Wikipedia:De samenvatting van de menselijke kennis
Oprichter Jimmy Wales heeft de Wikipedia-beweging ooit geholpen aan een doelstelling ("mission statement") en een slagzin over wat wij willen:
"Imagine a world in which every single person on the planet is given free access to the sum of all human knowledge. That's what we're doing."[1][2]
- Maar the sum of all human knowledge, wat is dat eigenlijk?[3]
Uitleg
[bewerken | brontekst bewerken]van Jimmy Wales, oprichter: de summary, samenvatting van alle kennis
[bewerken | brontekst bewerken]Gevraagd of hij
- the total of all knowledge, or
- the summary/gist etc. of all knowledge?
bedoelde, waarbij vermeld werd dat de Vereniging WMNL het over "het geheel van alle kennis" heeft in haar Missie en visie,[4] antwoordde Jimmy Wales op 3 juli 2015:[5]
Definitely my meaning is "summary". I wouldn't say "gist" as that word tends connote something about vagueness. But Wikipedia literally can't contain all knowledge for a number of reasons. And an encyclopedia is not, for example, a text book. And our entry on "China" for example really shouldn't be 10,000 pages long. It should provide a summary of what is known, and refer people to other sources to dig deeper. Where to stop is of course a very interesting question subject to thoughtful discussion - and of course Wikipedia can be (and is) much more comprehensive than traditional encyclopedias.--Jimbo Wales (talk) 16:20, 3 July 2015 (UTC)
- (Vertaling: Ik bedoel absoluut "summary" (samenvatting). Ik zou liever niet kiezen voor "gist" (teneur), omdat dat een bijbetekenis van vaagheid heeft. Maar Wikipedia kan om een aantal redenen natuurlijk niet alle kennis bevatten. Een encyclopedie is bijvoorbeeld geen leerboek. Ons artikel over "China" zou bijvoorbeeld niet 10.000 bladzijden groot moeten zijn. Het moet samenvatten wat bekend is en lezers doorverwijzen naar andere bronnen om dieper te graven. Waar we moeten ophouden is uiteraard een heel interessante vraag waar we diep over kunnen discussieren. En Wikipedia kan natuurlijk veel uitgebreider zijn dan de gebruikelijke encyclopedieën (en is dat).)
Hij herhaalde dat in een interview (op 5:25) in 2015:
..we want to be the sum of all human knowledge – the sum meaning “summary”..
- (Vertaling: We willen de "sum" van alle menselijke kennis zijn - met "sum" in de betekenis van "summary" (samenvatting).)
Dus "the sum of all knowledge" is de summary, de samenvatting van alle kennis. Het woord summary is anders dan sum wél éénduidig.
van Katherine Maher, directeur WMF: 104 miljoen onderwerpen
[bewerken | brontekst bewerken]De directeur van de Amerikaanse Wikimedia Foundation (WMF) Katherine Maher (uitspraak: Mar, want rijmt op "car" zei ze) gaf in 2016 een Google Talk over Wikipedia verrassend getiteld "The Sum of All Knowledge" bij Google LLC aan huis in Menlo Park, Californië. Ze beval een concrete invulling aan zoals door User:Emijrp was berekend en kwam uit op zo'n 104 miljoen afzonderlijke encyclopedische onderwerpen en daarmee aparte Wikipedia-artikelen. User:Emijrp had gedetailleerd uitgezocht hoeveel afzonderlijke onderwerpen wetenswaard (worth knowing) zijn, relevant (notable) en voldoende betrouwbare, onafhankelijke bronnen kennen - vergelijk Wikipedia:Relevantie en Notability op de Engelstalige Wikipedia. (Notable kan vertaald worden als opvallend, opmerkelijk, treffend en vermeldenswaard(ig), dus ook als noemenswaard(ig).)
User:Emijrp zette zijn project voort en schreef op 10 mei 2020 nog op een van zijn gebruikerspagina's:[6]
In this project, we attempt to study how many articles are needed to cover the sum of all human knowledge. As of 10 May 2020, English Wikipedia has 6,075,124 articles and Wikidata includes 27,721,774 items. This page, still in expansion, estimates that the total notable articles figure is over 104,701,020.
