Wikipedia:Taalcafé/Archief/201906

pentapedaal?

Ik zoek een goed woord voor het voortbewegen op vijf ledematen. Zie Overleg:Bipedie. Dat kangoeroes bipedaal zijn is te simpel. Dat bij het kangoeroes artikel niets staat over hun voortbewegingstijl, is een grote misser.Smiley.toerist (overleg) 2 mei 2019 00:40 (CEST)

In deze studie uit 2014 zou voor het eerst zijn aangetoond dat de kangoeroe zijn staart als vijfde poot gebruikt, en daarmee zou die guitige Skippy het enige zogenoemde 'pentapedale' beestje in des Heeren volmaakte schepping zijn. Maar of deze term ook courant is onder Nederlandstalige biologen, kun je denk ik beter even checken in het aanpalende Freek Vonkcafé. — Matroos Vos (overleg) 2 mei 2019 03:30 (CEST)

Uitgaande van "bipedaal" zou de vijfvoetige versie "quinquepedaal" heten (cf. Latijn quinquepedalis). De woordenboeken van Oxford geven ook quinquepedal als alternatief in hun artikel pentapedal. Hoe dan ook zou het best zijn om eens te horen welke term biologen gebruiken, zoals Matroos Vos voorstelt. Wikibelgiaan (overleg) 2 mei 2019 10:23 (CEST)

Op het eerste gezicht is pentapedaal inderdaad een wonderlijke mengeling van Grieks en Latijn. Maar er zijn meer van dat soort hybride samenstellingen. Denk bijvoorbeeld aan het gelijkaardige pentaculum/pentakel, dat ook een Griekse (pente) en een Latijnse (-culum) component heeft. — Matroos Vos (overleg) 2 mei 2019 12:54 (CEST)

Voorlopig ga ik 'vijfvoetig' gebruiken. Het wordt toch in de tekst verduidelijkt.Smiley.toerist (overleg) 2 mei 2019 13:30 (CEST)

Prima. Ik zag net dat je de vraag inmiddels ook hebt voorgelegd aan de kenners van alles wat bijt, stinkt en steekt, dus wij nederige taalkundigen kunnen nu nog slechts vol spanning afwachten wat de ware deskundigen hierover te zeggen hebben. — Matroos Vos (overleg) 2 mei 2019 13:49 (CEST)

Door nederige taalkundigen worden kangoeroes meen ik niet tot de vijfvoeters gerekend! Mvg, Trewal 2 mei 2019 14:37 (CEST)

@ Smiley.toerist: dat klopt toch niet helemaal. Een staart is geen poot en wordt ook niet als poot gebruikt, hooguit om zich te ankeren of het evenwicht te bewaren. Dat komt bij heel veel dieren voor, denk aan kleine apen, vrijwel alle kameleons en vele andere soorten hagedissen. Ook varanen gebruiken de staart om zich op te richten. Als de staart als grijporgaan wordt gebruikt wordt het een grijpstaart genoemd. Uiteraard is een verhaal over de functie en werking van de staart bij de kangoeroes zeer gewenst maar vijfpotig zijn ze niet. -B kimmel (overleg) 2 mei 2019 17:14 (CEST)

Een kangoeroe heeft inderdaad geen vijf poten, maar volgens bovengenoemde studie, The kangaroo's tail propels and powers pentapedal locomotion, wordt de staart wél als poot gebruikt ("Kangaroos use their muscular tail to support, propel and power their pentapedal gait just like a leg.") Zij doen dat niet slechts om te ankeren of het evenwicht te bewaren: de staart levert blijkbaar net zoveel voorwaartse kracht als voor en achterpoten samen ("We found that the tail is responsible for as much propulsive force as the front and hind legs combined.") Mvg, Trewal 2 mei 2019 18:36 (CEST)

