Naar inhoud springen

Spoorlijn Oslo - Stavanger

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Sørlandsbanen)
Sørlandsbanen
Oslo - Stavanger
Totale lengte553 km
Spoorwijdte1435 mm
Aangelegd doorNSB
Begin aanleg1863-1943
Geopend1944
Huidige statusin gebruik
Geëlektrificeerdja
Aantal sporen1, deels 2
Baanvaksnelheid160 km/u
Treindienst doorVy, Go-Ahaed, CargoNet
Traject
LSTR << Hovedbanen van Eidsvoll
tBHFa@f 0,00 Oslo S (1854)
T-bane
tSTRe Oslotunnel (1980)
LSTR << Drammenbanen
BHF 52,86 Drammen (1866) 2,2  m
STRo Kreftings gate Rv282 (ca. 40 m)
ABZglKDSTeq Nybyen godsterminal
dABZgldLSTRq Vestfoldbanen
SPLa
vDST-STR 54,00 Centrale werkplaats Drammen
SPLe
BHF 55,27 Gulskogen (1868) 8,0 m.
eHST 57,13 Pukerud (1915) 7,2 m.
ÜST 59,89 Daler (1966)
BUE Dalerovergangen Fv35
ABZg+l zijspoor naar Rygkollen grustak
STRo E134 (26 m)
BHF 64,03 Mjøndalen (1866) 5,2 m.
STRo E134 (85 m)
BHF 67,00 Steinberg (1906) 5,4 m.
hKRZWae Loselva (20 m)
ABZgr industrispor
hKRZWae Vestfosselva (25 m)
BHF 70,22 Hokksund (1866) 8,0  m
STRo Vestre Brugate Rv35 (ca. 20 m)
dLSTRqABZgrd Randsfjordbanen naar Randsfjord
eHST Frydenlund (1931)
STRo E134 (78,5 m)
eABZgr lokaalspoor naar Ytong
eHST Semsportene (1931)
STRo [riksvei 35 Rv35 Bruksgata
BHF 75,79 Vestfossen (1871)
eHST 78,00 Flesaker (1891)
eABZg+r lokaalspoor
BHF 81,61 Darbu (1871)
STRo fylkesvei 72 (Buskerud) Fv72 (39,9 m)
eHST Rustan (1931)
ÜST 85,76 Krekling (1874)
STRo riksvei 286 Rv286 Grosvoldveien
eHST Teigen (1931)
eHST Grosvold (1931)
BHF 92,59 Skollenborg (1871)
eHST Gomsrud (1931)
STRo Ove Gjeddes vei (22,2 m)
eHST Kapermoen (1931)
eBHF 98,39 Kongsberg gamle stasjon (1871)
STRo E134 Drammensveien (30,4 m)
BHF 99,37 Kongsberg (1917) 161,9  m
dLSTRqABZgrd Numedalsbanen
hKRZWae Numedalslågen (100 m)
SBRÜCKE riksvei 40 Rv40 Numedalsveien
TUNNEL2 Krutthusmoen (70 m)
eHST 101,63 Sandsværmoen (1920) 175,0 m
eABZgl zijspoor naar Kongsberg Næringspark
TUNNEL2 Svartås (45 m)
TUNNEL1 Trollerud (502 m)
TUNNEL2 Tandbergås (94 m)
TUNNEL2 Reichentrost (304 m)
ÜST 106,67 Saggrenda (1920) 251,1 m
TUNNEL1 Kjerkebergåsen (819 m)
ÜST 113,22 Meheia (1920) 330,4 m
hKRZWae Hengselva (66 m)
TUNNEL1 Jerpetjern (1 762 m)
ÜST 125,01 Øysteinstul (1920) 332,9 m
TUNNEL2 Nybu (56 m)
hKRZWae Nybuelva (104 m)
TUNNEL1 Kolset (899 m)
hKRZWae Kolsetelva (66 m)
TUNNEL2 Lille Kolset (19 m)
TUNNEL2 Askemyra I (41 m)
TUNNEL2 Askemyra II (69 m)
TUNNEL1 Hjukse (407 m)
dLSTRqABZg+rd Bratsbergbanen van Notodden
ÜST 136,24 Hjuksebø (1917) 156,7 m
TUNNEL1 Hagen (235 m)
eHST Kleivrud (1939)
eBHF 140,85 Holtsås (1917 - 2004)
TUNNEL2 Plassedal (78 m)
TUNNEL2 Sundsval (175 m)
ABZg+l lokaalspoor naar sandtak
BHF 145,95 Nordagutu (1917) 112,1  m
dABZgldLSTRq Bratsbergbanen naar Skien
