Wikipedia:GLAM/Universiteitsbibliotheek Gent/Opleiding/Vervolg Wikipedia 10 december 2019

Koppelingen toevoegen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Logo Wikimedia België
Logo Wikimedia België

Dit is de 2e sessie 2019 Schrijven voor Wikipedia, waar meer geavanceerde technieken worden gepresenteerd, voor een gemengd gezelschap van academici, archivarissen, en bibliotheekmedewerkers van de Universiteit Gent en van Gentse musea. De eerste sessie ging door op 25 november 2019, 10:00-13:00, eveneens in de Boekentoren, Sint-Hubertusstraat 8, 9000 Gent.

Meebrengen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Eigen laptop, muis, power supply
  • Een basistekst voor uw artikel naar keuze (opletten voor plagiaat)
  • Een lijst van referenties (ISBN nummers zijn uiterst handig)
  • Mogelijks begeleidende foto's (respecteer auteursrechten)
Ter plaatse beschikbaar
  • Wi-Fi
  • Projectiescherm

Er worden (lekkere!) broodjes voorzien.

Agenda[bewerken | brontekst bewerken]

Wikidata voor beginners

Coördinatoren[bewerken | brontekst bewerken]

Sylvia Van Peteghem en Pieter Uyttenhove.

Begeleider[bewerken | brontekst bewerken]

Geertivp

Lesnota's[bewerken | brontekst bewerken]

Gebruikersaccount[bewerken | brontekst bewerken]

Een gebruikersaccount registreren op Speciaal:GebruikerAanmaken (home/master Wiki).

Voordelen:

  • voorkeuren opslaan (werkomgeving aanpassen)
  • beschikken over een gebruikers-naamruimte met sub-pagina's (let op: er gelden conventies)
  • communiceren met andere gebruikers
  • (automatisch) een lijst bijhouden van al uw wijzigingen
  • een reputatie opbouwen
  • deelnemen aan verkiezingen
  • je IP adres wordt niet bekend gemaakt (privacy)

Een pseudoniem kiezen - controleren of een naam al gebruikt is: type de eerste letters van een gebruikersnaam:

Voorkeuren instellen[bewerken | brontekst bewerken]

Accounts zijn bruikbaar op alle web sites van Wikimedia. Globale voorkeuren kunnen enkel worden gebruikt nadat het SUL account gesynchroniseerd is (Single user login). Nieuwe accounts moeten enkele dagen wachten.

Globale voorkeuren instellen
  • Taal, Hij/zij, e-mail gebruik
  • De skin is de gebruikersinterface.

Hiermee kan je de layout van de Wikipedia-pagina aanpassen. Er bestaan verschillende varianten: Vector is de standaard. Monobook is verouderd.

Maar er bestaan betere. Probeer eens de Timeless skin: minder zoeken waar je moet clicken. De menuopties zijn gegroepeerd en overzichtelijker.

Nadeel: de HotCat-uitbreiding blijkt hier niet te werken (is niet beschikbaar).

Maar je kan evengoed categorieën met de Visuele editor aanpassen? Dus niet echt een probleem.

  • Datumformaat kiezen
  • Het gebruik van de volglijst instellen
  • De nieuwe zoekinterface is te gecompliceerd? Kies voor:
    • Standaard search (correctie van typefouten)
    • Uitgebreid zoeken niet weergeven; eenvoudiger om te gebruiken
  • Beta-functies aanvinken:
    • Visual editor (gebruiken!)
  • Meldingen (via e-mail of online notificatie)
  • Meta user page (who am i ?).

Meta is de globale project-server waar in alle transparantie de projecten van de Wikimedia Foundation worden beschreven.

Je kan hier een globale home page maken in het Engels. Globaal zichtbaar op alle projecten als verstekpagina. Je kan voor ieder project of taal een specifieke pagina aanmaken, als je dat wil. Bijvoorbeeld op Wikimedia Commons met enkele van je beste foto's? Voorbeelden:

Lokale voorkeuren

Uitbreidingen (afhankelijk van Wikipedia)

Open externe links in een nieuwe tab of venster (zie ook JS hieronder). Wdsearch: Bij zoeken ook Wikidata doorzoeken en dit aan de zoekresultaten toevoegen.