Ik kan beter 'vijfbenig' gebruiken. Ik vermoed dat de onderkant van de staart die in contact komt met de grond en als voet gebruikt wordt, wel een kale ruwe oppervlakte heeft (soort voetzool). Trouwens ook bij het springen wordt de grote staart vooral gebruikt als veer om kinetische energie om te zetten in potentiële energie bij het landen en die weer vrij te geven bij het afzetten. Hierdoor is het springen zeer energie efficiënt. De staartspieren doen veel werk. In die zin maakt de staart een integraal deel uit van de bipedale voortbeweging van een kangoeroe. Evenwicht niet zoveel. Wij hebben ook geen staart nodig. Armbewegingen helpen wel met het wandelen en hardrennen maar zijn niet essentieel.Smiley.toerist (overleg) 2 mei 2019 18:49 (CEST)

Wat doen wij trouwens als wij hoog willen springen voor bijvoorbeeld een volleybal blok/aanval? Je neemt een kleine aanloop, gaat met je twee benen door de knieën (zorg dat er geen horizontale snelheid meer is) De armen zwaaien omlaag. tijdens de afzet zwaaien de armen omhoog om extra afzet te geven. Alle spieren en ledematen werken mee voor het resultaat. Bij de kangoeroe gaat de staart ook omhoog op het moment dat de benen afduwen. De staartspieren zijn dan al eerder opgespannen bij de 'landing'.Smiley.toerist (overleg) 2 mei 2019 19:20 (CEST)

De staart kan weliswaar een functie hebben die vergelijkbaar is met die van een poot -in dit geval het afzetten op de bodem- maar het is nog steeds geen poot of been. Een staart heeft nooit gewrichten terwijl een poot deze wel heeft, een staart heeft nooit aanhangsels zoals vingers en tenen terwijl poten deze altijd hebben. Alleen als er een misvormd dier met drie poten wordt geboren kan je spreken van pentapedaal. -B kimmel (overleg) 2 mei 2019 20:21 (CEST)

't Schaep met de 5 pooten, wellicht? ;) Paul B (overleg) 2 mei 2019 20:32 (CEST)

Yogi Berra, nooit verlegen om een guitige taalwending, zou wel eens gezegd te hebben: "I'd give my right arm to be ambidextrous." Wellicht was hij niet ambitieus genoeg. Magere Hein (overleg) 2 mei 2019 20:39 (CEST)

@B kimmel: ik begrijp dat jij er geen voorstander van bent, maar de genoemde bron spreekt wel degelijk over pentapedal locomotion en pentapedal gait. Je kunt er dus niet alleen zo over spreken, maar er wordt ook zo over gesproken. En niet alleen in dat artikel, maar ook in het hierboven ook al genoemde Oxford woordenboek wordt pentapedaal m.b.t. kangoeroes gebruikt. Mvg, Trewal 2 mei 2019 20:43 (CEST)

Ik wist niet dat het Oxford-woordenboek Nederlands schrijft. O, dat doet het ook niet. Magere Hein (overleg) 2 mei 2019 20:51 (CEST)

Tijdens deze leuke discussies over schapen met vijf poten (die bestaat trouwens in het echt als een misgeboorte), heb ik verder gewerkt. Taalkundig zal er weer wat bijgewerkt moeten worden maar hij is er: Bipedie#Springen. Er is een dubbele Googlebook referentie die technisch beter kan. In het skelet ziet het eerste deel van de staart ook uit als een verlenging van de ruggengraat die gewicht kan dragen.Smiley.toerist (overleg) 3 mei 2019 11:10 (CEST)

Trewal verwoordt uitstekend waarom ik die studie van O'Connor et al. aanhaalde. Ik vrees dan ook dat B kimmel iets leest wat er niet staat. In die studie wordt niet beweerd dat de staart van een kangoeroe een vijfde poot is, maar dat een kangoeroe zijn staart als vijfde poot gebruikt. In dat opzicht zou Skippy uniek zijn, maar goed, ik laat de waardering van dat onderzoek graag over aan de echte deskundigen. Ik ben zelf allang blij dat ik een kameel van een dromedaris kan onderscheiden. — Matroos Vos (overleg) 18 mei 2019 20:20 (CEST)

