleden 1973)
• 1899 - Tonny van Haeren, Nederlands voetballer (overleden 1976)
• 1900 - Bill Stone, Engels oorlogsveteraan (overleden 2009)
• 1901 - Jaroslav Seifert, Tsjechisch schrijver, dichter en journalist (overleden 1986)
• 1907 - Rodrigo Alfredo de Santiago, Spaans componist, dirigent en muzikant (overleden 1985)
• 1913 - Carl-Henning Pedersen, Deens kunstschilder (overleden 2007)
• 1913 - Sándor Tarics, Hongaars waterpolospeler (overleden 2016)
• 1915 - Finn Arnestad, Noors componist (overleden 1994)
• 1915 - Pearl Perlmuter, Amerikaans-Nederlands beeldhouwster (overleden 2008)
• 1915 - Leni Saris, Nederlands kinderboekenschrijfster (overleden 1999)
• 1916 - Aldo Moro, Italiaans politicus (overleden 1978)
• 1917 - Imre Németh, Hongaars atleet (overleden 1989)
• 1918 - Salvatore Pappalardo, Italiaans kardinaal-aartsbisschop van Palermo (overleden 2006)
• 1920 - Gerard Buyl, Belgisch wielrenner (overleden 1993)
• 1920 - Mickey Rooney, Amerikaans acteur (overleden 2014)
• 1920 - Jevgeni Sokolov, Russisch psychofysioloog (overleden 2008)
• 1920 - Ovadia Yosef, Israëlisch rabbijn (overleden 2013)
• 1923 - Ferdinand De Bondt, Belgisch politicus (overleden 2014)
• 1923 - Socorro Ramos, Filipijns ondernemer
• 1925 - Angelo Acerbi, Italiaans aartsbisschop
• 1926 - John Coltrane, Amerikaans saxofonist en componist (overleden 1967)
• 1926 - Pieke Dassen, Nederlands poppenspeler (overleden 2007)
• 1926 - Joris Schouten, Nederlands landbouwvoorman en politicus (overleden 2021)
• 1928 - Leen van der Waal, Nederlands werktuigbouwkundige en (euro)politicus (overleden 2020)
• 1928 - Santiago Vernazza, Argentijns voetballer (overleden 2017)
• 1930 - Ray Charles, Amerikaans pianist en zanger (overleden 2004)
• 1930 - Don Edmunds, Amerikaans autocoureur (overleden 2020)
• 1930 - Albert Manent i Segimon, Catalaans schrijver, historiograaf en activist (overleden 2014)
• 1931 - Jim Packard, Amerikaans autocoureur (overleden 1960)
• 1932 - Víctor Jara, Chileens volkszanger en activist (overleden 1973)
• 1932 - Georg Keßler, Duits voetballer en voetbaltrainer
• 1934 - Per Olov Enquist, Zweeds auteur (overleden 2020)
• 1934 - Franc Rode, Sloveens curiekardinaal
• 1934 - Piet de Visser, Nederlands voetbaltrainer
• 1934 - Dick van den Polder, Nederlands voetballer en sportjournalist (overleden 2013)
• 1938 - Dick Buitelaar, Nederlands voetbaltrainer
• 1938 - Jean-Claude Mézières, Frans stripauteur (overleden 2022)
• 1938 - Romy Schneider, Oostenrijks actrice (overleden 1982)
• 1939 - Erik Petersen, Deens roeier
• 1940 - Hans Couzy, Nederlands militair bevelhebber (overleden 2019)
• 1940 - Brûni Heinke, Nederlands actrice
• 1943 - Julio Iglesias, Spaans zanger
• 1943 - Anders Kulläng, Zweeds rallyrijder (overleden 2012)
• 1943 - Antonio Tabucchi, Italiaans schrijver, vertaler en literatuurwetenschapper (overleden 2012)
• 1943 - Mark Tseitlin, Russisch-Israëlisch schaker (overleden 2022)
• 1943 - Martha Vonk-van Kalker, Nederlands politica (overleden 2022)
• 1946 - Bernard Maris, Frans econoom, schrijver en journalist (overleden 2015)
• 1948 - Forrest Church, Amerikaans theoloog en predikant in het Unitaristisch Universalisme (overleden 2009)
• 1948 - Vera Nikolić, Joegoslavisch atlete (overleden 2021)
• 1949 - Enrique Castro González, Spaans voetballer (overleden 2018)
• 1949 - Bruce Springsteen, Amerikaans zanger en componist
• 1951 - Jurriaan Andriessen, Nederlands beeldend kunstenaar, musicus, componist en schrijver (overleden 1991)
