Medea (mythologie)

Medea
	Μήδεια, Medeia
Medea
Oorsprong	Griekse mythologie
Gedaante	Heks
Associatie	Argonautensage
Literaire bronnen	Argonautica, Theogonia, Metamorphosen
Verwantschap
Ouders	Eidyia en Aietes
Siblings	Absyrtus (halfbroer)
Partner	Jason
Nakomelingen	Mermeros en Pheres
	Medea (1868), door Anthony Frederick Sandys, Birmingham City Art Gallery
Portaal	Religie

Medea (Latijn) of Medeia (Oudgrieks: Μήδεια) was in de Griekse mythologie een tovenares uit Colchis die Jason hielp het Gulden vlies te veroveren. Hij nam haar mee naar Griekenland, maar liet haar in de steek voor de dochter van de koning van Korinthe, waarna Medea wraak nam door hun twee zoontjes te vermoorden alsook de koning van Korinthe en zijn dochter.

Afstamming[bewerken | brontekst bewerken]

Medea was de dochter van de Oceanide Eidyia en Aietes, de koning van Colchis. Via haar vader was ze een kleindochter van Helios en een nicht van de tovenares Circe. Net als zij beschikte Medea over grote toverkracht.

Medea en Jason[bewerken | brontekst bewerken]

In Colchis bevond zich het Gulden vlies. Jason en de Argonauten kwamen met hun schip, de Argo, uit Iolcus om in opdracht van koning Pelias het Gulden vlies te halen. Aietes, de koning van Colchis, was echter niet van zins het af te staan. Maar zijn dochter Medea werd verliefd op Jason en besloot hem te helpen het toch te bemachtigen. In ruil daarvoor beloofde hij haar tot zijn vrouw te maken en mee te nemen naar Griekenland. Dankzij de tovermiddelen van Medea wist Jason de onmogelijke opdrachten die Pelias hem had gegeven, te volbrengen en slaagde hij er ook in de draak die het Gulden vlies bewaakte, te verslaan en het vlies te bemachtigen.

Met het Gulden vlies en Medea zetten Jason en de Argonauten weer koers naar Griekenland. Volgens sommige bronnen had Medea haar halfbroertje Absyrtus vermoord, in stukken gesneden en in de zee geworpen, om achtervolgers af te schudden die het lijk zouden willen bergen.

Volgens Apollonius Rhodius, die in zijn Argonautica de heen- en terugreis van de Argonauten uitvoerig heeft beschreven, trouwden ze in het paleis van Alcinoüs, de koning van de Phaeaken. Alcinoüs, die bedreigd werd door de achtervolgers uit Colchis, had toegezegd Medea uit te leveren, tenzij zou blijken dat ze met Jason getrouwd was. Alcinoüs’ vrouw Arete had dit bericht doorgespeeld aan Jason en Medea, die daarop ijlings trouwden. Daarna weerstond Alcinoüs de troepen van Aietes, en bereikten Jason en Medea na de nodige avonturen Iolcus.

Jason had de Argonautentocht ondernomen om de troon van Iolcus te krijgen, maar toen hij met het Gulden vlies terugkwam, weigerde Pelias de troon af te staan. Medea nam wraak op hem. Ze slachtte een oude ram, sneed hem in stukken, wierp die in een ketel met kokend water en deed er allerlei toverkruiden bij. Na enige tijd sprong er een jong lammetje uit de ketel. De dochters van Pelias, die getuige waren van dit wonder, vroegen Medea ook hun vader te verjongen. Ze stemde toe, en op haar aandringen vermoordden de dochters hun vader en gooiden hem in de ketel. Maar Medea liet Pelias dood blijven.

Volgens sommige bronnen zou Medea eerder al een verjongingskuur hebben toegepast op Jasons vader Aeson: Ovidius beschreef in zijn Metamorphosen (7, 159-293) hoe Medea te werk ging en het bloed van Aeson verving door toversap dat hem 40 jaar jonger maakte.

Jason vluchtte met Medea naar Korinthe. Daar kregen ze twee zonen, de tweeling Mermeros en Pheres (soms ook Thessalos en Alkimenes genoemd), en volgens sommige bronnen nog een derde, Tissandros genaamd. Na tien jaar werd Jason echter verliefd op Creüsa (of Glauce), de dochter van de koning van Korinthe. Door met haar te trouwen zou hij later koning van Korinthe kunnen worden. Toen de koning met het huwelijk instemde, probeerde Jason Medea te bewegen vrijwillig van een verdere voortzetting van hun huwelijk af te zien. Hij beweerde dat hij met de Korinthische koningsdochter wilde trouwen om hun zonen zo een goede toekomst te geven. Hoewel Medea diep beledigd was, zette Jason zijn trouwplannen door. Medea deed alsof ze met de bruiloft instemde en liet aan Jasons aanstaand bruid een met een dodelijke stof geïmpregneerde trouwjurk bezorgen. Toen Creüsa het gewaad aantrok, brandde het gif in op haar lichaam en lieten vlees en huid los van haar gebeente. Ook haar vader Creon, die haar te hulp schoot, werd door het vuur verteerd. Vervolgens bracht Medea haar eigen kinderen om het leven met een zwaard. Met een drakenwagen die haar gezonden was door haar grootvader Helios, vluchtte Medea weg. De episode over Medea’s wraakneming op Jason vormt de stof van de beroemde tragedie Medea van Euripides.

Er was echter ook een versie van de Atheense toneelschrijver Karkinos, waarin Medea haar kinderen niet heeft gedood, maar verborgen voor de wraak van Jason. Deze versie wordt genoemd door Karkinos' tijdgenoot Aristoteles, en in 2004 werd ze teruggevonden op een papyrusfragmentje in het Louvre.^[1]

Medea en Aegeus[bewerken | brontekst bewerken]

Na haar vlucht uit Korinthe ging Medea naar koning Aegeus in Athene. Ze had zijn vertrouwen weten te winnen door hem te beloven hem de kracht van zijn jeugd terug te geven. Ze trouwde met hem en ze kregen een zoon Medus. Om de belangen van Medus te beschermen ondernam ze een poging om Theseus, de zoon van Aegeus uit een eerdere verhouding, met gif om te brengen. Toen dit uitkwam, werd Medea met haar zoon het land uitgejaagd. Volgens sommige bronnen vluchtte zij naar haar geboorteplaats Colchis. Daar was haar vader Aietes door zijn broer Perses onttroond. Medea doodde Perses en hielp haar vader weer aan de macht. Na haar dood werd ze door de Colchiërs als een godheid vereerd.