Adam Schadee

Adam Schadee
Persoonsinformatie
Nationaliteit	Nederlandse
Geboortedatum	28 juli 1862
Geboorteplaats	Wamel
Overlijdensdatum	18 december 1937
Overlijdensplaats	Parijs
Beroep	Architect
Werken
Praktijk	1891-1927
Belangrijke gebouwen	- Energiecentrale Den Haag - Remise Frans Halsstraat - Gemeentelijke HBS - Slachthuiscomplex
Stijl	Neorenaissance, Overgangsarchitectuur, Expressionisme, Nieuwe Haagse School
Prijzen	Gouden erepenning van verdiensten van de stad Den Haag
RKD-profiel
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Adam Schadee (Wamel, 28 juli 1862 - Parijs, 18 december 1937) was tussen 1891 en 1927 een vooraanstaand architect in dienst van de gemeente Den Haag.

Biografie

Opleiding

Schadee kreeg zijn opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam, studeerde vervolgens een jaar in Brussel en haalde een architectendiploma aan de Académie des beaux-arts te Parijs.

Loopbaan

Aan het eind van de negentiende eeuw groeide het aantal inwoners van de gemeente Den Haag explosief: van 100.000 in 1876 naar 400.000 in 1926. De groei werd met name veroorzaakt door de industrialisatie en door verstedelijking als gevolg van een landbouwcrisis tussen 1878 en 1895. In Scheveningen speelde in het bijzonder de groei van zeevisserij en het strandtoerisme een belangrijke rol. In de negentiende eeuw toonde de lokale overheid lange tijd weinig interesse in woningbouw, met als gevolg sloppenwijken waar mensen in erbarmelijke en ongezonde omstandigheden woonden. Dit begon pas rond 1890 te veranderen. Een belangrijke taak was weggelegd voor Gemeentewerken Den Haag, een gemeentelijke dienst voor openbare werken, die in 1636 was opgericht — weliswaar onder een andere naam — en waarvan de wortels zelfs teruggingen tot deTachtigjarige Oorlog. Gemeentewerken ging een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling en bouw van onder meer volkshuisvesting, infrastructuur, schoolgebouwen en fabrieken. De functie van stadsarchitect kende Den Haag al langer, maar vanaf 1890 was de stadsarchitect tevens algemeen-directeur van Gemeentewerken. De eerste in die functie was Isaac Lindo, die meer deskundigheid aantrok voor zijn organisatie, die onder meer grote fabrieken moest gaan ontwerpen, iets waar nog weinig ervaring mee was opgedaan. De jonge, in Parijs afgestudeerde Adam Schadee haalde hij in 1891 binnen als bouwkundige. Schadee maakte snel naam en werd een van de belangrijkste medewerkers van Lindo. In 1906 werd Schadee benoemd tot chef van de ontwerpafdeling, die steeds meer werkopdrachten kreeg. Ook toen Lindo in 1917 als algemeen-directeur werd opgevolgd door Jan Lely (1883-1945), bleef Schadee de belangrijkste ontwerper van Gemeentewerken. Hij zou dit blijven tot zijn pensionering in 1927. Schadee ontwierp honderden Haagse bouwwerken, groot en klein. Echter de tweede gasfabriek aan het Trekvlietplein (ontwerp ir. Visser) en poortgebouw en dienstwoningen zijn een ontwerp van de bouwkundige Paul du Blois, deze laatste in dienst bij de gasfabriek. Daarmee heeft hij een groot stempel op het stadsbeeld gedrukt. Veel van zijn gebouwen kregen de status van gemeentelijk- of rijksmonument. Bij zijn afscheid ontving hij de hoogste eer die de stad hem kon geven, de Gouden erepenning van verdiensten van de stad Den Haag en het daarbij behorend ereburgerschap.

Werken

• 
  1900: Havenkantoor, Goudriaankade
• 
  1902: Hogere Burgerschool voor Jongens, Stadhouderslaan
• 
  1906: Remise Frans Halsstraat
• 
  1906: Electriciteitscentrale, De Constant Rebecqueplein
• 
  1907: Tweede Gemeentelijke Gasfabriek, Trekvlietplein
• 
  1907: Poortgebouw en dienstwoningen Gasfabriek
• 
  1907: Hogere burgerschool, Waldeck-Pyrmontkade
• 
  1909: Brandweerkazerne en politiebureau, Duinstraat
• 
  1910: Gemeentelaboratorium, Prinsegracht
• 
  Poortgebouw van het slachthuisterrein, Neherkade
• 
  1915: Schoolgebouw, De La Reyweg
• 
  1925: Gemeentelijk badhuis, Spionkopstraat

Mediabestanden

Zie de categorie Adam Schadee van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen

• Marcel Teunissen en Koos Havelaar: Groote zoon van de stad: Adam Schadee, Stadsarchitect Den Haag (1891-1937), VOM-reeks 2016, nr. 2, Monumentenzorg Den Haag, Uitgeverij De Walburgpers 2016, ISBN 9789462491465
• Marcel Teunissen: Adam Schadee. Architect in dienst van de Haagse gemeenschap, 07-11-2016, webpagina bezocht 23-09-2020
• Sabine Broekhoven, Saskia van Ginkel-Meester, e.a.: Monumenten in Nederland. Zuid-Holland, Uitgeverij Waanders, Zwolle 2004, ISBN 9040090343
• H. Rosenberg, Ch. Vaillant, D. Valentijn: Architectuurgids Den Haag 1800-1940, SDU Uitgeverij, Den Haag 1988, ISBN 9012055083
• K.P. Companje, W.J. de Geus, e.a.: 's Haags werken en werkers. 350 jaar Gemeentewerken 1636-1986, Gemeentewerken 's-Gravenhage, 1986, ISBN 9789090012155
• Adam Schadee, Isaac Lindo: De Openbare Werken van 's-Gravenhage, 1890-1918, Uitgeverij Mouton, Den Haag 1918[