- (Vertaling: Met dit project proberen we te onderzoeken hoeveel artikelen er nodig zijn om de samenvatting van alle menselijke kennis te geven. Op 10 mei 2020 telde de Engelse Wikipedia 6.075.124 artikelen en Wikidata 27.721.774 eenheden. Deze webpagina groeit nog steeds. We ramen het totale aantal artikelen over wetenswaardigheden op meer dan 104.701.020.)
Maher zei het op gezag van User:Emijrp in 2016 zo:[7]
If a topic has received significant coverage in reliable sources that are independent of the subject, it is presumed to be suitable for a stand-alone [wikipedia] article or list. .... Notable things. Every major work of art, village, every scientific discovery, book ever written, every animal or plant that has lived, every notable human....17 million notable humans. 104.000.000 notable things worth knowing.
- (Vertaling: Als een onderwerp diepgaand aan de orde is geweest in betrouwbare bronnen die los staan van dat onderwerp, nemen we aan dat het geschikt is voor een eigen Wikipedia-artikel of een lijst... Opvallende zaken. Elk belangrijk kunstwerk, dorp, elke wetenschappelijke ontdekking, elk boek dat ooit geschreven werd, elk dier of elke plant die geleefd heeft, elke mens die bekend (vermeldenswaardig) is. Er zijn 17 miljoen bekende personen, en 104 miljoen bekende zaken die wetenswaardig zijn.)
(Merk op dat ze met "every animal or plant that has lived" waarschijnlijk bedoelde: animal or plant species that has lived, dus biologische soorten, niet individuele wezens :-)
Dit betekent dat Maher met de "sum of all knowledge" een samenvatting van de menselijke kennis bedoelt die neerkomt op de traditionele encyclopedische kennis, in principe net als in de oude papieren naslagwerken. (Zie ook de pdf van haar voordracht, bladzijde 41 onder de blauwe figuur rechts op deze pagina.)
Interpretaties van landelijke afdelingen (chapters) van Wikimedia
[bewerken | brontekst bewerken]Laten we eens kijken hoe landelijke afdelingen[8] van Wikipedia (chapters in Engels jargon, net als bijvoorbeeld bij de Hells Angels) omgaan met the sum of all human knowledge van Jimmy Wales, te beginnen met de Wikimedia Foundation (WMF) zelf, in een iets andere formulering:[2]
Imagine a world in which every single human being can freely share in the sum of all knowledge. That’s our commitment.
| Wikimedia-afdeling | Missie volgens hen | Commentaar |
|---|---|---|
| Denemarken | Vi arbejder for at gøre viden fri og tilgængelig for alle, ved bl.a. at støtte op om bidragsydere på Wikipedia, ved institutionsamarbejde og kursusvirksomhed. | De Denen spreken van "de kennis" die voor allen toegankelijk gemaakt moet worden (gøre: maken, viden: het weten, de kennis, bl.a., blandt andet: onder meer, støtte op: ondersteunen, bidragsydere: bijdragers). |
| Duitsland | Unsere Vision ist eine Welt, in der alle Menschen am Wissen der Menschheit teilhaben, es nutzen und mehren können. | De Duitsers benadrukken het sociale aspect van het deelhebben aan kennis, niet zozeer wat de omvang van die gedeelde kennis dan mag zijn, het "weten van de mensheid". |
| Frankrijk | L’objectif de l’association est de promouvoir le libre partage de la connaissance et parce que l’éducation est un besoin essentiel de notre société, nous travaillons d’une part avec ces bénévoles dévoués, et d’autre part avec les institutions et des acteurs de la scène politique. | De Fransen willen "de vrije verdeling van de kennis" bevorderen. |
| Italië | Immagina un mondo in cui ciascuno possa avere libero accesso a tutto il patrimonio della conoscenza umana | De Italianen zien de menselijke kennis als een gemeenschappelijke erfenis waartoe iedereen vrije toegang zou kunnen hebben. |
| Nederland | Stel je een wereld voor waarin iedereen vrijelijk gebruik kan maken van het geheel van alle menselijke kennis. Of nog korter in de Volkskrant: Alle kennis voor iedereen, door iedereen.[9] | De Nederlanders willen dat iedereen absolutistisch alle kennis vrij kan gebruiken. |
| Spanje | Imagina un mundo...en el que cada persona...tenga acceso libre... a la suma del conocimiento umano. Eso es lo que estamos construyendo. | De Spanjaarden gaat het om "de essentie van de menselijke kennis". (Spanishdict.com. Suma is combinatie, personificatie, hier essentie.) |
Woordenboeken
[bewerken | brontekst bewerken]Het woord som komt in verschillende vormen voor in West-Europese talen (Engels: the sum, Frans: la somme, Italiaans: la summa, Spaans: la suma enzovoorts), en stamt af van het Latijn. Daar betekent het zelfstandig naamwoord summa onder meer concreet een optelling, maar ook wat abstracter een samenvatting of een strekking van iets. Het Engels heeft deze meerzinnigheid overgenomen. Laten we eens kijken wat woordenboeken zeggen.