Global JavaScript: (geldig voor alle projecten en Wikipedia servers). Als voorbeeld: m:User:Geertivp/global.js Open externe links in new tab.

Je kan deze code copieren naar jouw meta-account.

Je kan ook een lokaal JavaScript toevoegen, specifiek voor een enkel project, skinonafhankelijk: Gebruiker:Username/common.js, of per skin: Gebruiker:Username/timeless.js. Wikipedia is meer...

Toegang

Eenvoudige toegang tot Wikipedia: http://wikipedia.be (je hoeft de juiste URL dus niet te onthouden). Gewoon de taal kiezen, of een van de andere projecten.

De mogelijkheden van Wikipedia, Wikidata en Wikimedia Commons zijn eindeloos. De 3 toepassingen worden samen gebruikt om vrije kennis te omschrijven, te ordenen, en te delen. Gemeenschappelijke applicatiesoftware MediaWiki.

De MediaWiki software mw: is Open source en is vrij beschikbaar voor iedereen, ook voor Universiteiten en bedrijven. Wordt bij Proximus al sinds 2005 gebruikt voor de interne documentatie. Beter dan SharePoint... Kan ook gebruikt worden door verenigingen en instellingen, zoals https://be.wikimedia.org of https://wiki.openstreetmap.org of https://elinux.org.

Wist je dat je ook met een privé-installatie van de software alle Wikimedia Commons foto's vrij kunt gebruiken op een transparante manier? Je hebt enkel een werkende Linux server nodig (eventueel een virtuele machine) en de optie wgUseInstantCommons activeren.

Taal[bewerken | brontekst bewerken]

  • Overbodige woorden schrappen. (Schrijven is schrappen; Elsschotproef)
  • Eenvoudige taal is beter.
  • Geen moeilijke woorden. Geen legalese.
  • Geen dubbelzinnige uitdrukkingen. Geen relatieve tijden, noch overdrijvingen.
  • Duidelijker voor de lezer.

Voorbeeld:

De visuele editor[bewerken | brontekst bewerken]

Evidente functies:

  • Voor de meeste gebruikers heel eenvoudig in het gebruik.
  • Kopiëren en plakken van teksten uit Word of Excel sheets (werkt niet met Firefox).
  • Automatisch aanmaken van referenties op basis ISBN of URL
  • Formatteren van lijsten van bibliografieën (eerst een voetnoot maken, dan de <ref> vervangen door een * en de </ref> weghalen.

Maar soms loopt het schrijven met de visuele editor toch verkeerd (en is het eenvoudiger om) manueel te corrigeren via de tag editor. Ofwel is het in bepaalde gevallen eenvoudiger om direct de code editor te gebruiken b.v. om templates toe te voegen met veel parameters.

Syntax:

Iedere versie vergt een copy van de vorige, waardoor extra disk space wordt gebruikt. Gelieve daarom wijzigingen te bundelen. Daarom: teksten klaarzetten in e.g. Google Keep (voor nieuwe artikels). Maximum (richtlijn) 10 pagina's, 500 lijnen, 2000 woorden, 18000 tekens.

Onterechte wijzigingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Code-wijzigingen zonder visuele impact
  • Eerste hoofdletter - discussie over strategie (hoofdlettergevoeligheid bij Wiktionary)
  • Enkel een blanco wegnemen
  • Blanco lijn toevoegen of wegnemen

Bovenstaande wijzigingen kunnen wel goed zijn, mits er tevens inhoudelijke wijzigingen worden aangebracht.

