Liaoningosaurus

Liaoningosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Superorde: Dinosauria (Dinosauriërs) Orde: Ornithischia Onderorde: Thyreophora Infraorde: Ankylosauria
Geslacht
Liaoningosaurus Xu, Wang & You, 2001
Typesoort
L. paradoxus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Herpetologie

Liaoningosaurus is een geslacht van plantenetende ornithischische dinosauriërs, behorend tot de groep van de Ankylosauria, dat tijdens het vroege Krijt leefde in het gebied van het huidige China.

Naamgeving en vondst

De typesoort Liaoningosaurus paradoxus werd in 2001 benoemd en beschreven door Xu Xing, Wang Xiaolin en You Hailu. De geslachtsnaam verwijst naar de provincie Liaoning. De soortaanduiding verwijst naar e verrassende eigenschappen van het dier.

Het fossiel, holotype IVPP V12560, is bij Wangjiagou gevonden in een laag van de Yixianformatie, Jehol-groep, die dateert uit het Aptien. Het bestaat uit het vrijwel complete skelet van een zeer jong dier, samengedrukt op een plaat.

Beschrijving

Het holotype is slechts 34 centimeter lang en vertegenwoordigt daarmee het kleinste bekende exemplaar van een ankylosauriër. Omdat het zo jong is toont het eigenschappen die bij het volwassen dier vermoedelijk weer zouden zijn verdwenen. Ook is de bepantsering niet volledig bewaardgebleven doordat de verbening van de osteodermen niet voltooid was.

Juveniele eigenschappen zijn mogelijk het voorkomen van tanden in de praemaxilla en het nog niet gesloten zijn van openingen in de onderkaak (mandibulair fenestra) en de schedel (fenestra antorbitalis). Het zou ook kunnen dat het feit dat de voet twee maal langer is dan de hand, een juveniel kenmerk is. Een unieke afgeleide eigenschap, autapomorfie, vormt daarentegen wellicht het bezit van een trapeziumvormig borstbeen met aan de achterste zijkanten een scherp uitsteeksel en een korte middelste gewrichtsrand.

Het aantal tanden in het rechte en stevige dentarium van de onderkaak kan niet worden vastgesteld. De tanden in de maxilla zijn waarneembaar, tien in getal en relatief veel groter dan bij volwassen ankylosauriërs.

Anders dan bij alle bekende ankylosauriërs behalve Gargoyleosaurus zijn de wervelcentra even lang als hoog. De achterste staartwervels hebben zeer lange voorste en achterste werveluitsteeksels, een ankylosauride kenmerk. Hun chevrons grijpen in elkaar maar er is geen verbening van de pezen zichtbaar noch de vorming van een staartknots.

Het schouderblad is smal maar schijnt al de aanzet te tonen van een schouderstekel als bij de nodosauriden. Het opperarmbeen is slank gebouwd. De deltopectorale kam loopt maar over de helft van de schacht, een nodosauride kenmerk maar hij is gericht op de opening van de twee gewrichtsknobbels waarvan die aan het spaakbeen raakt minder ontwikkeld is, beide ankylosauride kenmerken. De hand is kort; de formule van de vingerkootjes is 2-3-3-2. Alle nagels zijn klauwvormig.

De zijkant van het voorblad van het darmbeen is iets naar boven gedraaid zoals bij de nodosauriden. Het achterblad is meer naar beneden gewend, een jeugdig kenmerk. Het heupgewricht is gesloten; een kam verbindt de uitsteeksels naar het schaambeen en het zitbeen. Het schaambeen is erg klein. Het zitbeen is recht en plat met een bolle rand waar het een deel van het heupgewricht vormt, een ankylosauride kenmerk. Het dijbeen, slechts 28 millimeter lang, lijkt ankylosauride door een kleine heupkop maar nodosauride door het bezit van een kamvormige vierde trochanter net boven de helft van de schachtlengte. Het scheenbeen is even lang als het dijbeen. Het calacaneum is uitzonderlijk groot. De voet heeft 230% van de lengte van de hand. Het eerste en vijfde middenvoetsbeen zijn echter sterk gereduceerd. De formule van de teenkootjes is 0-3-4-5-0. De nagels zijn klauwvormig en lang niet kort en hoefvormig als bij volwassen ankylosauriërs.

Op de voorzijde van de romp hebben zich al driehoekige osteodermen gevormd. Eerder bekende ankylosauriërs hebben rechthoekige en ovalen beenschubben. Het is niet duidelijk of de afwijkende vorm een gevolg is van de leeftijd of een afwijkend kenmerk van de soort. De vorm van het buikpantser van ankylosauriërs was tot 2001 een raadsel. Meestal werd aangenomen dat dit kwetsbare deel beschermd werd door kleine ronde beenschubben. Lioaningosaurus toont echter twee enorme langwerpige gepaarde beenplaten die de hele onderbuik bedekken. Bij volwassen exemplaren is iets dergelijk nooit gevonden. Dat kan voortkomen uit de onwaarschijnlijkheid dat zulke grote structuren gaaf fossiliseren maar ook een aanwijzing zijn dat slechts de jongen zo gepantserd waren. De buikplaten waren bedekt met zeshoekige en ruitvormige verdikkingen met een lengte van een halve millimeter.

Fylogenie

Het exemplaar toont een verwarrende mengeling van nodosauride en ankylosauride kenmerken. Een kladistische analyse door de beschrijvers had als uitkomst dat Liaoningosaurus een basale positie in de Nodosauridae innam. Andere auteurs zijn echter wat voorzichtiger omdat juveniele dieren moeilijk te plaatsen zijn en beperken zich tot een algemener Ankylosauria.

Literatuur

• Xu, X., Wang, X.-L., You, H.-L. (2001). A juvenile ankylosaur from China. Naturwissenschaften 88 (7): 297-300. DOI:10.1007/s001140100233.