eHST 148,30 Moen (1931)
eHST Hvåla (1931)
eHST Holta (1931)
hKRZWae Saua (160 m)
eHST 152,02 Akkerhaugen (1922)
TUNNEL1 Jonsås (549 m)
eHST Prestås (1931)
eHST Stavdal (1931)
TUNNEL2 Bergan (285 m)
eBHF 156,49 Gvarv (1922)
hKRZWae Gvarvelva (112,6 m)
SBRÜCKE riksvei 36 Rv36
eHST 158,02 Håtveit (1931)
eHST Skogen (1931)
BHF 163,44 Bø (1924) 69,6 m
BHF 177,48 Lunde (1925) 77,1 m
BHF 204,96 Drangedal (1927) 75,7 m
eHST 165,00 Staurheim (1931)
eHST 167,55 Tjønnås (1925)
hKRZWae Eikåa (26 m)
eHST 170,00 Kleppe (1931)
TUNNEL2 Vesle Tønnås (29 m)
hKRZWae Norheimtjern (45 m)
hKRZWae Østeråa (20 m)
eHST 173,00 Svenseid (1925)
SBRÜCKE riksvei 359 Rv359 Nordbygdaveien
eHST Kåsa (1931)
eHST Enggrav (1931)
eHST Lia (1931)
hKRZWae Østeråa (182 m)
hKRZWae Bandak-Norsjøkanalen 196 m
BHF 177,48 Lunde (1925) 77,1 m
TUNNEL2 Svenskerud (53 m)
TUNNEL2 Brurlia (62 m)
hKRZWae Skoeelva (49 m)
eHST 181,26 Tyri (1927)
TUNNEL2 Tyri (41 m)
TUNNEL2 Røsfjell (161 m)
TUNNEL1 Bukkefjell (601 m)
TUNNEL2 Heimdal (82 m)
TUNNEL2 Smørbru (122 m)
TUNNEL2 Kollbekk (286 m)
TUNNEL1 Skargrinn (761 m)
eHST Kabbestul (1953)
eBHF 193,08 Nakksjø (1927)
eHST Pollen (1954)
TUNNEL2 Grubbetjern I (94 m)
TUNNEL2 Grubbetjern II (12 m)
hKRZWae Nakksjøelva (22 m)
hKRZWae Sagelva (25 m)
eHST 199,60 Kjosen (1927)
TUNNEL2 Halfaredal (164 m)
hKRZWae Vierbekk (22 m)
hKRZWae Solbergelva (32 m)
eHST 202,77 Hansbuflaten (1948)
TUNNEL1 Kjeåsen (732 m)
hKRZWae Kjeosen (73 m)
TUNNEL2 Skolehus (44 m)
BHF 204,96 Drangedal (1927) 75,7 m
SBRÜCKE riksvei 38 Rv38 Drangedalsveien
eHST Revsdal (1952)
TUNNEL2 Lillestranda (37 m)
TUNNEL2 Vierdal (50 m)
eHST 208,45 Nordgarden (1957)
hKRZWae Urvasselva (22 m)
eHST 209,11 Eggevåg (1927)
TUNNEL2 Sønderå I (24 m)
TUNNEL2 Sønderå II (34 m)
hKRZWae Sønderåa (54 m)
eHST 211,30 Sønderå (1948)
eHST Måbekk (1928)
eHST Øvre Langlem (1954)
TUNNEL2 Rauålsvann (136 m)
BHF 220,76 Neslandsvatn (1927) 72,6 m
ABZgl Kragerøbanen
TUNNEL2 Heldalsberget (80 m)
hKRZWae Fikjevatn (23 m)
TUNNEL2 Torvmyråsen (68 m)
eDST 224,57 Brøsjø (1935)
TUNNEL2 Lyser (45 m)
ÜST 228,50 Lyser
TUNNEL2 Sigder (294 m)
hKRZWae Trollelva (192 m)
TUNNEL1 Tjennebakken (349 m)
eHST Aplandsjordet (1948)
hKRZWae Gjerstadelva (196 m)
TUNNEL2 Kråkefjell (130 m)
eHST Kveimsvegen (1952)
TUNNEL2 Solbakken (129 m)
TUNNEL2 Ufsa (143 m)
BHF 237,05 Gjerstad (1935) 36,6 m
TUNNEL2 Tollnes (202 m)
TUNNEL2 Sagkleiva (39 m)
eHST Fone (1951)
eHST 243,30 Grytinggrend (1935)
SBRÜCKE Rv417
eHST Skorstøl (1937)
ÜST 248,10 Skorstøl (1935)
TUNNEL2 Brenteberget (222 m)
TUNNEL2 Glipen (70 m)
TUNNEL2 Bjønnåsen (51 m)
TUNNEL2 Ravneknatten (102 m)
TUNNEL2 Sundåsen (82 m)
eHST 255,05 Bjorvatn (1935)
SBRÜCKE Rv417
eHST Haukdal (1957)
TUNNEL2 Dalane (102 m)
SBRÜCKE Rv414
eABZg+r lokaalspoor naar Høl