Onuka

Hallo

 transliteratiefouten

https://nl.wikipedia.org/wiki/Romanisatie_van_het_Oekra%C3%AFens Hij is een inwoner van Oekraïne, daarom is het correct om deze tabel te gebruiken. Volgens deze tabel Jevhen Jovenko (Євген Йовенко https://uk.wikipedia.org/wiki/ONUKA ) in plaats van vals Evgeniy Jovenko Є - Je
в - v
г - h
e - e
н - n
correct schrijven Zjyzjtsjenko in plaats van Zjizjtsjenko Жижченко https://uk.wikipedia.org/wiki/ONUKA - Oekraïense letter "и" deze "y" volgens de tabel https://nl.wikipedia.org/wiki/Romanisatie_van_het_Oekra%C3%AFens Bohdan Bondar (overleg) 24 mei 2019 08:29 (CEST)

E>N vertaling artikeltitel

Iemand vond het een tijd geleden nodig de titels van organisaties met Engelse namen te vertalen in het Nederlands. Bijvoorbeeld en:International Affiliation of Writers Guilds werd vertaald naar "Internationale Organisatie van het Schrijversgild". Nu geeft het Engelse "affiliation" wel een soort organisatie weer, maar het als zodanig vertalen lijkt me niet juist. Ik maakte er van Internationaal samenwerkingsverband van schrijversgilden. Nu een dag later twijfel ik toch, zou Internationaal verbond van schrijversgilden misschien beter zijn? Andersdenkend zou men ook kunnen overwegen de Engelse titel te gebruiken voor het Nederlandse artikel bij gebrek aan een Nederlandse zusterorganisatie. VanBuren (overleg) 24 mei 2019 13:22 (CEST)

Ik weet niet wie het nodig vond om titels of namen van organisaties te vertalen, maar ik onderschrijf dat zeker niet. Als er geen Nederlandse benaming voor is, dan moet Wikipedia die niet gaan verzinnen. Het is bijvoorbeeld ook not done om Engelse boektitels, die nog niet in het Nederlands zijn vertaald, zomaar een eigen Nederlandse titel te geven. En we hebben niet voor niets geen artikel over de talentenjacht De stem van Holland. Ik sluit dus zeker aan bij je laatste suggestie: gewoon de internationale naam gebruiken. Jürgen Eissink (overleg) 24 mei 2019 14:01 (CEST).

Schimmige drogreden

Het artikel Ipsodixitism bestaat al sinds 2007, maar bestaat het begrip wel als algemeen gebruikte term? Encycloon (overleg) 25 mei 2019 15:41 (CEST)

In de diverse handboeken over argumentatieleer die ik hier in de kast heb staan, kom ik deze term ook niet tegen. Wat wel bestaat is de term ipsedixitism(e), die weer verwant is aan de uitdrukking ipse dixit, en het lijkt erop dat onze anonymus aan de hand daarvan zijn eigen Urker vistaart heeft gebakken. Wel opmerkelijk dat dit baksel pas na tien jaar is gaan stinken. — Matroos Vos (overleg) 25 mei 2019 17:38 (CEST)

En nu ik hier toch ben: weet iemand of het twijfel-sjabloon op Poliespo weggehaald kan worden? Volgens mij is het geen hoax, maar of het allemaal verifieerbaar is? Encycloon (overleg) 25 mei 2019 19:49 (CEST)

Poliespo weet ik even niet, maar het Sjabloon:Twijfel mag wat mij betreft véél vaker worden gebruikt dan de ca. 200 keer nu. De Engelse en andere wiki's staan er vol mee, en ik denk terecht. Het zou ook kunnen worden gebruikt wanneer na een nominatie een artikel over een E-onderwerp toch nog niet helemaal goed is opgeknapt (scheelt wellicht ook veel frustratie). Het vergt waarschijnlijk wel een beetje een nieuwe mindset. Ik zal eens kijken of ik wat eigen recente nominaties kan omwisselen voor een twijfel-sjabloon. Jürgen Eissink (overleg) 26 mei 2019 00:46 (CEST).

