Gebruiker:Ciciban/Kladblok

Lainzer Todesengel ofwel Doodsengelen van Lainz is de term die in de Oostenrijkse pers werd gebruikt voor vier verpleeghulpen uit het toenmalige Krankenhaus Lainz, een ziekenhuis in Wenen. De vier verpleeghulpen werden in 1991 als dader ofwel medeplichtige veroordeeld voor 42 gevallen van dood door schuld, poging tot moord ofwel moord in de jaren 1983 tot en met 1989.

Achtergrond

De misdrijven vonden plaats in Paviljoen V van het toenmalige Krankenhaus Lainz. Paviljoen V hoorde bij afdeling ¹interne geneeskunde. Er kwamen vaak patiënten met slechts een minimale kans op genezing terecht. Van de verpleeghulpen werd veel gevergd: van hen werd verwacht dat zij het werk deden van geschoolde verpleegkundigen. Zelfs dokterstaken² als het verstrekken³ van injecties werden aan hen overgelaten. van hen werd verwacht dat zij het werk deden van geschoolde verpleegkundigen, zoals het toedienen van injecties. Zelfs taken die specifiek aan artsen voorbehouden zijn belandden op hun schouders. Daardoor hadden de verpleeghulpen ook een nauwelijks gecontroleerde toegang tot medicijnen. Tegelijkertijd waren ze niet voorbereid op het omgaan met doodzieke en hulpeloze patiënten, die vaak moeilijke persoonlijkheidsveranderingen meemaakten.

1. Het woord voor kun je weglaten.
   

   gewijzigd – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 10:47 (CEST)

2. dokterstaken zou ik omschrijven als medische handelingen, voorbehouden aan artsen, en dan zoals het geven van intraveneuse injecties. De duiding arts kent hier een juridische status. Iedereen mag zich dokter en geneesheer noemen, maar een arts is iemand die geneeskunde en zijn co-schappen heeft afgerond met een door onze overheid erkent artsendiploma en met de eed van Hippocrates.
   

   Hier was ik onvoorzichtig: In de bronnen staat: "Die vier Täterinnen hatten hier teilweise Aufgaben übernommen, für die eigentlich nur Ärzte qualifiziert waren"[1] en "Teilweise, so wird es später ein hoher städtischer Beamter vor Gericht aussagen, hätten die Pflegekräfte schlichtweg die Jobs der Ärzte gemacht."[2]. Dat het daarbij over de injecties ging vind ik niet terug, maar: "Sie soll, weil es mit dem Personal immer knapper wird, Hauptdienst wie eine diplomierte Krankenschwester verrichten, Spritzen geben, Medikamente verteilen - immer mehr Arbeiten, für die sie nicht ausgebildet und denen sie nicht gewachsen ist."[3] en "Dabei haben die Hilfspfleger, vor allem im Bereich der Altenpflege, die Hauptlast zu tragen. Dafür sind sie, fachlich wie psychologisch, am wenigsten gerüstet. Nach dem österreichischen Krankenpflege-Gesetz dürfen Hilfskräfte lediglich die einfachsten Tätigkeiten ausüben wie Bettenmachen, Patienten waschen und Essen austeilen. Medikamente dürfen sie nicht verabreichen, eine Spritze nicht einmal anfassen."[4] en "Auf den insgesamt vier Stationen der Ersten Medizinischen Abteilung gehörte es zum Alltag, daß schlecht qualifiziertes Pflegepersonal unkontrolliert Zugang zu Medikamenten hatte und - mit Wissen von Ärzten - Injektionen verabreichte."[5]; dus: wij weten, dat ze injecties toedienten, hoewel ze het niet mochten en dat ze een ongecontrolleerde toegang tot medicijnen hadden, plus twee bronnen, die stellen, maar niet expliceren, dat ze taken overnamen, die voorbehouden aan artsen – welke dan ook — Ciciban (overleg) 24 apr 2018 10:47 (CEST)

   Ik heb de zin nu verandert. De taken, die ze van artsen overnamen blijven nu onbenoemd, zo als in de bronnen. De schouders zijn lukraak :) – Ciciban (overleg) 5 mei 2018 15:02 (CEST)

3. Dat toedienen is duidelijk, omdat medicijnen toedienen geheel de handelingen zijn van een arts. Als je ze verstrekt, kan bijvoorbeeld de patiënt de toeziening zelf doen. Zo vertrekt de apotheker op recept van de arts vaak inusuline, maar de patiënt dient dat zelf toe. Instraveneus is in de bloedbaan. In Nederland mag een specialistisch verpleegkundige of verpleeghulp wel intramusculair injecteren (in het spierweefsel), ookal is dat een medische handeling. Maar niet in de bloedbaan (aderen), dat mogen uitsluitend artsen. Kijk even of dat hier ook wordt bedoeld, ik ken de Oostenrijkse wet natuurlijk niet.
   