BHF 261,51 Vegårdshei (1935) 183 m
TUNNEL2 Etterstøl (92 m)
eHST Dalshov (1949)
eHST 268,52 Espelandsmyr (1935)
TUNNEL2 Kjolstjern (103 m)
eBHF 272,63 Selåsvatn (1935)
eHST Grimeland
TUNNEL2 Trytåsen (78 m)
TUNNEL2 Vimme I (143 m)
TUNNEL2 Vimme II (56 m)
eHST Vimme (1949)
TUNNEL2 Engfjell (103 m)
TUNNEL2 Vimmekil (83 m)
dABZg+ldLSTRq Arendalsbanen
BHF 281,41 Nelaug (1910) 141,1 m
dLSTRqABZgrd Treungenbanen
hKRZWae Nidelva øst (65,6 m)
hKRZWae Nidelva vest (60 m)
TUNNEL2 Rustedal (170 m)
eHST 284,74 Moripen (1938)
STRo Moripen viadukt (128 m)
TUNNEL2 Moripen (76 m)
TUNNEL2 Grytefjell (111 m)
eBHF 289,25 Helldalsmo (1938)
TUNNEL2 Grashei (69 m)
eHST 292,97 Grashei (1939)
TUNNEL1 Fivedal (373 m)
TUNNEL2 Orremyr (86 m)
TUNNEL2 Hoggfjell (63 m)
TUNNEL2 Hynnekleiv (115 m)
hKRZWae Skjærsjøelva (31,6 m)
eBHF 297,82 Hynnekleiv (1938)
TUNNEL2 Botnefoss (35 m)
TUNNEL2 Storfoss (268 m)
eHST 301,89 Gauslå (1938)
eBHF 306,03 Herefoss (1938)
hKRZWae Lakselv (20 m)
hKRZWae Tovdalselva (32,4 m)
TUNNEL2 Herefoss (91 m)
TUNNEL2 Kolsås I (100 m)
TUNNEL2 Kolsås II (102 m)
eHST Hanefossen (1962)
hKRZWae Uldalselva (90 m)
TUNNEL2 Ålekjær (129 m)
eHST Uldal (1938)
hKRZWae Retelva (28 m)
eBHF 313,69 Fidjetun (1938)
hKRZWae Brufossen (68 m)
eHST Retterholt (1947)
eHST Vestøl (1945)
eHST Sundstøl (1946)
hKRZWae Nessundet (64,5 m)
eBHF 325,54 Oggevatn (1938)
eHST Bjelkekilen (1946)
hKRZWae Buksund (24 m)
eHST 329,71 Vatnestrøm (1938)
eHST Gjegninga (1939)
TUNNEL2 Landekil (29 m)
eHST 335,87 Kvarehei (1938)
eHST Solheim (1955)
TUNNEL2 Kvarehei (85 m)
hKRZWae Rugånes viadukt (159 m)
eHST Samkom (1946)
TUNNEL2 Hagen (104 m)
LSTRSTRo Rugåna og Rv405 (71 m)
eABZgleABZg+rlDAMPF Setesdalsbanen (Museumsbane)
KBHFeeBHF 345,25 Grovane (1895)
eHST Veråsveien (1934)
STRo Rv405 (ca. 15 m)
eHST Ludeflaten (1938)
eHST 347,54 Vennesla Skole (1909)
eHST Graslia (1926)
STRo Rv453 Ålefjærvegen (ca. 20 m)
TUNNEL1 Tvangsdalen (158 m)
KDSTaSTR Hunsøya
STReHST Hunsfoss (1927)
BUESTR Rv405
STReHST Tjorvemoen (1927)
STRlABZg+r{{{3}}}
STR+lABZgr{{{3}}}
BUESTR Rv405
KDSTeSTR Byggma AS
BHF 350,16 Vennesla (1895) 43,1 m
eHST Goli (1927)
eHST Lunden (1927)
eHST Nyland (1927)
TUNNEL1 Åbel (164 m)
eHST Liane (1938)
SBRÜCKE Rv405
eHST 352,43 Kvarstein (1898)
eHST Ravnåsveien (1927)
hKRZWae Kvarstein bru over Otra (154 m)
eHST Kvarstein grind (1927)
eHST Øvre Mosby (1927)
SBRÜCKE Rv405 Venneslaveien
eHST Røystad (1927)
eHST Høllen (1927)
eHST 355,52 Mosby (1895)
TUNNEL1 Mosby (467 m)
eHST 356,41 Aukland (1913)
TUNNEL2 Aukland (264 m)
eHST 357,67 Strai (1895)
eHST Gangdalen (1938)
eHST Strai cemetstøberi (1927)
exSTR+lABZlxrSTR+r
exSTRSTRo Gangdalsveien (24,9 m)
exSTRTUNNEL1 Svartupsa (400 m)
exSTRKDSTaeHST 359,96 Langemyrterminalen (1989)

