Kwal: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
artikel van gemaakt |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Taxobox |
|||
{{dpintro}} |
|||
| naam = Kwallen |
|||
| afbeelding = Jelly cc11.jpg |
|||
| afbeeldingtekst = ''[[Chrysaora fuscescens]]'', een schijfkwal |
|||
| fossiel = [[Cambrium]]<ref>{{Citeer journal|auteur=Cartwright P, Halgedahl S, Hendricks J, Jarrard R|jaar=2007 |titel=Exceptionally Preserved Jellyfishes from the Middle Cambrian |journal= PLoS One|volume= 2|issue= 10|pages= e1121 |doi= 10.1371/journal.pone.0001121|taal=en|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2040521/}}</ref> – [[heden]] |
|||
| rijk = [[Dierenrijk|Animalia]] (Dieren) |
|||
| stam = [[Neteldieren|Cnidaria]] (Neteldieren) |
|||
| onderstam = [[Medusozoa]] |
|||
| w-naam = Kwallen |
|||
| taxon = [[Vergaarbaktaxon|Informele groep]] |
|||
| rang = Onderverdeling |
|||
| onderverdeling= |
|||
* [[Cubozoa]] (Kubuskwallen) |
|||
* [[Scyphozoa]] (Schijfkwallen) |
|||
* [[Staurozoa]] (Gesteelde kwallen) |
|||
* Enkele [[Hydrozoa]], zoals ''[[Hydra (geslacht)|Hydra]]'' |
|||
}} |
|||
'''Kwallen''' of '''zeekwallen''' zijn [[Vergaarbaktaxon|informele namen]] voor een groep in [[zee]] levende, vrijzwemmende [[neteldieren]] (Cnidaria). De meeste kwallen zijn eenvoudig gebouwde zeedieren met gelatineus, parapluvormig lichaam en lange [[tentakel]]s. Het lichaam kan zodanig gepulseerd worden dat een efficiënte [[voortbeweging]] ontstaat. De tentakels zijn gewapend met [[netelcel]]len en worden gebruikt om prooien te vangen en roofdieren af te schrikken. |
|||
Verschillende klassen uit de stam [[neteldieren]] (Cnidaria): |
|||
* [[Schijfkwallen]] (klasse [[Scyphozoa]]) |
|||
**[[Bloemkoolkwal]] (''Rhizostoma pulmo, in klasse [[Scyphozoa]] in het fylum [[Cnidaria]])'' |
|||
* [[Kubuskwallen]] (klasse [[Cubozoa]]), waaronder de [[Dooskwallen]] |
|||
* [[Hydroïdpoliepen]] (Hydrozoa) |
|||
* [[Bloemdieren]] (Anthozoa) |
|||
Kwallen komen wereldwijd voor, van oppervlaktewateren tot in de diepzee. [[Schijfkwallen]] (de "echte kwallen") leven uitsluitend in de zee, maar er zijn ook enkele [[hydroïdpoliepen]] met een vergelijkbaar uiterlijk die in zoet water leven. Kwallen hebben een complexe [[levenscyclus]]; de [[meduse]] kan rondzwemmen brengt na geslachtelijke voortplanting kleine larfjes ([[planula]]) voort. Uit de planula-larve groeit een vastzittende [[poliep (neteldier)|poliep]] die kleine kwalletjes afsnoert. |
|||
De vertegenwoordigers van de stam der [[ribkwallen]] (geen neteldieren) |
|||
Kwallen worden in een aantal Aziatische landen beschouwd als een [[delicatesse]]. Vooral soorten van de orde [[Rhizostomae]] worden verwerkt in voedselproducten. Kwallen worden ook gebruikt in onderzoek. Het [[groen fluorescent proteïne]] werd oorspronkelijk uit een bioluminescente soort geïsoleerd, en is inmiddels een zeer belangrijke [[fluorofoor|marker]] in biotechnologisch onderzoek. Ieder jaar worden duizenden zwemmers door kwallen gestoken.<ref name="smith">{{Citeer journal | last=Tucker | first=Abigail | title=The New King of the Sea | journal=Smithsonian | volume=54 | issue=4 | pages=540–561 |date=2010 | taal = en|pmid=28752797 | doi=10.1177/1363461517722869 }}</ref> De effecten variëren van licht ongemak tot ernstig letsel of zelfs de dood; vooral kleine [[kubuskwallen]] zijn verantwoordelijk voor veel van deze sterfgevallen. |
