Jules Deelder

Justus Anton (Jules) Deelder (Rotterdam, 24 november 1944) is een Nederlands dichter en schrijver. Zijn bijnaam is De nachtburgemeester van Rotterdam.

Levensloop

Deelder werd geboren te Rotterdam op 24 november 1944, in de wijk Overschie. Na de HBS studeerde hij enkele jaren voor de akte Nederlands. Op zijn elfde schreef hij zijn eerste gedicht met de titel 'Hoort, men werpt een atoombom' en in 1963 debuteerde hij in een literair tijdschrift met het gedicht "Leert Uw vogels kennen". Hij werd ontdekt door Simon Vinkenoog (door Deelder steevast aangeduid als "ene Simon V. te A.") die hem uitnodigde als deelnemer aan een poëzie-manifestatie in het Amsterdamse theater Carré in 1966. Drie jaar later verscheen zijn debuutbundel Gloria Satoria (1969). Diverse bundels volgden, en Deelder ging ook korte verhalen schrijven. In de jaren negentig trad hij veelvuldig op met Herman Brood en met collega-dichter Bart Chabot.

Naast dichter en schrijver is Deelder een performer (noemt zichzelf "aucteur"), (jazz-)drummer, en verstokt fan van de voetbalclub Sparta. Hij gebruikt veel korte zinnetjes, doorspekt met Engelse woorden en woorden uit de popwereld. Deelder draagt altijd een gangsterpak, heeft gladgekamd haar, een designer bril en een klein sikje. Het tijdschrift Esquire bekroonde hem als 'Bestgeklede Nederlander'. Hij wordt gerekend tot de performance poets of popdichters. Regelmatig terugkerende thema's in zijn werk zijn Rotterdam, drugs, jazz, de Tweede Wereldoorlog en het Derde Rijk. Veel van zijn werk is absurdistisch, tot en met de naam van zijn jazz-combo, dat is genaamd jazz trio me reet plus twee en met zijn vijven speelt. Het combo bestond uit Jules Deelder (drums), Chris Koenen (gitaar), Aad van Pijlen (basgitaar) en de tenorsaxofonisten Boris Vanderlek en Ger 'Sax' van Voorden.

Een ontmoeting met Jimi Hendrix op 10 november 1967 heeft grote indruk op Deelder achtergelaten. In diverse boeken wordt over deze ontmoeting uitgebreid verteld, volgens Deelder ging het gesprek "of we elkaar al jááren kenden!". Er is een reconstructie gemaakt over deze ontmoeting getiteld "Mind & Fancy", hoewel Deelder beweert een aan hem gegeven briefje van Hendrix te hebben (deze wordt in het interview met Piet Piryns uit 1984 ook genoemd: "Let your mind and fancy roll on" staat erop), kon hij die anno 2004 niet meer vinden. Na de opnamen beweert Deelders vriendin dat het briefje inmiddels is gevonden.

Jules Deelder is verder bekend van diverse reclamecampagnes, waaronder die voor de 'lichte borrel' Legner, luchtvaartmaatschappij BasiqAir en wasmiddelmerk Robijn (waarvoor hij zelfs een maagdelijk wit kostuum aantrekt). Ook was Deelder samen met Johnny van Doorn te zien in een reclamefilmpje voor het (inmiddels van de markt verdwenen) zoutje 'Djokja'. Deelder was reeds in de jaren '60 actief in de reclamewereld en gold als een talent in Rotterdamse reclamekringen. Zijn motto: "Wat nergens op lijkt, is echt". Deelder zei in een interview over reclame: "[reclame is] ook een cultuuruiting en aangezien ik een BV heb voor verspreiding van eigentijdse cultuur doe ik dus ook aan reclame.". De BV Deelder bevordert volgens de statuten "verkoop van eigentijdse cultuuruitingen in de ruimste zin van het woord". In 1995 liep het, door belastingschuld en een mislukt kunstproject, niet zo goed met de BV Deelder, wat leidde tot een breuk met zijn manager Rene Vallentgoed.

Behalve de reclamecampagnes, brengen uiteraard zijn regelmatig gepubliceerde werk en zijn theatershows (hij sluit steevast het eind van zijn theateroptredens af met een signeersessie) geld in het laatje. In 1996 presenteerde hij zijn eigen show op de Veronica televisie en sinds 1 februari 2007 heeft Deelder zijn eigen radioprogramma bij Arrow Jazz FM, DeeldeRadio, waar hij platen uit eigen collectie draait. Hij zegt niet veel in het programma, want "over muziek wordt veel gezeken, wij doen daar niet aan mee, wij draaien liever plaatjes". Volgens Deelder zijn niet al zijn optredens commercieel, zo draaide hij om niet iedere zaterdagmiddag van vijf tot zes jazzplaten op Radio Rijnmond en trad hij in gevangenissen op.

In 1988 ontving Deelder de Anna Blaman Prijs voor zijn gehele oeuvre. In 2005 werd hem de Tollens-prijs toegekend voor de "grote stilistische kracht van zijn geestrijke oeuvre en zijn pionierswerk voor een moderne theatrale podiumpresentatie van poëzie", aldus het juryrapport.

Deelder leeft samen met A.M.C. (Annemarie) Fok. Het paar heeft een in 1985 geboren dochter, Ari genaamd. Zijn dochter neemt een belangrijke plaats in zijn leven in, hij heeft ook een gedicht voor haar geschreven ("Voor Ari").

Hij heeft een jazz-trilogie uitgebracht (respectievelijk Deelder draait (2002), Deelder draait door (2003), en Deelder blijft draaien (2004) die lovende kritieken met zich meebracht. Op deze drie cd's zocht hij de beste jazznummers uit zijn eigen platencollectie samen. Hij gebruikte de oude, originele versies in plaats van de gedigitaliseerde 'perfectionistischere' versies. In 2005 ontving Deelder de Edison prijs voor zijn cd Deelder blijft draaien.