xABZg+lSTRreHST 360,20 Langemyr nye (1927)
STRlABZ+lrSTRr
eHST Glitre (1903)
eHST 362,10 Dalane (1939)
eABZg+r industrispor
STR+lABZglrSTR+r Sørlandsbanen naar Sira
STRoDSTSTR Jernbaneverkstedet Rv9 Setesdalsveien (ca. 35 m)
TUNNEL2ABZl+lABZg+r Styggeheia (ca. 140 m)
STRSTReHST 367,31 Krossen (1943)
STRSTRoSTR Rv9 Setesdalsveien (25,8 m)
STRSTReHST Solvang (1927)
STRTUNNEL2STR Suldalsnuten (77 m)
ABZg+lSTRreHST Grimsbroa (1936)
STRSBRÜCKE Rv9 Setesdalsveien
STRSTR+lABZgr lokaalspoor naar Falconbridge Nikkelverk
STRTUNNEL2SBRÜCKE E18 Vesterveien
STRTUNNEL2STR
STRKDSTeSTR Falconbridge Nikkelverk
STRSTR+lABZgr lokaalspoor naar Odderøya
STRSTRKBHFe 365,29 Kristiansand (1895) 5,5 m
STRKDSTxe Kristiansand havn
STRexABZglexSTR+r
STRexSTRexTRAJEKT veerboot goederenwagens Kristiansand - Hirtshals a/d lijn
STRexhKRZWae Gravane (ca. 30 m)
STRexKDSTe Silokaia
STRlSTR+r
eDST 367,98 Suldal (1958)
TUNNEL2 Tinnheia (234 m)
TUNNEL2 Skytterhuset (130 m)
TUNNEL2 Kjerran (53 m)
eHST Grokjerr (1947)
TUNNEL1 Grohei (1 990 m)
eHST Grohei (1946)
TUNNEL2 Ødegården (102 m)
TUNNEL2 Nodehei (505 m)
BHF 375,29 Nodeland (1943) 25   m
STRo Rv461 Songdalsvegen (ca. 15 m)
eABZg+l lokaalspoor
hKRZWae Songdalselva (36 m)
TUNNEL2 Hagen (37 m)
eHST Gjervollstad (1946)
TUNNEL1 Gjervollstad (365 m)
TUNNEL2 Augland (44 m)
TUNNEL2 Venåsen (67 m)
TUNNEL2 Veflenes (108 m)
TUNNEL2 Grebeshei (79 m)
TUNNEL2 Ørenhei (175 m)
TUNNEL2 Tillkollhei (129 m)
TUNNEL2 Skårskleiv (74 m)
TUNNEL2 Fiskebudal (42 m)
TUNNEL2 Brattestø (24 m)
TUNNEL1 Pinneskottunnelen (305 m)
eHST Skår (1947)
TUNNEL1 Ørkneheitunnelen (300 m)
BHF 385,06 Breland (1943) 176,9   m
TUNNEL2 Breland (112 m)
eHST 387,90 Sjåvatn (1946)
TUNNEL2 Sjåvatn (42 m)
TUNNEL2 Krossen (95 m)
TUNNEL2 Fossestøl (60 m)
eHST 390,10 Fossestøl (1944)
eHST Leirkilen (1946)
TUNNEL2 Strøodden (52 m)
eHST 391,84 Skogtun (1952)
TUNNEL2 Grankleiv (156 m)
TUNNEL2 Skråvatn (66 m)
TUNNEL2 Svartebekk (69 m)
eHST 393,35 Høye (1943)
TUNNEL2 Ramnåsvatn (116 m)
TUNNEL2 Lille Stigan (43 m)
TUNNEL1 Stigan (336 m)
TUNNEL2 Skjerehei (163 m)
