Portaal:Feminisme/Intro

bewerk 

Introductie

Feminisme – van de Latijnse woordstam femina = vrouw – is de verzameling maatschappelijke en politieke stromingen of bewegingen die ongelijke (machts-)verhoudingen tussen mannen en vrouwen kritisch analyseren en vrouwenemancipatie nastreven. Het feminisme komt op voor vrouwenbelangen, streeft juridische en feitelijke opheffing na van ongelijkheden tussen mannen en vrouwen, ijvert voor lichamelijke autonomie voor vrouwen en het op een gelijkwaardige en evenwichtige manier onder de aandacht brengen van onderwerpen die belangrijk zijn voor vrouwen en strijdt tegen huiselijk en seksueel geweld. Het feminisme kent vele stromingen die op elkaar bouwen en ook stromingen met tegengestelde visie, hoewel men het over de grote lijn wel eens is.

Vrouwen zijn eeuwenlang op een andere manier gewaardeerd, beoordeeld en behandeld dan mannen, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, vergoeding voor werk, eigendom, vererving, seksualiteit, deelname aan het openbare leven en kiesrecht. Het mannelijk denken en doen stond centraal. Het gedachtegoed dat overheerste was dat vrouwen "anders" waren en op grond daarvan een andere bestemming, rol en plaats in de maatschappij hadden dan mannen. Tussen mannen onderling bestonden ook grote verschillen op basis van eigendom, seculiere of religieuze macht en afkomst, deze verschillen werden kritisch geanalyseerd en bestreden door bewegingen als het communisme, socialisme en anarchisme. In het feminisme gaat het om alle vormen van onderscheid tussen mannen en vrouwen als bevolkingsgroep.

In de jaren zeventig van de negentiende eeuw was Aletta Jacobs de eerste vrouw in Nederland die een Hoogere Burgerschool bezocht, studeerde en zich als arts vestigde (1878). In kranten werd ze grof bespot en een van haar broers verklaarde haar voor dood. In België werd het vanaf 1880 voor vrouwen mogelijk om te studeren en Marie Popelin was hier de eerste vrouw met een academische graad. Popelin werd echter geweigerd als advocaat. Tot het begin van de twintigste eeuw waren vrouwen (net als de meerderheid van mannen) uitgesloten van het kiesrecht, in sommige landen nog langer. Tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw was het in Nederland gebruikelijk dat vrouwen automatisch hun baan verloren zodra ze in het huwelijk traden, voor vrouwelijke ambtenaren was dit wettelijk vastgelegd. Gehuwde vrouwen waren tot die tijd juridisch handelingsonbekwaam. Tot in de jaren tachtig van de twintigste eeuw hadden gehuwde vrouwen in Europa aanzienlijk minder rechten in de sociale zekerheid, was een gewelddaad zoals verkrachting niet strafbaar wanneer dit door de echtgenoot gebeurde en bestond er voor vrouwen geen recht op gelijk loon.