Deelder is een verstokt Citrofiel, verplaatst zich bij voorkeur per Citroën CX, hoewel hij in een reclamefilmpje voor BasiqAir uit een Citroën DS stapte. In zijn bundel "Hol gelach" (1997) beschrijft Deelder enkele verkeersongelukken en bijna-doodervaringen. Ironisch genoeg reed hij in de zomer van 1997 op Voorne-Putten een Citroën CX total loss tegen een "naar het Oostfront racende brandweermof", een Duitse brandweerwagen die toevallig terugkwam van een oefening op Europoort.

De stad Rotterdam heeft hem in 2004 de Wolfert van Borselenpenning toegekend.

Bibliografie

Poëzie

• ABC voor de genieter van Marihuana (onder pseudoniem: 'Julian the Joint', met 'Yousouph Ben Houpla' (=Rob Peters), Bureau in Search for Living, 1968)
• Gloria Satoria (De Bezige Bij, 1969)
• Dag en nacht geopend (De Bezige Bij, 1970)
• Boe! (De Bezige Bij, 1972)
• Op de deurknop na (De Bezige Bij, 1972)
• De zwarte jager (De Bezige Bij, 1973)
• Moderne gedichten (De Bezige Bij, 1979)
• Sturm und Drang (De Bezige Bij, 1980)
• Junkers 88 (De Bezige Bij, 1983)
• Portret van Olivia de Havilland (De Bezige Bij, 1985)
• Interbellum (De Bezige Bij, 1987)
• Lijf- en andere gedichten (De Bezige Bij, 1992)
• Renaissance: gedichten ’44-’94 (De Bezige Bij, 1994)
• Transeuropa (De Bezige Bij, 1995)
• Het lot van de eenhoorn (De Bezige Bij, 1997)
• Bijbelsch (De Bezige Bij, 1999)
• N.V. Verga (De Bezige Bij, 2001)
• Inderdaad nee (met tekeningen van Herman Brood; Nijgh en Van Ditmar, 2003)
• Zonder dollen (De Bezige bij, 2004)

Proza

• Proza (verhalen; Boelen, 1976)
• The Dutch Windmill (biografie van Bep van Klaveren; Veen, 1980)
• Schöne Welt (verhalen; De Bezige Bij, 1982)
• Modern passé (verhalen; De Bezige Bij, 1984)
• Drukke dagen (verhalen; De Bezige Bij, 1985)
• Gemengde gevoelens (roman; De Bezige Bij, 1986)
• De T van Vondel (verhalen; De Bezige Bij, 1990)
• Euforismen (spreuken; De Bezige Bij, 1991)
• Jazz (verhalen; De Bezige Bij, 1992)
• Geheid Deelder: zes verhalen geschreven ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van De Bezige Bij (De Bezige Bij, 1994)
• De bevrijding van Koos Spook (kinderboek; De Bezige Bij, 1995)
• De dikke van Deelder (verhalen (Schöne Welt, Modern passé, Drukke dagen, De T van Vondel); De Bezige Bij, 1997)
• Konijnenhok op Overschie (Moppenboek; De Bezige Bij, 2005)

Toneel

• Sneeuwwitje en de zeven dwergen (De Bezige Bij, z.j.)
• Angel eyes: solo voor trompettist (De Bezige Bij, 1998)

Vertalingen

• Jim Cartwright, Straat / Road (proza; De Kist, 1994)
• Sophocles, Antigone (toneel; De Bezige Bij, 2000)

Over Deelder

• Pieter van Oudheusden en Herbert Verhey, De mensch Deelder (Veen, 1986)

Discografie

• Deelder Spreekt integrale weergave van de gelijknamige theatershow (LP; EMI, 1986)
• Kiezen Of Deelder integrale weergave van de gelijknamige theatershow (CD; BMG, 1990)
• Deelder Drumt Jazz bevat muziek, verhalen en gedichten (CD; Zillion, 1993)
• Oh Kut duet met Herman Brood (CD-single; Ariola, 1997)
• Deelder Draait compilatie van muziek uit de jazzcollectie van Jules Deelder (CD, Sonic Scenery 2002)
• Deelder Draait Door compilatie van muziek uit de jazzcollectie van Jules Deelder (CD, Sonic Scenery 2003)
• Deelder Blijft Draaien compilatie van muziek uit de jazzcollectie van Jules Deelder (CD, Sonic Scenery 2004)
• Deelder Dubbelt (dubbel-CD, 2006)
• Deelder Rhythm compilatie van muziek uit de jazzcollectie van Jules Deelder (CD, Sonic Scenery 2006)

Theaterprogramma's

• Deelder spreekt (1985)
• Boulevard of Broken Dreams (1987) (met Simon Vinkenoog, Herman Brood en Jacob Kanbier)
• Ja! Deelder (1987)
• Deelder presenteert... (1988)
• Kiezen of Deelder (1989)
• Deelder draait door (1991)
• Deelder denkt (1993)
• Deelder leeft (1995)
• Deelder zingt (1997)
• Apocrief (1998-2000)
• Voorwaarts nuts! (2000-2002)
• Deelderama (2002-2003)
• Kamadeeldra (2003-2004) (met Kamagurka)

Externe links

• De officiële Julius Antonius Erasmianius Deelderius webzijde officiële website
• J.A. Deelder, aucteur, aka Jules Deelder, nachtburgemeester van Rotterdam officiële website op epibreren.com
• Jules Deelder biografie Biografie met zeer uitgebreide discografie op popinstituut.nl
• De Platenkast van Jules

Wikiquote

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Jules Deelder.