Nog eentje dan: is een troop een stijlfiguur (volgens sommigen een stijlfout) waarbij een bestaande uitdrukking op een min of meer oneigenlijke manier wordt gebruikt? Encycloon (overleg) 26 mei 2019 19:52 (CEST)

Stylus of stilus

Wimpus beweert hier dat Van Dale onderscheid maakt tussen de oude stilus en de moderne stylus. In mijn eigen Van Dale staat het hele woord niet, maar de Woordenlijst maakt dit onderscheid niet ("Bedoelde u misschien: sinus") en het lijkt me ook heel vreemd om dat wel te doen. Heeft iemand hier gedachten over? Ik vond één Twitterbericht over dit woord. Ik heb moeite met Wimpus' hernoeming. ErikvanB (overleg) 31 mei 2019 13:43 (CEST)

Hoi Erik, mijn Dikke Van Dale (uit 2005) maakt inderdaad net als die van Wimpus een onderscheid tussen 'stilus' (1. schrijfstift; 2. stijl) en 'stylus' (1. stift om het aanraakscherm van een palmtop te bedienen). En ook het Witte Boekje behandelt 'stilus' en 'stylus' als twee aparte woorden, en dus niet als twee verschillende spellingswijzen van hetzelfde woord. — Matroos Vos (overleg) 31 mei 2019 14:22 (CEST)

O, wat gek. Eigenlijk heeft de Woordenlijst natuurlijk wel de voorkeur en het lijkt me onwaarschijnlijk dat ze de eeuwenoude 'stilus' vergeten zijn. Maar er is dus in elk geval geen hoge nood aan de man. Bedankt, Matroos. ErikvanB (overleg) 31 mei 2019 16:27 (CEST)

Gaarne gedaan. We hebben hier aan boord overigens ook nog een Groen Boekje uit 1990/1991 staan – uit de tijd dus dat de palmtop nog het formaat van een koelkast had – en toen vermeldde de Woordenlijst juist alleen 'stilus'. Geen idee of de Taalunie bij de opkomst van de stylus de stilus is vergeten, of dat ze in haar onmetelijke wijsheid heeft besloten dat de stilus dan ook maar een stylus moest worden.

Op zich is het betekenisonderscheid dat Van Dale maakt natuurlijk ook wel zo handig. Als er ook zo'n duidelijk verschil tussen een muis en een muys zou zijn, werd ik in elk geval een stuk minder vaak in mijn vingers gebeten. — Matroos Vos (overleg) 31 mei 2019 20:26 (CEST)

Gebruiker Jeroen N heeft terecht toegevoegd dat de twee woorden ook een andere uitspraak schijnen te hebben (stylus spreekt men volgens de Van Dale uit als stɑj­ləs). Als iemand die eerder bekend was met stilus dan de stylus, heb ik tot nu toe (en dat blijf ik overigens doen) het tweede woord ook gewoon uitgesproken als stilus. Maar ik spreek stylist, ondanks de verordening in de Dikke Van Dale, ook niet uit als stɑj­lɪst. Het Engelse stylus is overigens in het Engels ook het woord voor stilus. In het Engels lijkt men dat onderscheid niet te maken. Die vorm gaat overigens terug, volgens Oxford Latin dictionary, op de voor stilus verbasterde vorm stylus. Bij het ontlenen uit het Engels heeft men spelling en uitspraak niet aangepast aan het Nederlands, iets dat men bij mouse wel heeft gedaan. Wimpus (overleg) 31 mei 2019 20:46 (CEST)

Amusant verhaal over die palmtop en muys. Welnu, als de uitspraak van 'stylus' inderdaad anders is, verklaart dat misschien wel het verschil in schrijfwijze. Enkele woorden gewijd aan deze kwestie (een verwijzing naar Van Dale, de Woordenlijst en eventueel het Witte Boekje, dit alles netjes vormgegeven in een voetnoot) zouden in het artikel overigens niet misstaan. Hartelijk dank aan jullie beiden voor de reacties; ik voel me nu aardig gerustgesteld. ErikvanB (overleg) 1 jun 2019 00:27 (CEST)

Ik vermoed dat het uiteindelijk een kwestie van stijl is. Magere Hein (overleg) 1 jun 2019 00:38 (CEST)

ErikvanB (overleg) 1 jun 2019 03:47 (CEST)

De term 'vals'

Over het gebruik van die term is een discussie op de overlegpagina van Erik Wannee, waar misschien wel wat input van Taalcafégasten van pas kan komen. Apdency (overleg) 1 jun 2019 19:37 (CEST)

lpg of LPG?