   Dat laat ik eerst maar zo laten staan, omdat de gehele zin op lemen voeten staat (#2) – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 10:47 (CEST)

   Dus ook gewijzigd – Ciciban (overleg) 5 mei 2018 15:03 (CEST)

Werkwijze

De veroordeelde hulpen¹ waren Irene Leidolf, Stefanija Meyer, Maria Gruber en Waltraud Wagner. Wagner gold als de leider van de groep. Op haar afdeling werd ze gerespecteerd en gevreesd². Zij deelde haar kennis inzake methoden van levensbeëindiging met haar mededaders. Door verschillende en onopvallende methoden te kiezen konden ze hun daden door de jaren heen verbergen. Ze gaven hun slachtoffers dodelijke doses rohypnol³ of insuline, of brachten water in via de luchtpijp om zo bij patiënten met longoedeem een natuurlijke dood door verstikking voor te wenden⁴. De sterfgevallen vielen in een omgeving van vele andere doodzieke⁵ patiënten minder op. Toch schijnen er in de afdeling al enige tijd geruchten gecirculeerd te hebben, die door een zwijgcultuur niet naar buiten kwamen.⁶ Toch deden er in de loop van de tijd geruchten de ronde. Toch deden er in de loop van de tijd geruchten de ronde op de afdeling.

1. liever verpleeghulpen, voluit dus. Dat geeft tenslotte informatie: ze waren niet bevoegd, maar ze hadden kennis van zorg en verzorging vanwege hun achtergrond
   

   gewijzigd – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST)

2. gevreesd is subjectief, vanuit het perspectief van collega's. Dat mag wel een bron hebben, staat dat ergens in een artikel?
   

   "Wagner galt auch als Kopf der umstrittenen Truppe. Sie arbeitete seit 1982 im Pavillon V, wurde von den anderen Hilfsschwestern respektiert - und war gefürchtet: Auf der Station wurde Wagner nur "Hexe" genannt."[6] – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST)

   P.s.: ik heb nu de bron bij het woord "gevreesd" herhaald, om het duidelijker te maken – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 12:04 (CEST)

3. rohypnol (kleine letter)
   

   Dat heb ik vooralsnog niet gewijzigd, omdat "Rohypnol" in tegenstelling tot "insuline" een merknaam is. Hierbij heb ik me aan het artikel Flunitrazepam georiënteerd. – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST) Onze Woordenlijst, die aansluit bij het Spellingsbesluit (Neue Schreibweise zou je in het Duits zeggen), meldt rohypnol (zie hier). De merknaam is dus waarchijnlijk soortnaam geworden. Dat gebeurt vaker, en als een merknaam of eigenaam een soortnaam wordt schrijven we het met een kleine letter: cola, vaseline, plexiglas en valium. Zelf bij eigennamen: Jan Claessen is een poppenkastfiguur (eigennaam, hoofdletters), maar een janclaessen (aan elkaar, klein) is een houterige figuur. En voor Zwarte Piet versus zwartepiet geldt hetzelfde. We zitten gelijk op de moeilijkste uitzonderingen in het Nederlands :)

   Dus gewijzigd — Ciciban (overleg) 26 apr 2018 09:06 (CEST)

4. voor te wenden klinkt een beetje als "vertaald" Duits. Misschien is suggereren een goed synoniem. Wat vind jezelf?
   

   gewijzigd – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST)

5. in doodziek suggereert dood- een mening, en het heeft erg veel (te veel) kracht. Terminaal is een wat klinischer synoniem, maar begrijpelijk. Dat maakt het neutraler, en neutraliteit is wel belangrijk bij Wikipedia.
   

   gewijzigd – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST)

6. De laatste zin lijkt gebaseerd op een gerucht. Schijnen betekent zoiets als men vond dit of dat. Je kan met bronvermelding rustig zeggen: Er circuleerden al enige tijd geruchten, maar door de zwijgcultuur kwamen die niet naar buiten. Der Spiegel is bovendien een goeie bron.
   

   Ook hier was ik een beetje onvoorzichtig en vind het zo in de broonnen niet letterlijk terug. Wat ik vind is: "Zu Ostern 1988 saß die Lainzer Hilfsschwester Dora Eugenia Ferrada Avendano, 38, mit ihrem damaligen Freund, dem Arzt Alois Waschnig, beim Heurigen. Nach ein paar Glas Wein erzählte sie ihm von unglaublichen Gerüchten: daß auf ihrer Station widerspenstige Kranke vom Hilfspersonal mit Spritzen und Medikamenten "ruhiggestellt" würden. Dabei seien schon viele Patienten umgekommen, eine Reihe von Schwestern und Pflegerinnen wüßten über die Zustände genau Bescheid."[7], plus, de politie zij later over de opheldering: "Wir sind damals auf eine Mauer des Schweigens gestoßen."[8] Dus we weten, dat er geruchten waren, maar niet hoe lang, en de opmerking over de zwijgcultuur betrekt zich niet onmiddelijk op de geruchten – Ciciban (overleg) 24 apr 2018 11:09 (CEST)