| Woord en woordenboek | Betekenissen | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Summa (Latijn) | ||
| F. Muller en E.H. Renkema, bewerkt door K. van der Heyde: Beknopt Latijns-Nederlands Woordenboek, J.B. Wolters Groningen 1958, lemma Summa p. 899 | 1. hoogste plaats/voorrang, 2. optelling, 3. geheel/totaal, 4. hoofdzaak, het voornaamste, hoofdinhoud, boek als samenvatting (Middeleeuwen) | Summa victoriae, totale overwinning Summa epistulae, strekking van een brief. In summa, in hoofdzaak, kort en goed. Summa theologiae van Thomas Aquino. Er was een heel genre van summa-boeken, dat de betekenis van samenvatting levend hield, vandaar de Engelse betekenis van hoofdzaak overgenomen uit het Latijn. |
| Sum (Engels) | ||
| Merriam-Webster: sum (VS) | 1. an indefinite or specified amount of money 2. the whole amount (aggregate), 3. the utmost degree, 4a. a summary of the chief points or thoughts, 4b. gist, the sum and substance of an argument | The sum of human happiness, the sum of this criticism follows, that's the sum total of what I know about cars. (Boekbesprekingen: the sum of the novel, de strekking van de roman.) |
| Sum and substance (Engels) | ||
| Merriam-Webster: sum and substance (VS) | The general or basic meaning of something said or written | The sum and substance of an argument. Here we have, in two small sentences, the sum and substance of all theology.[10] Vergelijking van verschillende Bijbelvertalingen van Daniël 7:1: Then he wrote down the dream and told the sum of the matter.//He wrote down the dream, and this is the summary of his account.[11] |
| A. Broers, J. Smit jr. en R. Born: Engels-Nederlands woordenboek, J.B. Wolters Groningen 19634, p. 540 | The sum (and substance) of his objections is this, zijn bezwaren komen hierop neer. These things made up the sum of his life, vormden zijn ganse bestaan. |
Conclusie: de samenvatting van alle menselijke kennis
[bewerken | brontekst bewerken]Jimmy Wales bedoelt de samenvatting van alle kennis
[bewerken | brontekst bewerken]We zagen boven al dat Wales in geschreven woord en op audio bij een video duidelijk aangaf dat de "sum of all knowledge" wat hem betreft - wie kan het beter weten? - de "summary of all knowledge" betekent.
WMF suggereerde in 2016 zo'n 104 miljoen encyclopedische onderwerpen
[bewerken | brontekst bewerken]Bij monde van de directeur van de WMF Katherine Maher bleek boven dat ze zich in 2016 de relevante onderwerpen voor Wikipedia praktisch voorstelden als zo'n 104 miljoen klassieke encyclopedische onderwerpen, en daarmee even zovele aparte Wikipedia-artikelen.
Vastleggen kennis van alle mensen?
[bewerken | brontekst bewerken]De meeste landelijke Wikimedia-afdelingen (chapters) vermijden doorgaans (ook de Spanjaarden met hun suma) een te letterlijke en blijkbaar foutieve vertaalpoging (sum (hier) = summary, hoofdzaak enzovoorts, juist niet "het geheel van alle..")[12] en omschrijven de doelstelling in algemene bewoordingen (zoals "de kennis", "deelhebben aan het weten"), zonder zich, zoals de Nederlanders, vast te leggen op een duidelijk onhaalbare absolutistische doelstelling: het geheel van alle menselijke kennis, dus de "herseninhoud" van alle (dode en levende) mensen (met een Google MindView?).