Zijn er taalvirtuozen die uitsluitsel kunnen geven over de vraag hoe deze afkorting gespeld dient te worden? Discussie is welkom op Overleg:Lpg (brandstof)#LPG met hoofdletters. Erik Wannee (overleg) 2 jun 2019 12:18 (CEST)

De taalvirtuozen van Het Groene Boekje zijn er duidelijk over: lpg. Zie https://woordenlijst.org/#/?q=lpg. Jürgen Eissink (overleg) 2 jun 2019 12:59 (CEST).

Lijst met aptoniemen

Hoi allemaal. We hadden eens een lijst van aptoniemen. Die is per deze nominatiesessie verwijderd. Tot de verwijdering was de 'werkverdeling': we hebben een artikel Aptoniem, met daarin een beperkt aantal voorbeelden, en we hebben als overloopgebied de lijst, waarin een groter aantal voorbeelden gestald kan worden. Die situatie hebben we afgeschaft. Hoe nu te reageren als men, zoals Dinky Boy nu doet, aan het artikel Aptoniem (weer) allerhande voorbeelden gaat toevoegen, waardoor daar weer een verkapte versie van de verwijderde lijst ontstaat? Willen we überhaupt een lijst binnen dat artikel, of bijvoorbeeld alleen een lijst met bebronde voorbeelden? Apdency (overleg) 10 jun 2019 13:26 (CEST)

Rode namen kunnen sowieso uit verwijderd worden die lijst, per WP:BLP. Voorbeelden in een artikel moeten duidelijk genoeg zijn zodat 3 tot maximaal 5 voorbeelden volstaan, anders wordt het lezen bemoeilijkt, voegt het niets toe en nodigt het uit tot, zoals je zegt, ellenlange lijsten zonder duidelijke selectie-criteria. Het artikel heeft daarnaast een andere strekking dan de lijst. Genoemd wordt "komt vooral voor bij stripfiguren", de lijst bevat echter hoofdzakelijk echte persoonsnamen. Het E gehalte van het artikel is overigens m.i. laag. Zwitser123 (overleg) 10 jun 2019 13:48 (CEST)

Natuurlijk is het niet de bedoeling dat de rode namen hier zomaar worden verwijderd, zolang niet vaststaat dat het niet om encyclopedische personen gaat. Verder overigens mee eens dat al dit soort lijsten niet te lang moet worden, en beter in het hoofdartikel kan blijven staan. Anders kun je praktisch overal lijsten van gaan maken, die op den duur toch weer worden verwijderd of sterk ingekort. De Wikischim (overleg) 10 jun 2019 14:12 (CEST)

Met rode namen heeft mijn vraag inderdaad niets te maken. Eerder met subjectiviteit en Wikipedia:Balans. Apdency (overleg) 10 jun 2019 14:49 (CEST)

Onze Engelse vrienden zijn wat strenger en staan een voorbeeld slechts toe wanneer het in een betrouwbare bron als aptoniem wordt opgevoerd. Daarmee voorkom je dat iedereen maar eindeloos zijn lokale aptoniemen gaat toevoegen, van slagerij Zwezerik en Zn. te Zwolle tot opticien Bert Bril in Schubbekutteveen. — Matroos Vos (overleg) 10 jun 2019 15:12 (CEST)

Ik denk dat dat ook beter hier standaard zo kan. Al dit soort lijsten zijn immers zeer bevattelijk voor "bronloze wildgroei". De Wikischim (overleg) 10 jun 2019 15:19 (CEST)

(na 2x bwc) Bij meerdere namen binnen de huidige lijst kan worden betwijfeld of het wel aptoniemen zijn. Beenhakker, bijvoorbeeld, aangezien voetballen en het slagersvak feitelijk niets met elkaar te maken hebben. Brain en neurologie gaan volgens mij verre van een-op-een, nogal gezocht dus. Vanderjeugd is op zijn minst van voorbijgaande aard. Rode links als Klooster, Leen en Molema lijden aan onbekendheid. De lijst mag wat mij betreft dan ook wel een stuk korter, het gaat niet om volledigheid, maar om voorbeelden. (na bwc) Verder eens met Matroos Vos. Jürgen Eissink (overleg) 10 jun 2019 15:20 (CEST).