• 1951 - Harry Lubse, Nederlands voetballer
• 1953 - Åge Hareide, Noors voetballer en voetbalcoach
• 1955 - Patrick Birocheau, Frans tafeltennisser
• 1955 - Freddie Cavalli, Nederlands muzikant (overleden 2008)
• 1956 - Paolo Rossi, Italiaans voetballer (overleden 2020)
• 1958 - Lita Ford, Brits zangeres en gitariste
• 1959 - Jason Alexander, Amerikaans acteur
• 1959 - Elizabeth Peña, Amerikaans actrice (overleden 2014)
• 1961 - Inocencio Miranda, Mexicaans atleet
• 1963 - Peter Prendergast, Jamaicaans voetbalscheidsrechter
• 1963 - Gabriele Reinsch, Oost-Duits atlete
• 1966 - Zsolt Petry, Hongaars voetbaldoelman en voetbalcoach
• 1966 - Berta Rojas, Paraguayaans gitariste
• 1966 - Alan Tabern, Brits darter
• 1967 - Patrick Dumee, Nederlands voetballer
• 1968 - Luca Rangoni, Italiaans autocoureur
• 1970 - Ani DiFranco, Amerikaans zangeres
• 1972 - Sam Bettens, Belgisch zanger
• 1972 - Tom Van Hooste, Belgisch atleet
• 1972 - Julian Winn, Welsh wielrenner
• 1973 - Valentino Fois, Italiaans wielrenner (overleden 2008)
• 1974 - Matt Hardy, Amerikaans professioneel worstelaar
• 1976 - Robert James-Collier, Brits acteur
• 1977 - Jarno Van Mingeroet, Belgisch wielrenner
• 1978 - Ingrid Jacquemod, Frans alpineskiester
• 1979 - Patrice Bernier, Canadees voetballer
• 1979 - Fábio Simplício, Braziliaans voetballer
• 1980 - Dwight Thomas, Jamaicaans atleet
• 1981 - Robert Doornbos, Nederlands autocoureur
• 1981 - Natalie Horler, Duits zangeres (Cascada)
• 1981 - Helen Richardson, Brits hockeyster
• 1982 - Ryuichi Kiyonari, Japans motorcoureur
• 1982 - Shyla Stylez, Canadees pornoactrice (overleden 2017)
• 1982 - Gill Swerts, Belgisch voetballer
• 1983 - Tom De Cock, Belgisch radiopresentator
• 1983 - Wouter Decock, Belgisch atleet
• 1983 - Leinier Dominguez, Cubaans schaker
• 1983 - Krzysztof Jakubowski, Pools schaker
• 1983 - Emma Johansson, Zweeds wielrenster
• 1983 - Marcelo Melo, Braziliaans tennisser
• 1983 - Peter Mollez, Belgisch voetballer
• 1983 - Carly Piper, Amerikaans zwemster
• 1984 - Dylan Moscovitch, Canadees kunstschaatser
• 1984 - Marilyn Okoro, Brits atlete
• 1984 - Anneliese van der Pol, Nederlands-Amerikaans actrice en zangeres
• 1985 - Marijke Mettes, Nederlands paralympisch sportster
• 1985 - Evi Van Acker, Belgisch zeilster
• 1986 - Mansoer Isajev, Russisch judoka
• 1987 - Erik Janiš, Tsjechisch autocoureur
• 1987 - Kanu, Braziliaans voetballer
• 1987 - Yu Kobayashi, Japans voetballer
• 1987 - Marcus Sandell, Fins alpineskiër
• 1988 - Dennis Krohne, Nederlands voetballer
• 1988 - Juan Martín del Potro, Argentijns tennisser
• 1988 - Julian Reid, Jamaicaans/Brits atleet
• 1991 - Bakhtiar Rahmani, Iraans voetballer
• 1991 - Kevin Vogt, Duits voetballer
• 1992 - Oguzhan Özyakup, Turks-Nederlands voetballer
• 1992 - Garth Rickards, Amerikaans autocoureur
• 1993 - Jayden Hadler, Australisch zwemmer
• 1993 - Jonathan Calleri, Argentijns voetballer
• 1993 - Robin Pröpper, Nederlands voetballer
• 1994 - Rigino Cicilia, Curaçaos-Nederlands voetballer
• 1994 - Yerry Mina, Colombiaans voetballer
• 1995 - Jack Aitken, Brits-Koreaans autocoureur
• 1995 - Connor Roberts, Welsh voetballer
• 1996 - Kevin Bickner, Amerikaans schansspringer
• 1996 - Ingrid Landmark Tandrevold, Noors biatlete
• 1997 - Ralph Boschung, Zwitsers autocoureur
• 1997 - Augusto Fernández, Spaans motorcoureur
• 1997 - Anas Ouahim, Marokkaans-Duits voetballer
• 1998 - Mélanie Meillard, Zwitsers alpineskiester
• 1998 - Lowie van Zundert, Nederlands voetballer