TUNNEL2 Marli (259 m)
eHST 396,47 Øyslebø holdeplass (1944)
TUNNEL1 Ytterhei (324 m)
TUNNEL1 Hidderhei (343 m)
TUNNEL2 Lille Hidderhei (147 m)
TUNNEL1 Usland (384 m)
TUNNEL2 Marnar (617 m)
hKRZWae Mandalselva (84 m)
TUNNEL2 Heddeland (217 m)
eHST 400,38 Heddeland (1946)
STRo Rv455 (ca. 20 m)
ABZg+l lokaalspoor
BHF 402,02 Marnardal (1943) 38,3   m
TUNNEL2 Fossekleiv (34 m)
TUNNEL2 Voan I (66 m)
TUNNEL2 Voan II (23 m)
TUNNEL2 Koland (71 m)
TUNNEL2 Klapåsen (77 m)
eHST 405,62 Laudal (1946)
TUNNEL2 Helåsen (260 m)
TUNNEL2 Helidal (130 m)
eHST 409,44 Leivoll (1943)
eHST Fidjeliane (1946)
STRo Rv461 (ca. 20 m)
eHST Mosland (1944)
TUNNEL1 Eikeskaret (444 m)
TUNNEL1 Kirkeheia (345 m)
TUNNEL2 Hunsdalen (54 m)
STRo Hunsdalen viadukt (81 m)
eHST Hunsdalen (1946)
TUNNEL2 Sagbekk (45 m)
TUNNEL2 Haredal (287 m)
TUNNEL2 Lille Haredal (26 m)
TUNNEL2 Breilid (65 m)
TUNNEL2 Breilidmoen (131 m)
TUNNEL2 Blakstadvadet (76 m)
TUNNEL2 Øydneskleiv (128 m)
eABZg+l lokaalspoor
STRo Rv460 (ca. 60 m)
BHF 419,34 Audnedal (1943) 106,6   m
hKRZWae Audna (32 m)
TUNNEL1 Hægebostadtunnelen (8 474 m)
BHF 428,85 Snartemo (1943) 151,6   m
hKRZWae Lyngdalselva (60 m)
TUNNEL1 Kvinesheitunnelen (9 065 m)
eHST 438,51 Kvineshei (1946)
TUNNEL2 Moi (43 m)
eHST 440,60 Frivoll (1946)
TUNNEL2 Jerstad (153 m)
hKRZWae Lillekvina (66,7 m)
eBHF 442,19 Sandvatn (1943)
TUNNEL1 Åmlandsheia (1 620 m)
eHST Åmland (1946)
TUNNEL2 Refsskaret (103 m)
HST 446,36 Storekvina (1943) 135,9   m
TUNNEL2 Myra (75 m)
hKRZWae Kvina (94 m)
TUNNEL1 Gylandstunnelen (5 717 m)
hKRZWae Gylandselva (35 m)
BHF 453,53 Gyland (1943) 123,1   m
TUNNEL1 Fedog (932 m)
eHST Fedog (1946)
eHST Hjelleset (1946)
TUNNEL1 Vollås (1 523 m)
eHST Netland (1946)
eBHF 461,48 Bjørkevoll (1943)
TUNNEL1 Sira (3 177 m)
eHST Stemmebakken (1946)
TUNNEL1 Birkeland (310 m)
TUNNEL1 Bakke (830 m)
deABZg+lexdLSTRq Flekkefjordbanen van Flekkefjord (1944-)
BHF 468,63 Sira (1943) 72,7   m
LSTR << Flekkefjordbanen
BHF 525,56 Egersund (1944) 11,1   m
LSTR << Jærbanen
KBHFe 598,70 Stavanger (1878) 5,3   m
BOOT in de Åmøyfjorden