Niet schadelijk
[bewerken | brontekst bewerken]Dan is er nog de overweging dat we via Wikimedia geen schadelijke kennis willen verspreiden, bijvoorbeeld hoe je gifgas of een atoombom maakt (afgezien van wetenschappelijke principes), dus ook in dat opzicht is "toegang tot alle menselijke kennis" niet de bedoeling. Verspreiding van Hitlers boek Mein Kampf is verboden in Nederland (al is er nu een toegestane wetenschappelijke "kritische" editie trouwens), maar dat boek hoort wel tot "alle kennis". Kennis van hacken ligt voor de hand voor Wikipedianen, toch willen we hier geen praktische tips over. Met de inhoud van een goedgevuld keukenkastje is het mogelijk een explosief te maken, toch willen we dit niet bespreken op Wikipedia: geen toegang tot álle kennis gewenst.
Wel wetenswaardig
[bewerken | brontekst bewerken]Veel van onze kennis, de gekste en persoonlijkste dingen, is voor anderen zeker niet wetenswaardig (absoluut niet worth knowing of notable, zou Katherine Maher zeggen), integendeel dat wil je allemaal niet weten! Er is heel veel gedetailleerde, bijvoorbeeld lokale kennis mogelijk, maar het gaat in het Engels met the sum of.. blijkbaar om de hoofdzaak, de samenvatting zei Jimmy Wales, de grote lijnen of kern enzovoorts.
- ↑ Wikipedia Founder Jimmy Wales Responds. Slashdot.org. SlashdotMedia (July 28, 2004). Geraadpleegd op October 3, 2017. “Wikipedia is an excellent project, and Slashdot readers' questions for Wikipedia founder Jimmy Wales were just as excellent -- as are Jimmy Wales' answers to 12 of the highest-moderated questions you submitted.”
- ↑ a b wikimediafoundation.org Wikimedia vision. Geraadpleegd op 10 mei 2020.
- ↑ Een Engelstalige bewerking van dit opstel staat op w:en:User:Hansmuller/The_sum_of_all_knowledge
- ↑ wikimedia.nl Missie en visie.
"Missie en visie: De visie van de Vereniging Wikimedia Nederland is die van de gehele Wikimedia-beweging: Stel je een wereld voor waarin een ieder vrijelijk kan delen in het geheel van alle kennis. Daar staan wij voor!". Geraadpleegd 9 februari 2020, versie van die dag, met nog steeds "het geheel van alle kennis". - ↑ wikipedia.org/wiki/User_talk:Jimbo_Wales. Geraadpleegd 9 februari 2020.
- ↑ w:en:User:Emijrp/All_Human_Knowledge op de Engelstalige wikipedia, gevonden op 10 mei 2020,
- ↑ www.youtube.com Katherine Maher: "The Sum of All Knowledge", Talks at Google, december 2016, vanaf 21:30. 20 december 2016, geraadpleegd op 15 augustus 2020.
- ↑ Meestal gaat het om landelijke afdelingen, maar bijvoorbeeld New York City heeft een eigen afdeling of chapter.
- ↑ Noël van Bemmel, Interview Wikipediaan Edo de Roo De Wikipediaan die een lintje kreeg: ‘Ik kan ook Netflix gaan kijken, maar wat heeft de wereld daaraan?’. www.volkskrant.nl (20 mei 2020). Geraadpleegd op 31 August 2020.
- ↑ archive.spurgeon.org C. H. Spurgeon, The Sum and Substance of All Theology (June 25th, 1861). Geraadpleegd op 10 mei 2020.
- ↑ biblehub.com Daniel 7:1. Geraadpleegd op 10 mei 2020.
- ↑ In principe zou het mogelijk zijn om door diepte-interviews - zoals vroeger voor zogenaamde expertsystemen - de kennis van veel mensen vast te leggen, een soort Google Mind View in plaats van Google Street View. Het USC Shoah Foundation Institute heeft op initiatief van Steven Spielberg in 52.000 interviews de persoonlijke kennis van (ervaring met) de Holocaust vastgelegd (in Nederland van 2000 getuigen), dus dergelijke projecten zijn mogelijk en zouden op andere gebieden uitgevoerd kunnen worden. Maar hebben we dan "het geheel van alle menselijke kennis"?
· 
· 