Overleden

Elizabeth Kortright Monroe,
overleden in 1830

André Hazes,
overleden in 2004

• 704 - Adomnán (76), Iers abt en hagiograaf
• 1241 - Snorri Sturluson (62), IJslands historicus, dichter en politicus
• 1253 - Wenceslaus I van Bohemen (~48)
• 1419 - Johan II van Nassau-Wiesbaden-Idstein (~59), aartsbisschop en keurvorst van Mainz
• 1463 - Giovanni di Cosimo de' Medici (42), jongste zoon van Cosimo de Medici
• 1738 - Herman Boerhaave (59), Nederlands geneeskundige en geleerde
• 1828 - Richard Parkes Bonington (25), Engels kunstschilder
• 1830 - Elizabeth Kortright Monroe (62), Amerikaans first lady (echtgenote van president James Monroe)
• 1835 - Vincenzo Bellini (33), Italiaans componist
• 1850 - José Gervasio Artigas (86), Maximum Uruguayaanse nationale held
• 1870 - Prosper Mérimée (66), Frans schrijver
• 1882 - Friedrich Wöhler (82), Duits scheikundige
• 1885 - Carl Spitzweg (77), Duits kunstschilder en dichter
• 1886 - Thomas Webster (86), Engels kunstschilder
• 1887 - Victor Van den Bussche (63), Belgisch politicus
• 1889 - Wilkie Collins (65), Brits schrijver
• 1890 - Lorenz von Stein (74), Duits econoom en socioloog
• 1915 - Abraham Jacobus Wendel (88), Nederlands lithograaf en tekenaar
• 1917 - George Bernard O'Neill (89), Engels kunstschilder
• 1917 - Werner Voss (20), Duits gevechtspiloot
• 1934 - Lucien Gaudin (47), Frans schermer
• 1939 - Sigmund Freud (83), Oostenrijks psycholoog en psychiater
• 1960 - Josephine Marie Jeanne De Mol (86), Belgisch onderwijzeres, dichteres en componiste
• 1965 - Ivan Osiier (76), Deens schermer
• 1968 - Pater Pio (81), Italiaans kapucijner monnik en heilige
• 1968 - Piet van Senus (64), Nederlands zwemmer
• 1970 - Veno Pilon (74), Sloveens kunstschilder en fotograaf
• 1971 - Billy Gilbert (77), Amerikaans filmacteur
• 1972 - Gerard Boedijn (78), Nederlands componist en dirigent
• 1973 - Pablo Neruda (69), Chileens Nobelprijswinnend schrijver
• 1975 - René Thomas (89), Frans autocoureur
• 1981 - Dan George (82), Canadees acteur
• 1987 - Bob Fosse (60), Amerikaans danser, choreograaf en acteur
• 1987 - Erland van Lidth (34), Nederlands-Amerikaans acteur, worstelaar en operazanger
• 1994 - Robert Bloch (77), Amerikaans schrijver
• 1994 - Johannes van Damme (59), Nederlands zakenman
• 1994 - Severino Minelli (85), Zwitsers voetballer en voetbalcoach
• 1994 - Roelof Johannes van Pagée (78), Nederlands predikant
• 1997 - Dolf Brouwers (85), Nederlands komiek en operettezanger
• 1999 - Li Jong-ok (83), Noord-Koreaans staatsman
• 1999 - George C. Scott (72), Amerikaans acteur en regisseur
• 2000 - Jan Femer (57), Nederlands crimineel
• 2002 - Eduard Gufeld (66), Oekraïens- Amerikaans schaker, journalist en publicist
• 2004 - André Hazes (53), Nederlands volkszanger
• 2004 - Nigel Nicolson (87), Brits schrijver en politicus
• 2004 - Johann Scherz (72), Oostenrijks biljarter
• 2006 - Malcolm Arnold (84), Engels componist en trompettist
• 2009 - Paul B. Fay (91), Amerikaans politicus
• 2009 - Paul Suter (83), Zwitsers beeldhouwer
• 2009 - Pierre Van Halteren (98), Belgisch burgemeester van Brussel (1975-1983)
• 2013 - Óscar Espinosa Chepe (72), Cubaans diplomaat, econoom, journalist en dissident
• 2013 - Paul Kuhn (85), Duits pianist, bandleider en zanger
• 2013 - Hugo Raes (84), Belgisch schrijver
• 2013 - Stanisław Szozda (62), Pools wielrenner
• 2013 - Jerry Voré (83), Nederlands zanger
• 2013 - Ad Willemen (72), Nederlands kunstenaar
• 2015 - Walter Claeys (92), Belgisch politicus
• 2015 - Dragan Holcer (70), Joegoslavisch voetballer
• 2017 - Charles Bradley (68), Amerikaans zanger
• 2017 - Zoe Ann Olsen (86), Amerikaans schoonspringster
• 2018 - Charles Kao (84), Chinees wetenschapper en Nobelprijswinnaar
• 2020 - Juliette Gréco (93), Frans actrice en zangeres
• 2021 - Kjell Askildsen (91), Noors schrijver
• 2021 - Jorge Liberato Urosa Savino (79), Venezolaans kardinaal
• 2021 - Nino Vaccarella (88), Italiaans autocoureur