Nederland alleen al kent 42.000 mensen met een naam, die - soms met enige of veel fantasie - als aptoniem kunnen doorgaan. Enkele ervan zijn zelfs grappig. Er zijn mensen die die oude en vermoeide namen verzamelen en hun verzameling tonen op het web, bijvoorbeeld 1, 2 en 3. 25 jaar geleden stond de nieuwsgroep nl.taal er ook al vol mee, zie bijvoorbeeld 4.

Voor zo'n verzameling is het web heel geschikt, maar Wikipedia niet. Enkele goed gekozen voorbeelden in het artikel lijken me ruim voldoende, liefst met bron. Met vriendelijke groet, Magere Hein (overleg) 10 jun 2019 16:14 (CEST)

Dank voor de linkjes, daar zitten inderdaad een aantal fraaie exemplaren tussen. De gynaecoloog Peter Poeschmann blijkt tegenwoordig ook nog eens in Enschede te werken, dus dat lijkt me de absolute winnaar. — Matroos Vos (overleg) 10 jun 2019 21:55 (CEST)

Over het gebruik van bronnen lijken we het wel eens. Ik zal eens kijken of er (ook) voor het Nederlande taalgebied geschikte zijn. Apdency (overleg) 11 jun 2019 18:50 (CEST)

Zolang personen niet eenduidig E zijn, blijkens een betrouwbare bron of beter nog een artikel op nl-wiki, moeten ze volgens WP:BLP zonder discussie en onmiddelijk verwijderd worden. Deze lijst is weliswaar niet zo privacy-gevoelig, maar ik zie geen reden om van wp:blp af te wijken... Zwitser123 (overleg) 10 jun 2019 17:34 (CEST)

Achterlijfssegment of achterlijfsegment?

In het artikel Beerdiertjes, dat momenteel dingt naar een plek in de Etalage, blijf ik hangen bij het woordje 'achterlijfssegment' – is die spelling correct, of moet er een s uit? Ik denk het laatste, want het is geen segment van het achterlijf, maar een segment dat het achterlijf constitueert. Wie kan hier helpen? Beide vormen lijken overal evenveel gebruikt. Jürgen Eissink (overleg) 11 jun 2019 21:37 (CEST).

Uit het artikel begrijp ik dat een beerdiertje maar liefst vier achterlijfssegmenten heeft, dus in dat geval zou die dubbele 's' volgens mij juist wel kloppen. Elk van die vier is dan immers een segment van het achterlijf. Ook mijn Dikke Van Dale (ed. 2005) spelt 'achterlijfssegment', met de betekenis "segment van het achterlijf bij insecten" (mijn cursivering). — Matroos Vos (overleg) 11 jun 2019 21:58 (CEST)

Ik gebruik diezelfde Van Dale vrijwel dagelijks, maar ik dacht er niet aan omdat het woord niet in Het Groene Boekje voorkomt. Oké, een dubbele s, dat betekent dat er hier en daar wat moet worden verbeterd. Bedankt, Matroos Vos. Jürgen Eissink (overleg) 11 jun 2019 22:04 (CEST).

Inmiddels 42 pagina's verbeterd.  Uitgevoerd. Jürgen Eissink (overleg) 11 jun 2019 23:31 (CEST).

Ah, uitstekend. En dank natuurlijk, zeker ook namens alles wat vliegt, fladdert en kruipt in het land van Wollewei. Vooral de tengere pantserjuffer had al een tijdje het idee in het verkeerde lijf te zitten, maar dat is nu gelukkig weer dik in orde. — Matroos Vos (overleg) 12 jun 2019 00:41 (CEST)

Was zo gepiept tussen het weven en neuten en deze ongepantserde juffer door. Jürgen Eissink (overleg) 12 jun 2019 00:53 (CEST).