Probleem: templates variëren per taal. Maar er is een project om templates globaal te maken:

  • niet taal-gebonden
  • niet skin-gebonden
  • centraal beschikbaar

Alle talen worden onmiddellijk gepubliceerd, behalve het Duits, dat eerst goedkeuring van de wijzigingen vereist voorafgaand aan publicatie. Dit kan weken duren. Kan frustrerend zijn. Temeer als de wijziging alsnog wordt afgekeurd.

Maar ook in het Nederlands kan het zelfs maanden duren tot een (kleine, technische) fout verbeterd wordt. Ik maakte onbedoeld een fout, maar ik heb deze fout met opzet laten staan om te zien hoe lang het zou duren tot ze hersteld werd; 19 maanden dus... voorbeel Special:Diff/54771950.

Ja, alle versies van een artikel worden bewaard, ook de fouten. Dit is de enige manier om volledige transparantie te garanderen.

Speciale pagina's, o.a.

  • Oldest page.
  • vele andere interessante lijsten...
  • pagina's in de buurt (geografisch met GPS coördinaten)
  • het meest gewild artikel
  • artikelen zonder categorie

Foto's en andere mediafiles:

  • Upload
  • Licentie kiezen
  • Beschrijving toevoegen
  • Categorieën toevoegen (niet vergeten - dit is een techniek om foto's gemakkelijke terug te vinden)
  • Locatie en andere informatie
  • Structured metadata toevoegen

Let op: EXIF data kan gevaarlijk zijn (privacy, gevoelige onderwerpen). GPS in camera uitzetten, ofwel EXIF data verwijderen alvorens op te laden.

Copyrights[bewerken | brontekst bewerken]

Creative Commons licenties

Wikipedia is copyrighted ... herhaling. Plagiaat is absoluut verboden. Het (strikt toepassen van) copyright en van vrije licenties is de basis van Wikipedia.

Verschillende niveaus:

  • delen toegelaten: laten gebruiken, mits naamvermelding
  • remixen toegelaten: afgeleide werken toegelaten
  • commercieel gebruik toegelaten: vrije licenties

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het idee van een vrije licentie is uitgevonden door Don Hopkins en vanaf 1984 verder uitgewerkt door Richard Stallman met het GNU project en gepubliceerd als GNU GPL voor software in 1989.

GNU FDL of GFDL werd ontwikkeld voor documentatie en door Wikipedia gebruikt vanaf 15 januari 2001.

De Creative Commons licenties werden gepubliceerd op 16 december 2002, en worden gebruikt door Wikipedia vanaf 2008.

Datum Beschrijving
30 oktober 2012 Bij Wikidata is er CC0 (data-elementen vallen niet onder auteursrecht)
15 januari 2001 Bij Wikipedia heb je geen keuze: GFDL
vanaf 2008 CC BY-SA
7 september 2004 Bij Wikimedia Commons heb je keuze:

Free license, verschillende mogelijkheden: de bijzonderste -

Niet toegelaten voor Wikimedia:

  • ND: no derivations = verkleinen, uitknippen, collages (dikwijls voor kunstwerken)
  • NC: non-commercial (wordt soms in edu-omgevingen gebruikt)

Ieder Wikipedia-schrijver blijft eigenaar van, en is verantwoordelijk voor zijn eigen stukje tekst.

Creative Commons licenties kunnen niet worden ingetrokken. Eens gegeven blijft gegeven. Mocht dit niet zou zijn, zou het kaartenhuisje in mekaar vallen, als er een kaart wordt tussenuit getrokken.

Naamsvermelding: voor Creative Commons is dit altijd verplicht -- is niet verplicht bij Public Domain (alhoewel dit eerlijkheidshalve wel aangemoedigd wordt)

Waarom commercieel expliciet toegelaten wordt: content-herbruik; van Wikipedia-content moet b.v. een boek kunnen worden gepubliceerd.

Speciale combinaties: Share Alike voor een foto van een public domain werk. De fotograaf is eigenaar van de foto en beslist over de licentie, maar moet aan bronvermelding doen:

Wikimedia Commons[bewerken | brontekst bewerken]

Public domain basismateriaal kan nooit beperkt worden door het copyright van uitgever. Zie ook recente EU voorstellen tot wijziging van copyright.