De spoorlijn Oslo - Stavanger, ook wel Sørlandsbanen genoemd, is een Noorse spoorlijn tussen de hoofdstad Oslo en de stad Stavanger gelegen in de provincie Rogaland.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Het traject werd in fases aangelegd. Het traject van de Sørlandsbanen werd door de Norges Statsbaner (NSB) onder druk van de Duitse bezetting als een doorgaande verbinding op 1 mei 1944 geopend.

Tot 1991 werden tussen Kristiansand en Hirtshals aan de Hirtshalsbanen ook goederenwagens op de veerboot overgezet.

Treindiensten

[bewerken | brontekst bewerken]

Tot december 2019 werd de dienst uitgevoerd door Norges Statsbaner. De treindienst werd onder meer uitgevoerd met treinstellen van het type BM 73.

  • RB 50: Oslo S - Kristiansand
  • RB 51: Kristiansand - Stavanger

In december 2019 ging een nieuwe concessie in waarbij deze lijn was toegewezen aan Go-Ahead Norge, de Noorse dochter van de Go-Ahead Group.

Toekomst

[bewerken | brontekst bewerken]

Er bestaan concrete plannen om de reistijd tussen Oslo en het zuiden te bekorten. De eerste stap zou de aanleg zijn van Grenlandsbanen, een nieuwe lijn tussen Porsgrunn en Vegårshei. Grenlandsbanen zou pas zinvol zijn als de lijn tussen Porsgrunn en Drammen, Vestfoldbanen dubbelspoor is. In 2025 zal dat het geval zijn. Grenlandsbanen zou de reistijd naar het zuiden bekorten met iets meer dan een uur.

Een verdergaand plan is de aanleg van Sørvestbanen welke direct langs de kustlijn zou moeten gaan lopen. Dat zou niet alleen tot een verdere verkorting van de reistijd leiden, maar ook tot een aanzienlijke toename van het aantal reizigers kunnen leiden. Alle bevolkingscentra tussen Porsgrun en Kristiansand liggen aan de kust.

Aansluitingen

[bewerken | brontekst bewerken]

In de volgende plaatsen was of is er een aansluiting van de volgende spoorwegmaatschappijen:

Oslo Sentralstasjon

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Oslo Sentralstasjon voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Drammen

[bewerken | brontekst bewerken]

Hokksund

[bewerken | brontekst bewerken]

Kongsberg

[bewerken | brontekst bewerken]

Nordagutu

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Bratsbergbanen, spoorlijn tussen Notodden kollektivterminal en Eidanger

Neslandsvatn

[bewerken | brontekst bewerken]

Nelaug

[bewerken | brontekst bewerken]

Vennesla

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Setesdalsbanen, smalspoorlijn tussen Kristiansand en Byglandsfjord tegenwoordig smalspoormuseum tussen Røyknes en Grovane

Kristiansand

[bewerken | brontekst bewerken]

Sira

[bewerken | brontekst bewerken]

Egersund

[bewerken | brontekst bewerken]

Ganddal

[bewerken | brontekst bewerken]

Stavanger

[bewerken | brontekst bewerken]

Elektrische tractie

[bewerken | brontekst bewerken]

Het traject werd geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16⅔ Hz wisselstroom.

[bewerken | brontekst bewerken]

Foto's

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Kristiansandstation
    Kristiansandstation
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spoorlijn_Oslo_-_Stavanger&oldid=67074707"