Omgekeerde vlag
.svg)
De omgekeerde vlag is een signaal waarmee wordt geïmpliceerd dat men zich in een noodsituatie bevindt. In de Nederlandse zeevaart werd met het omkeren van de vlag aangeduid dat een schip in nood verkeerde.[1] Daarbuiten zijn enkel historische voorbeelden bekend van het omkeren van vlaggen wanneer men zich identificeerde met een andere nationaliteit.[2] Dit gebeurde onder meer in de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie. Uit protest werd de vlag van het land waarin men verbleef omgekeerd.
Historisch gebruik[bewerken | brontekst bewerken]
Het omkeren van de vlag werd vanaf de 16e eeuw in de scheepvaart gebruikt om aan te geven dat een schip in nood was.[3] Op zee gold dit als een bekend noodsignaal.[4] Het gaf een signaal aan andere schepen dat er hulp nodig was.[5] Communicatie tussen schepen onderling uit dezelfde vloot was destijds nog bijna onmogelijk en vlaggensignalen waren dan ook gebruikelijk. Het op de kop hijsen van de Nederlandse vlag kon bijvoorbeeld betekenen dat er een man overboord was. Zo is in het schilderij Man overboord tijdens een eskaderreis naar de Middellandse Zee uit 1846 van Louis Meijer een omgekeerde vlag te zien.[6]
Hedendaags gebruik[bewerken | brontekst bewerken]
Canada[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
In Canada kwam de omgekeerde Canadese vlag terug bij het truckersprotest in 2022.[5] Deze actie, de zogenoemde Freedom Convoy, mondde uiteindelijk uit in een protest tegen de regering van premier Trudeau en zijn aanpak van de coronacrisis.[7]
Filipijnen[bewerken | brontekst bewerken]
In de Filipijnen is de omgekeerde vlag een officieel erkend noodsymbool, al wordt het daar enkel in oorlogstijd gebruikt.[8] Normaal gesproken zit de blauwe kant van de Filipijnse vlag boven, maar door de vlag om te draaien, zodat het blauw aan de onderkant zit, wordt aangegeven dat het land officieel in oorlog is.[9]
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
In 2022 werd de omgekeerde Nederlandse vlag door protestbewegingen gebruikt als symbool tegen de overheid, met name bij de boerenprotesten en corona-demonstraties.[10] Ook Forum voor Democratie bezigde een omgekeerde vlag in partijruimtes en bij partijbijeenkomsten.[11] Reeds ten tijde van de protestbeweging van de gele hesjes waren er omgekeerde vlaggen te zien.[5] Dit gebruik is waarschijnlijk gekopieerd van Amerikaanse protestbewegingen.[4] Van oudsher zou het rood in de vlag het volk symboliseren, het wit de kerk en het blauw de adel of elite.[10] Met het omdraaien van de vlag zou worden aangegeven dat de elite boven het volk zou staan en dus niet naar het volk zou luisteren. Wetenschappelijk is echter bewezen dat dit een foutieve interpretatie is. Het rood, wit, blauw van de vlag zou niet voor kerk, volk en vaderland staan,[12] maar hoogstwaarschijnlijk refereren aan een al in de 16e eeuws bekende, en ook door de opstandelingen gebruikte, Hollandse vlag, waarbij het rood afkomstig is van de leeuw in het Hollandse wapen en het wit en blauw van het Beierse Huis, dat een aantal graven van Holland leverde.
Op het omkeren van de vlag als protestactie kwam ook kritiek van niet-wetenschappelijke zijde. Zo is volgens Marco Kroon, drager van de Militaire Willems-Orde, het gebruik van de omgekeerde vlag "een directe belediging voor de duizenden militairen, burgers, agenten, brandweermannen en alle anderen die in dienst van de Staat der Nederlanden het allerhoogste offer hebben gebracht".[13] Ook het Nationaal Comité Veteranendag is niet te spreken over het gebruik van de omgekeerde Nederlandse vlaggen. Het comité stelt dat de blauw-wit-rode vlaggen voelen "als een belediging van allen die - soms het hoogste - offer brachten voor ons land".[14]
Verenigde Staten[bewerken | brontekst bewerken]
.svg)
In de Verenigde Staten werd de omgekeerde vlag ook als symbool gebruikt bij Black Lives Matter-demonstraties en de bestorming van het Amerikaanse Capitool in 2021.[8] Volgens Titel 4, Hoofdstuk 1, Sectie 8 van de United States Code "mag de [Amerikaanse] vlag nooit worden vertoond met de Union [het blauw vlak met de witte sterren] naar beneden, behalve als teken van grote nood in gevallen van extreem gevaar voor leven of eigendom".[15]
In Hawaï gebruiken activisten die onafhankelijkheid nastreven de omgekeerde vlag van Hawaï.[16]