Viering/herdenking

• Mabon, feestdag van de Kelten
• Rooms-katholieke kalender:
  • Heilige Constant(ius) († 6e eeuw)
  • Heilige Thecla († eind 1e eeuw), patroon v.d. stervenden
  • Heilige Linus († 76)
  • Heilige Pater Pio (van Pietrelcina) († 1968) - Gedachtenis
  • Heilige Adomnán († 704)
• Dag van de biseksualiteit

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1907 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 8,7 °C
• 1949 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 19,5 °C
• 1979 - Laagste minimumtemperatuur 1,8 °C
• 1901 - Hoogste maximumtemperatuur 24,9 °C
• 1953 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 12,9 m/s
• 2002 - Langste zonneschijnduur 10,8 uur
• 1968 - Langste neerslagduur 10,2 uur
• 1968 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 20,2 mm
• 1902 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 63 %

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1909 - Laatste officiële warme dag van het jaar (maximumtemperatuur ≥ 20 °C in De Bilt)
• 1936 - Laatste officiële warme dag van het jaar (maximumtemperatuur ≥ 20 °C in De Bilt)
• 1955 - Laatste officiële warme dag van het jaar (maximumtemperatuur ≥ 20 °C in De Bilt)
• 1963 - Laatste officiële warme dag van het jaar (maximumtemperatuur ≥ 20 °C in De Bilt)
• 2007 - Laatste officiële warme dag van het jaar (maximumtemperatuur ≥ 20 °C in De Bilt)

België

Dagrecords

• 1872 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 7,8 °C
• 1955 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 21,1 °C
• 1928 - Laagste minimumtemperatuur 1,6 °C
• 1895 - Hoogste maximumtemperatuur 26,8 °C
• 1932 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 33,9 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1907 - Minimumtemperatuur −0,2 °C in Leopoldsburg. Dit is een zeer vroege vorst voor de Kempen.
• 1931 - Algemene vorst ten zuiden van Samber en Maas en in de Kempen.

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 23 September van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.