   Ik heb nu de zin gewijzigd – de bronnen onderbouwen, dat er geruchten waren. Dat is voorzichtiger en het is toch voldoende informatie, om niet met de context van de bestaande artikel te breken. – Ciciban (overleg) 5 mei 2018 14:42 (CEST)

 —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  23 apr 2018 17:53 (CEST)

Opheldering

Het afdelingshoofd kreeg de geruchten te horen¹. Toen er zich kort daarna een verdacht sterfgeval voordeed schakelde hij de politie² in. De verpleeghulpen waren in het begin van het onderzoek heel open³, hoewel ze later hun bekentenissen gedeeltelijk introkken. Snel ontstond er grote publieke aandacht. De gebeurtenissen werden later het grootste Oostenrijkse verpleegschandaal genoemd⁴. De daders werden in de kranten als duivels ofwel doodsengelen betiteld.⁵ In 1991 werden de vier hulpen veroordeeld:

¹ Wanner precies? En als je geruchten te horen krijgt kan dat bedoeld zijn, als je ze opvangt kan dat wel eens onbedoeld zijn, en in dit geval dus een geluk voor recherche.

² politie zou ik wijzigen in autoriteiten. Dat kan dan ook specifieken doelen op recherge (Kriminalpolizei), of breder op één van de vele opsporingsdiensten (Openbaar Ministerie, Ministerie van Justitie, enzovoorts.)

³ werkten bij aanvang van het onderzoek mee, maar stelden zich verderop in het onderzoek geslotener op.
Open zijn is vooral ook als je open bent tegen je kinderen of kan een karaktereigenschap zijn. Hier is het specifiek bedoeld om aan te geven dat ze meewerkten met een rechergeonderzoek waarin ze vardachte waren.

⁴ De geschiedenis zou later de boeken ingaan als het grootste schandaal in Oostenrijk met verplegers in de hoofdrol. Het woord verpleegschandaal doet een beetje denken aan een schandaal dat gerelateerd is aan verpleegtaken. En mensen ombrengen is geen verpleegtaak, maar moord. Je kunt ook verpleegschandaal vervangen door verpleeghuisschandaal, maar ik weet niet of dat inhoudelijk juist is.

⁵ als duivels en doodsengelen afgeschilderd. Letterlijk kun je de woorden duives en doodsengelen niet nemen. Afschilderen maakt dan dat je meer duidelijkheid verschaft over de subjectiviteit van die kranten. En de reden voor die subjectiviteit, hun opvatting en interpretatie is duidelijk, vanwaar ook deze zin hier helemaal op zijn plek is. Dat begrijpt de lezer wel.

Verder zou ik de kranten vervangen met de schrijvende pers. Dan pak je ook bladen aan die niet als krant worden gezien (der Spiegel, om maar 's wat te noemen).

• Waltraud Wagner tot levenslang wegens 15 moorden en 17 pogingen daartoe;
• Irene Leidolf tot levenslang wegens vijf moorden en twee pogingen daartoe;
• Stefanija Meyer tot 20 jaar wegens zeven pogingen tot moord en keer dood door schuld;
• Maria Gruber tot twaalf jaar wegens twee pogingen tot moord.

Alle vier daders werden in 2008 voorwaardelijk vrijgelaten. Zij vermijden sindsdien het contact met het publiek en hebben blijkbaar¹ allen hun naam gewijzigd. Het ziekenhuis werd in 2000 van Krankenhaus Lainz in Krankenhaus Hietzing hernoemd. Ook het bejaardenhuis ernaast kreeg een andere naam: van Plegeheim Lainz werd het Geriatriezentrum am Wienerwald. Dit werd gedaan om de beschadigde reputatie van Lainz (oorspronkelijk een onderdeel van het Weense district Hietzing)² teniet te doen.

¹ Dat blijkbaar suggereert dat ergens uit blijks dat er een naamswijziging plaats heeft gevonden. Ik vraag mij als lezen af waaruit dat blijkt. Als een betrouwbare, journalistieke bron of zelfs een autoriteit dat aangeeft, dan kun je wel stellen dat de wijziging plaats heeft gevonden.

² Ik zou reputatie van Lainz wijzigen in reputatie van het landsdeel Lainz. De tekst tussen haakjes kan dan weg. De reden is dat je de lezen et minder woorden, dezelfde informatie wilt verschaffen. Ook is dan het onderscheid tussen Plegeheim Lainz en landsdeel Lainz in één oogopslag duidelijk, wat goed lezen vergt in de huisige formulering.

Film

Het gebeuren inspireerde Peter Kern in 2010 tot zijn film Die Mörderschwestern.

Bronnen, noten en/of referenties

[[Categorie:Wenen]]
[[Categorie:Seriemoordenaar]]