Een boek kan commercieel worden uitgegeven maar de inhoud is Share Alike, b.v. Schrijven voor Wikipedia, ISBN 978-94-6356-079-5.

Gemakkelijk een foto opladen:

via

Heel eenvoudige procedure om foto's op te laden via een menu - geen Wikipedia account nodig. Geef wel een volledige beschrijving van de foto. Andere Wikipedianen zullen de foto opladen, en u vermelden als auteur.

Indien je niet zelf de auteur bent: OTRS gebruiken = Open-Source Ticket Request System. Te gebruiken vanaf het opladen via Wikiportret.

Afhankelijk van de taal:

  • NL Wikipedia foto opladen: naar Wikimedia Commons.
  • DE -> naar local storage
  • EN -> keuze: local, of Wikimedia Commons

Manueel op Wikimedia Commons laden indien nodig. Alle bestanden op Wikimedia Commons kunnen gebruikt worden voor alle Wikipedias en Wikimedia projecten, zelfs voor private MediaWiki servers.

Voorbeeld van een zelfgemaakte educatieve video: File:OSM Wikimedia linken voor het Museum Volkenkunde Leiden.ogv

Bronvermelding bij kunstwerken. Verschillende mogelijkheden:

Creator tag. Via Wikidata. speciale templates (artwork, public domain).

Wikipedia Infobox

De Nederlandstalige Wikipedianen wantrouwen (ten onrechte) Wikidata.

Na het opladen kan interactief metadata worden toevoegd of gecorrigeerd:

Nog een gelijkaardige tool:

Handig:

  • Wikdata in Wikimedia Commons templates
  • Description templates in Wikimedia Commons
  • Wikidata Infobox in Category pages.

Een afbeelding gebruiken:

  • Foto toevoegen in Wikidata
  • Een foto toevoegen in en Wikipedia artikel (ook in andere talen)

De beeldgrootte is belangrijk. Beeld upright om het formaat te verkleinen. Stel nooit zelf de grootte in... afhankelijk van het cliëntapparaat.

Voorbeelden:

Beschrijven en automatisch opladen van beeldmateriaal.

Principe:

  • Alle mediabestanden in 1 folder
  • Een Excel met de metadata
  • Mappen van attributen
  • Een programma om het op te laden

Kandidaat: De collectie Jean Massart

De regels van Wikipedia[bewerken | brontekst bewerken]

  1. Wikipedia is een encyclopedie: geen eigen onderzoek + vereiste voor notability (naambekendheid)
  2. Neutraliteit (objectiviteit) alle meningen tellen en moeten worden vermeld
  3. Vrije licentie: respecteren van copyright - geen plagiaat, naamsvermelding, bronvermelding, het delen van vrije kennis
  4. Respect en etiquette: vermijd edit-wars, andere standpunten en ideeën accepteren. Mensen verschillen.
  5. Ga je gang: conventies kunnen niet alles bepalen, ruimte voor uitzonderingen en voor persoonlijk initiatief
  6. Iedereen is verantwoordelijk voor eigen inbreng, met rechten en verplichtingen, iedereen bouwt verder

Over notability (naamsbekendheid, relevantie). Niet ieder onderwerp behoort een Wikipedia pagina te hebben? Worden wel/niet beschreven: Wikipedia:Relevantie.

Faculteiten krijgen geen apart artikel; moeten worden beschreven in het artikel van de universiteit... Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Gent. Uitzondering: zie regel nr 5.

De regels in Wikidata zijn grondig verschillend van Wikipedia, en veel relaxer:

  • Ten minste een Wikipedia-pagina hebben (om het even welke taal)
  • Een koppeling naar een ander object hebben

Eigenlijk kan je dus alles registreren? Omdat uiteindelijk alles aan alles gelinkt kan worden?