Gadget

We kennen in de wikisoftware twee soorten "uitbreidingen":

1. Engels extension, Nederlands uitbreiding maar niet extensie
   • genoemd op Speciaal:Softwareversie
   • systeemteksten met prefix=extension
2. Engels gadget, Nederlands uitbreiding maar ook extensie
   • genoemd op Speciaal:Voorkeuren#mw-prefsection-gadgets
   • Help:Extensies
   • systeemteksten met prefix=gadget

Dit lijkt me onnodig verwarrend. Nu is gadget volgens het Groene Boekje een Nederlands woord, maar komt de gangbare betekenis genoeg overeen met de hier bedoelde digitale gadgets? Zo ja, dan zouden we dat kunnen gebruiken voor betekenis 2. Zo nee, heeft iemand ideeën voor het ontwarren van de terminologie? –bdijkstra (overleg) 3 jun 2019 15:51 (CEST)

Ik heb niet gekeken naar extensions en gadgets hier, maar op basis van de gebruikelijke betekenis schat ik in dat de Engelse onderscheiding die is tussen 1. een uitbreiding (extension) van een [bestaande] functionaliteit, en 2. een uitbreiding van het systeem met een (min of meer) losse, zelfstandige uitbreiding (gadget). Of dat de verdeling is die is gevolgd, dat weet ik niet, maar dat lijkt me logisch. Ik weet niet of ik daarmee je vraag enigszins beantwoord. Jürgen Eissink (overleg) 8 jun 2019 22:14 (CEST).

Niet echt. Ik vroeg om de terminologie te ontwarren, wat wil zeggen dat we niet langer het woord uitbreiding gebruiken voor twee verschillende dingen en dat we het woord extensie niet op een verwarrende manier gebruiken. –bdijkstra (overleg) 9 jun 2019 11:46 (CEST)

Voor mezelf vertaal ik gadget als handigheidje of hebbedingetje, inderdaad een zelfstandig ding. Een extensie is taalkundig een onzelfstandig ding, maar in de it-sector wordt het voor van alles gebruikt, tot aan zeer complexe programma's toe, denk aan adblockers en beleggingshulpmiddelen. De term extensie is daarom niet onderscheidend.

Indelend wat er onder Voorkeuren#mw-prefsection-gadgets staat:

• Het meeste onder 'Weergave' zie ik niet als gadget maar als instelling.
• Alles onder 'Hulpmiddelen' mag voor mij wel een gadget of extraatje genoemd worden, behalve de cursorplaatsing (laatste optie). Die ervaar ik als instelling.
• Alles onder 'Onderhoud' mag voor mij wel een gadget genoemd worden.

Als je wilt, kan ik ook andere pagina's nalopen. Bij de Voorkeuren lijkt een onderscheid zinvol tussen 'hebbedingetjes' of 'extraatjes' enerzijds en 'instellingen' of 'opties' anderzijds — bertux 9 jun 2019 15:28 (CEST)

Als je binnen de lijst met gadgets onderscheid wil maken naar functionaliteit, dan kan dat door ze anders te groeperen. Maar dat is niet waarvoor ik dit draadje startte: het gaat mij erom dat we twee verschillende termen gaan gebruiken voor de twee hier helemaal bovenaan onderscheidde zaken. In de bètawetenschappen worden zaken vaak geclassificeerd naar wat ze in hun diepste essentie zijn, niet naar hun rol. Adblockers worden (browser)extensies genoemd omdat ze via de browserextensie-interface met de browser communiceren (en daarvan absoluut afhankelijk zijn). In de it-sector worden de termen extensie en uitbreiding eigenlijk exclusief gebruikt voor (optionele) uitbreidingen van het hoofdprogramma die draaien in dezelfde omgeving als het hoofdprogramma, of althans in een omgeving ingericht door het hoofdprogramma (een sandbox). Op de Engelstalige wikipagina's over de wikisoftware wordt het woord extension dan ook exclusief gebruikt voor uitbreidingen die bv. direct ingrijpen op de betekenis van wikicode en de gegevens in de wikidatabase direct beïnvloeden. Onze gadgets staan daar een stap verder vanaf. Ze draaien niet op de Wikimedia-server (het hoofdprogramma) maar in de browser. Ze doen strikt genomen niets anders dan het automatiseren van dingen die de gebruiker al handmatig kan doen. Dus je onderscheid tussen 'hebbedingetjes' of 'extraatjes' enerzijds en 'instellingen' of 'opties' anderzijds is een stap te ver. –bdijkstra (overleg) 9 jun 2019 22:44 (CEST)

