Arnhems trolleybusnet
 |
 |
 |
 |
Algemeen
De stad Arnhem bezit momenteel het enige trolleybusbetwerk in Nederland. Het is tevens een van de best georganiseerde en grootste trolleynetwerken van West-Europa. Het Arnhemse trolleybusnet wordt momenteel (2007) geëxploiteerd door de firma Connexxion.
Geschiedenis
Al in de jaren '30 van de vorige eeuw waren er plannen om de tramlijnen van de in 1911 opgerichte Gemeente Electrische Tram Arnhem (GETA) om te zetten in trolleybuslijnen. De vernieling van de tramremise van de Arnhemse tram en daarmee ook het grootste deel van de trams, tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 maakte een eind aan de tramexploitatie waardoor plannen voor een trolleybusnet in een stroomversnelling kwamen. De GETA ging verder onder de naam Gemeente Vervoersbedrijf Arnhem (GVA) en op 5 september 1949 werd door burgemeester Matser van Arnhem de eerste trolleybuslijn, lijn 1, tussen Arnhem en Velp, geopend.
In de jaren daarna werd het net snel uitgebouwd met takken naar Oosterbeek (lijn 1), Geitenkamp (lijn 2), Hoogkamp (lijn 2), Alteveer (lijn 3), Malburgen (lijn 5, later lijn 3) en 't Broek (lijn 3, later lijn 5).
De '60er en '70er jaren
Eind jaren '60 en begin jaren '70 van de vorige eeuw kwam echter een grote terugslag in het vervoer en daarmee ook in het trolleybusnet. De inmiddels verlengde lijn 5 van 't Broek naar Presikhaaf werd in 1970 weer gesloten en de algehele opheffing van het trolleynet dreigde.
In een poging alle landelijk te reorganiseren nam in 1974 de rijksoverheid alle exploitatietekorten van de GVB's over en in 1975 besloot minister Tjerk Westerterp van Verkeer en Waterstaat de meerkosten (5% ten opzichte van dieselexploitatie) te betalen.
Doordat het rijk het tekort van het GVA overnam ontstond weer financiële ruimte voor nieuwe investeringen. De inmiddels versleten bovenleidingen werden vernieuwd en in 1977 werd lijn 3 vanaf Malburgen-Oost verlengd naar Het Duifje met een zijtak naar Immerloo. Beide punten worden om-en-om bereden. Een jaar later kreeg lijn 3 richting Alteveer een zijtak naar 't Cranevelt (in 1990 verlengd naar de nieuwe ingang van dierentuin Burgers Zoo). Ook deze punten worden om-en-om bereden.
De jaren '80
In de jaren '80 van de vorige eeuw werd het trolleynet verder uitgebreid. Met de opening van lijn 9 naar De Laar-West in 1984 kwam de tweede trolleybus verbinding met Arnhem-Zuid. In 1987 volgde de derde verbinding met Arnhem-Zuid in de vorm van de lijn Presikhaaf -Elsweide – Holthuizen/Vredenburg.
De jaren '90
Het laatste decennium van de vorige eeuw werd gekenmerkt door de vele fusies van vervoers maatschappijen. In 1993 fuseerde het GVA met de Gelderse Streekvervoers Maatschappij (GSM) tot Gelderse Vervoer Maatschappij (GVM).
In 1996 fuseerde de GVM met de TET weer tot Oostnet en in 1999 ging Oostnet weer over in Connexxion. Door deze fusies was al spoedig niet meer duidelijk wie nu de eigenaar van de bovenleidingen was.
Medio jaren '90 kwam het trolleybusnet weer onder druk te staan en gingen stemmen op om het net af te stoten. Er werd in 1996 echter besloten het trolleybusnet te handhaven; het zou echter een stuk sneller moeten worden. Het ambitieuze HOV-plan Trolley 2000 voorzag in de aanschaf van de gelede lagevloer-trolleybussen en de aanleg van busbanen met verkeerslichtbeïnvloeding.
Trolley 2000
De nieuwe lagevloer-trolleybussen werden gemeenschappelijk met het trolleybusbedrijf in het Duitse Solingen gekocht.
Om de exploitatie te kunnen handhaven werd snoeien wel noodzakelijk geacht: lijn 2 (inmiddels: Hoogkamp – Holthuizen / Vredenburg) werd in 1997 opgeheven en de zijtak van lijn 3 naar Immerloo verdween in 1999.
Daar stond tegenover dat op 5 september 1999, precies 50 jaar na de openingsrit van de eerste trolleybus in Arnhem, de nieuwe lijn 7 in gebruik werd genomen. Minister Tineke Netelenbos opende de snelle verbinding tussen het station Arnhem en de nieuwbouwwijk Rijkerswoerd via winkelcentrum Kronenburg. Ook snelle verbindingen met Huissen, Westervoort en de Arnhemse nieuwbouwwijk Schuytgraaf werden gepland.
In 2002 werd het gehele lijnennet voor de zoveelste keer gereorganiseerd. Lijn 5 is verlengd naar De Laar-West en lijn 7 is verlengd naar Geitenkamp. Lijn 9 (De Laar-West – Geitenkamp) werd opgeheven. Lijn 3 werd Burgers Zoo/Alteveer – Velp en lijn 1 werd Oosterbeek – Het Duifje.
Trolleynet Arnhem (2005)
| 1 | Oosterbeek (NS) – Het Duifje (Keizershof) |
| 3 | Velp (Beekhuizenseweg) – Alteveer / Burgers' Zoo |
| 5 | De Laar West (Bredasingel) – Elsweide HAN / Presikhaaf (Kamphuizenlaan) |
| 7 | Geitenkamp (Wielewaalstraat) – Rijkerswoerd (E. Hemmingwaystraat) |
Heden
In 2007 is de zijtak van lijn 5 via station Arnhem Zuid naar de Vinexwijk Schuytgraaf gestart. Er ligt nu een tijdelijke lijn en bovenleiding waar bussen rijden, maar die zal nog aangepast worden als de wijk verder groeit. Per 1 januari 2007 is het stadsvervoer in Arnhem openbaar worden aanbesteed. In het Programma van Eisen is opgenomen dat de concessiehouder de trolleybus exploitatie moet voortzetten.
Voor het gemak van het uitgaanspubliek rijden in het weekend nachtbussen, de Niteliners. De Niteliners van Connexxion rijden in de nacht van zaterdag op zondag en vertrekken vanaf het Willemsplein om 03.10 uur en 4.20 uur.
Connexxion oriënteert zich op vervanging van de, nu vrijwel afgeschreven, 12 meter trolleybussen. De firma Solaris/Cegelec is één van de mogelijke nieuwe leveranciers. Op 7 september 2007 was voor de Stadsregio Arnhem Nijmegen en voor de Gemeente Arnhem de mogelijkheid de 18 meter lange Solaris Trollino te bezichtigen en een rit met deze eventuele opvolger van de huidige 12 meter trolleybus te maken.
Toekomst
Het bestuur van het KAN, opdrachtgever van het stads- en streekvervoer in Arnhem, verwacht dat vanaf 2010 gekeken zal worden naar vervanging van het trolleynet door waterstofbussen.
In 2005 kwam de gemeente Arnhem al met het plan een trolley verwijderingsfonds in te stellen waarmee vanaf 2015 het trolleynet afgebroken zou kunnen worden.
Trivia
- In een ruimte boven de remise van Connexxion is een museum ingericht, waarin voorwerpen uit de geschiedenis van de Arnhemse trolleybus tentoongesteld worden.