Geert Van Pamel (Q22668172) kan aangemaakt worden omdat hij voorzitter is van Wikimedia België (Q18398868)

Wikimedia België is notable, en het heeft een voorzitter, die dus ook recht van bestaan heeft op Wikidata.

Landen en talen:

  • de organisatie is per land,
  • de encyclopedie is per taal;

dit kan aanleiding geven tot (inhoudelijke) conflicten en discussies.

Culturele verschillen België - Nederland:

  • Langetermijnsparen <> Sparen op lange termijn
  • Taalvarianten (woordenschat)

Statistieken[bewerken | brontekst bewerken]

Over inclusie en diversiteit

The Global South, Knowledge Equity.

Hoe wordt er geschreven?

  • Niet alles gebeurt manueel.
  • Spam detectie = 90% (?) automatisch
  • Anonieme edits: 19% - zijn dikwijls OK
  • Bots maken 38% uit van de wijzigingen
  • Geregistreerde gebruikers: 43%
  • Statistieken beschikbaar op https://stats.wikimedia.org/EN/Sitemap.htm

Categorieën[bewerken | brontekst bewerken]

Categorieën aanpassen voor Wikimedia Commons - handige tool:

Categorie aanpassen - kies een niet-overlappende laagste categorie. Voorbeeld: Foto - Hond in boekentoren

Conventies - die wel een zin hebben: Professoren behoren niet tot een categorie van "professoren" maar tot hun Faculteit (een prof kan les geven aan verscheidene faculteiten en universiteiten).

Neem de Categorie op het laagste detail

Check categories:

Geen categorie aanmaken met maar 1 enkele foto. Categories: (absolute) minimum 2 foto's/articles.

Opsplitsen in subcategorieën:

Foto's horen niet thuis in deze hoofdcategorie. Ze moeten in een lagere categorie aangebracht worden.

Wikidata[bewerken | brontekst bewerken]

Over ambiguity: De wereld zit vol ambiguïteit.

informatiesystemen (Q4027615)

informatica (Q21198)

bedrijf (Q4830453)

onderneming (Q6881511)

provinciegouverneur van Brabant (Q66671926)

provinciegouverneur van West-Vlaanderen (Q66671908)

Te vervangen?

  • Geen many-to-many explosion
  • Gebruik een combinatie van property en qualifier.

gouverneur (Q77835416) "van" b.v. Oost-Vlaanderen

Speciale technieken met CSS[bewerken | brontekst bewerken]

Speciale technieken, maar die heel praktisch zijn.

Highlight CSS doorverwijzing: 

.mw-redirect {
	background-color:wheat;
}

Handig met visuele editor om doorverwijzingen weg te werken.

Disambiguatie: 

.mw-disambig {
	background-color:#AFEEEE;
}

Handig om met visuele editor rechtstreekse linken te leggen.

Table of Contents right: 

#toc {
        float: right;
}

Vermijden van verloren witruimte.

+ andere mogelijkheden

Lodewijk De Witte (Q2399955) Belang van aliassen on iets terug te vinden. Had ik ten onrechte aangemaakt, omdat de alias Lode De Witte (nog) niet bestond. Let overigens op voor dubbelgangers/naamgenoten. Controleer de geboortedatum. Vader - zoon met dezelfde naam (geboorte en sterftejaar tussen haakjes zetten voor de historische dubbelganger)

klimaatcrisis (Q60933643) Nog niet alles is gedocumenteerd...

Wikimedia Tools[bewerken | brontekst bewerken]

  • Tineye (extentie van Wikimedia Commons)

Opsporen van gebruik, en eventueel misbruik van foto's (niet vermelden van bron en licentie).

wordt gebruikt op

en

... doorclicken

Kan (heel) gevaarlijk zijn - Moet speciale toelating krijgen (niet voor beginnelingen).

Er bestaan tools om live updates te controleren en dus vandalisme te bestrijden.

Lees meer:

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:GLAM/Universiteitsbibliotheek_Gent/Opleiding/Vervolg_Wikipedia_10_december_2019&oldid=57690008"