|||
==Naam en definitie== |
|||
De naam 'kwal werd al in 1619 in documenten genoemd.<ref>{{nl}}{{sc|M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs}} (2003-2009). [http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/kwal "Kwal - (Holtedier; Naarling)"], ''Etymologisch Woordenboek van het Nederlands'', Amsterdam</ref> De term wordt meestal gebruikt om te verwijzen naar het [[meduse]]stadium (kwalstadium) van een groep neteldieren, de [[Medusozoa]]. Kwallen zijn dus vrijzwemmende, [[mariene biologie|mariene]] [[holtedieren]] met een doorzichtig lichaam en flexibele tentakels die netelcellen bevatten. |
|||
==Zie ook== |
==Zie ook== |
||
* [[Ribkwallen]] |
|||
*[[Kwal (Drievliet)]], een attractie in het [[familiepark Drievliet]] |
|||
* [[Kwal (Drievliet)]] |
|||
{{Appendix||2= |
|||
{{dp}} |
|||
==Bronnen== |
|||
* {{nl}}{{sc|Noordijk, J, Kleukers, R.M.J.C, van Nieukerken, E.J, & van Loon, A.J.}} (2010). [https://repository.naturalis.nl/pub/364861 De Nederlandse biodiversiteit]. Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis; European Invertebrate Survey - Nederland, Leiden. pp. 114–117. {{ISBN|978-90-5011-351-9}}. |
|||
{{References||2}} |
|||
}} |
|||
[[Categorie:Neteldier]] |
|||
Versie van 5 sep 2020 20:02
| Kwallen Fossiel voorkomen: Cambrium[1] – heden | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Chrysaora fuscescens, een schijfkwal | |||||||
| Taxonomische indeling | |||||||
| |||||||
| Informele groep | |||||||
| Kwallen | |||||||
| Onderverdeling | |||||||
| |||||||
Kwallen of zeekwallen zijn informele namen voor een groep in zee levende, vrijzwemmende neteldieren (Cnidaria). De meeste kwallen zijn eenvoudig gebouwde zeedieren met gelatineus, parapluvormig lichaam en lange tentakels. Het lichaam kan zodanig gepulseerd worden dat een efficiënte voortbeweging ontstaat. De tentakels zijn gewapend met netelcellen en worden gebruikt om prooien te vangen en roofdieren af te schrikken.
Kwallen komen wereldwijd voor, van oppervlaktewateren tot in de diepzee. Schijfkwallen (de "echte kwallen") leven uitsluitend in de zee, maar er zijn ook enkele hydroïdpoliepen met een vergelijkbaar uiterlijk die in zoet water leven. Kwallen hebben een complexe levenscyclus; de meduse kan rondzwemmen brengt na geslachtelijke voortplanting kleine larfjes (planula) voort. Uit de planula-larve groeit een vastzittende poliep die kleine kwalletjes afsnoert.
Kwallen worden in een aantal Aziatische landen beschouwd als een delicatesse. Vooral soorten van de orde Rhizostomae worden verwerkt in voedselproducten. Kwallen worden ook gebruikt in onderzoek. Het groen fluorescent proteïne werd oorspronkelijk uit een bioluminescente soort geïsoleerd, en is inmiddels een zeer belangrijke marker in biotechnologisch onderzoek. Ieder jaar worden duizenden zwemmers door kwallen gestoken.[2] De effecten variëren van licht ongemak tot ernstig letsel of zelfs de dood; vooral kleine kubuskwallen zijn verantwoordelijk voor veel van deze sterfgevallen.
Naam en definitie
De naam 'kwal werd al in 1619 in documenten genoemd.[3] De term wordt meestal gebruikt om te verwijzen naar het medusestadium (kwalstadium) van een groep neteldieren, de Medusozoa. Kwallen zijn dus vrijzwemmende, mariene holtedieren met een doorzichtig lichaam en flexibele tentakels die netelcellen bevatten.
Zie ook
Bronnen
|