Terwijl we niet verder gekomen zijn met de vraag zoals je die stelde, wordt nu wel duidelijk dat er doorgevraagd moet worden. Antwoorden op onderstaande vragen zijn natuurlijk alleen zinnig voor zover ze de communicatie verder helpen.

• Het technische verschil tussen spul op de Wikiserver en spul in de browser heeft voor de meeste eindgebruikers geen betekenis, dus ik krijg de indruk dat je vooral iets wilt ontwarren voor de programmeurs en de onderhoudsmensen van Wikipedia. Klopt dat?
• Je hebt je vraag in het Taalcafé geplaatst en niet in SHEIC. Uit de antwoorden, die je kennelijk weinig verder helpen, kun je opmaken dat je je ict-gerelateerde overwegingen verduidelijking behoeven. Waarom koos je het Taalcafé als platform?
• Welke verbetering beoog je met een ander gebruik van terminologie? Wie wint daarbij, wie verliest daarbij? Standaardisering moet geen doel zijn, maar een middel.

Hopelijk komen we verder! — bertux 9 jun 2019 23:37 (CEST)

Je vragen lijken zinnig, dus hierbij antwoorden:

1. Ongeveer. Het is voor iedereen die nieuwsgierig is naar de interne werking van de wikisoftware. Dit zijn mensen die uiteindelijk vaak betrokken raken met programmeren en/of onderhoud.
2. Omdat ik een specifieke ja/nee vraag had over de betekenis van een woord.
3. Zoals ik al zei, het is onnodig verwarrend. Als je naar Speciaal:Softwareversie gaat en daar uitbreidingen ziet staan, zou je kunnen denken dat het iets soortgelijks is wat je kent van de uitbreidingen in de voorkeuren. Bij dat laatste staat een link naar Help:Extensies, alwaar niets wordt verteld over de eerste soort uitbreiding, maar waar wel bij 'Zie ook' een (verwarrende!) verwijzing staat naar de uitbreiding (niet extensie) die extensies (of uitbreidingen) mogelijk maakt. De winst is een minder hoge drempel voor nieuwsgierigen en hopelijk betere communicatie tussen programmeurs en/of onderhoudsmensen. De verliezers zijn degenen die even moeten wennen aan de verandering.

–bdijkstra (overleg) 10 jun 2019 00:44 (CEST)

We waren stilgevallen, maar ik heb toch weer even naar je vraag gekeken. Je schrijft hierboven: Ze doen strikt genomen niets anders dan het automatiseren van dingen die de gebruiker al handmatig kan doen. Is dan de aanduiding hulpmiddelen geschikt? Dan moet je wel leven met het feit dat er geen nette tweedeling ontstaat: Extensie (of uitbreiding) en hulpmiddel sluiten elkaar niet uit en evenmin dekken ze alle mogelijkheden af. Maar dat geldt voor extension en gadget evenzeer — bertux 12 jun 2019 17:36 (CEST)

Die aanduiding past op zich in het rijtje tabjes van de voorkeuren, maar de term wordt al voor allerlei doeleinden gebruiken in algemene hulppagina's. Ik denk dus dat het een veel te algemene term is. –bdijkstra (overleg) 13 jun 2019 17:57 (CEST)

Persoonlijk zou ik het niet problematisch vinden om een woord dat een ruime betekenis heeft, te gebruiken in een engere zin, maar dat kan afhangen van wat je beoogt. Daar laat ik het bij, ik verwijs je naar vertalingen in Google Translate van gadget:

apparaatje, gadget, dingetje, instrumentje, gadget, toefje, truc, trick, gimmick, dodgery, machine-onderdeeltje — bertux 14 jun 2019 11:06 (CEST)