Kropswolde (dorp)
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Groningen | ||
| Gemeente | Hoogezand-Sappemeer | ||
| Coördinaten | 53° 9′ NB, 6° 43′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (1-1-2007) |
1749 | ||
| |||
Kropswolde (Gronings: Wolle) is een veenkoloniaal dorp in de gemeente Hoogezand-Sappemeer in de provincie Groningen in Nederland.
Het dorp maakte deel uit van het oude rechtsgebied Gorecht. De plaatsnaam wordt voor het eerst met zekerheid genoemd in een oorkonde uit het jaar 1249. Het Cisterciënzer vrouwenklooster van Essen of Yesse, gelegen in de nabijheid van het dorp Haren had een voorwerk en veel landerijen in Kropswolde. Het klooster had op eigen kosten uit het moeras ten oosten van het Zuidlaardermeer lange kavels grond ontgonnen. Met ingezetenen van 'Crepeswolde' ontstond er een geschil over drie van deze kavels. Over dit geschil is er in het rijksarchief van Groningen een kopie te vinden, gedateerd 18 oktober 1249. Het klooster voorwerk is vooral bekend geworden door zijn kapel, een doel voor bedevaartstochten in die tijd.
Er is wel gespeculeerd dat de naam Kropswolde afkomstig zou zijn van Cruptorix. Men verwijst dan naar de Annalen van Tacitus (Lib.IV.73) waar een villa genaamd Cruptoricis (= 'van Cruptorix') wordt vermeld die ergens in Noord-Nederland gevonden kan worden [1] en naar de Oostfriese geschiedschrijver Eggerik Beninga die eveneens een landhoeve noemt toebehorend aan ene Cruptorix. Anderen verklaren de naam uit het Oud-Nederlandse en Saksische 'krop' wat verhoging in het landschap betekent (zie ook Kropp, Kroppach, Kroppenstedt).
In de 14e eeuw behoorde Kropswolde tot de Vrijheid van Groningen .
In diezelfde eeuw ontwikelde Kropswolde zich tot een veenkolonie. Turf werd naar de stad vervoerd over de Hunze. De vaart op de Hunze werd beheerst door het Schuitenschuiversgilde; in 1403 opgericht met als doel turf uit het gebied rondom Kropswolde te vervoeren. Buiten het Schuitenschuiversgilde om mochten alleen inwoners van Kropswolde, Wolfsbarge en Westerbroek turf vervoeren, mits hun schepen minder capaciteit hadden dan die van het gilde.
In de 17e, 18e en het begin van de 19e eeuw bestond Kropswolde m.n. uit een groot aantal, fraai aangelegde, landerijen van hooggeplaatste burgers uit onder meer Groningen en Hoogezand. In 1773 werd de huidige kerk gebouwd.
Tot in de 20e eeuw was er voldoende restveen om tot turf te verwerken. Na de vervening werden de dalgrond vooral voor akkerbouw gebruikt.
In 1798 ten tijde van de Bataafse Republiek werd Kropswolde als kerspel ingedeeld samen met Lula en Kiel-Windeweer.
Gebouwen
- Kerk (1773).
- Korenmolen De Hoop, achtkante bovenkruier uit 1923. Nog in gebruik.
- Station, langs de spoorlijn Groningen - Nieuweschans.
- De Amerikaanse windmotoren Kikkoman en Koetze Tibbe
Zie ook
Noten
<references>
Publicaties
- Booij, H., Van Cruptorix tot Kropswolde; 2000 jaar geschiedenis van een dorp, zijn bewoners en de kerk, Groningen, 1996
Zie ook
Sjabloon:Navigatie gemeente Hoogezand-Sappemeer
- ↑ ontleend aan de giftbrief van Hendrik III aan de Sint Maartenkerk Utrecht 1040 en beschreven door A. Ypey en H.O. Feith in hun boek Oudheden van het Gooregt en Groningen, 1836