Bzipi (dorp)
Dorp in Georgië  Abchazië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Autonome Republiek | Abchazië | ||
| District | Gagra | ||
| Hoogte | 50 m | ||
| Coördinaten | 43° 14' NB, 40° 21' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2023) | 4.825 [1][2] | ||
| Etniciteit (2011) | Abchazisch (54,7%) Armeens (27,5%) Russisch (10,7%) Georgisch (3,7%) | ||
| Overige informatie | |||
| Eerdere namen | Abgaborta (tot 1948) | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Bzipi in Abchazië | |||
 | |||
| Foto's | |||
| |||
| De Bzipi bij Bzipi | |||
| |||
Bzipi (Georgisch: ბზიფი; Abchazisch: Бзыԥ; Russisch: Бзыпта) is een 'nederzetting met stedelijk karakter' en dorpsgemeenschap in de Georgische autonome en feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, gelegen in het district Gagra. Bzipi ligt bij de monding van de Bzipi, tussen de steden Gagra en Pitsoenda.
Toponiem
[bewerken | brontekst bewerken]Bzipi stond begin 20e eeuw gedocumenteerd als Abgaborta dat "een plek om wolven en vossen te zien" betekent.[3] In 1948 werd de hedendaagse naam Bzipi aan de plaats gegeven, aan de hand van het hydroniem voor de rivier.
Er zijn verschillende academische verklaringen voor het hydroniem. Het zou staan voor de monding van de rivier of een grote hoeveelheid water. Verbasteringen van het woord zouden ook de historische naam zijn van het moderne district Goedaoeta en heel West-Abchazië. De Bzipi is de grootste rivier van Abchazië, waarmee het de betekenis van "Abchazische rivier" zou hebben. Of juist andersom, dat het hydroniem het toponiem voor het gebied rond de rivier volgde.[4]
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Bij de nederzetting, op een heuvel aan de Bzipi-rivier, liggen de ruïnes van twee kerken en een fort. De basiliek, waarvan de muren nog grotendeels overeind staan, dateert uit de tweede helft van de 9e eeuw. Vlakbij liggen de resten van een oudere kerk. Het fort stamt ook uit de 9e eeuw en bestond uit twee delen, waar de oude weg langs de Bzipi door de binnenplaats liep. Het fort sloot feitelijk de rivierkloof af.[5] De ruïnes zijn Georgisch nationaal cultureel erfgoed.[6]
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd begonnen met de bouw van de Toeapse-Senaki spoorlijn langs de Zwarte Zee. In Bzipi werd rond 1915 een brug gebouwd over de Bzipi, maar deze kwam nooit af. Twee 30 meter hoge stenen brugpijlers staan nog op de rechteroever van de Bzipi met een derde lagere op de linkeroever en zijn Georgisch cultureel erfgoed.[7] De spoorlijn werd enkele decennia later alsnog in fasen gebouwd met een spoorbrug naast de eerder geplande.
Tijdens het Georgisch-Abchazisch conflict in 1992-1993 werden in Bzipi 61 personen om het leven gebracht, wat gepaard ging met zware mensenrechtenschendingen, zoals marteling, verminking en verbranding.[8] Het dorp lag op de route van een grote Abchazische aanval eind september 1992 op Gagra, wat gepaard ging met zwaar geweld tegen de (Georgische) burgerbevolking van Bzipi en nabijgelegen dorpen zoals Kolchida en Alachadzi. Ook vonden er etnische zuiveringen plaats.
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Volgens de Abchazische opgave had Bzipi 4825 inwoners op 1 januari 2023. De Abchaziërs zijn in de nederzetting in de meerderheid (bijna 55%), gevolgd door de Armeniërs (27,5%) en Russen (10,7%). De Georgiërs waren in 1989 de grootste bevolkingsgroep, maar zij zijn door het Georgisch-Abchazisch conflict vrijwel geheel verdreven.
| Bevolking van de dorpsgemeenschap Bzipi[9] | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jaar | 1959 | 1989 | 2003 | 2011 | 2023 | |||||||||||||
| Aantal | 3917[10] |  10.467[11] |
 4111 |
4719 |
4825
| |||||||||||||
| Verantwoording data: 1926-2011.[12][13][14][15] Volkstellingen 2003 en 2011,[16] jaaropgave 1 januari 2023.[1] Noot: De Abchazische cijfers vanaf 1994 worden niet erkend door Georgië. | ||||||||||||||||||
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]Bzipi ligt aan de Georgische S1 / E97, de belangrijkste hoofdroute door Abchazië. Net buiten het dorp start vanaf de S1 de Georgische nationale route Sh11 die langs de Bzipi naar het bekende Ritsameer gaat, diep in bergen. Dit is ook de enige toegangsweg naar het dorp Pschoe. De Sotsji - Soechoemi spoorlijn loopt langs Bzipi en heet er een station.
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (ru) Абхазия в цифрах за 2022 год (Abchazië in cijfers voor 2022). Staatscomité voor Statistiek van de Republiek Abchazië p.21, tabel 1.11 (12 februari 2023). Gearchiveerd op 2 april 2024. Geraadpleegd op 4 september 2024.
- ↑ Dit is voor de gehele dorpsgemeenschap van zeven nederzettingen
- ↑ (ka) Khorava, Bhezan, აფხაზეთის გეოგრაფიული სახელები (Geografische Namen van Abchazië). Gearchiveerd op 19 mei 2023. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (ru) Историко-этимологический словарь топонимов Абхазии (продолжение) (Historisch en etymologisch woordenboek van toponiemen van Abchazië (vervolg)). Apsnyteka (2006). Gearchiveerd op 23 mei 2022. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (en) Cultural Heritage in Abkhazia. Government Of The Autonomous Republic Of Abkhazia - Ministry Of Education And Culture Of The Autonomous Republic Of Abkhazia. Gearchiveerd op 3 augustus 2022. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (ka) სარკინიგზო ხიდის ბურჯები - #10822 (Spoorweg brugpijlers - #10822). Cultureel Erfgoed Portaal. Gearchiveerd op 19 mei 2023. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (ka) ბზიფის ტაძარი და ციხე - #9056 (Bzipi kathedraal en fort - #9056). Cultureel Erfgoed Portaal. Gearchiveerd op 19 mei 2023. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (en) International Society To Bring A Verdict On The Tragedy Of Abkhazia/Georgia. Supreme Council Of The Autonomous Republic Of Abkhazia / Georgia (2015). Gearchiveerd op 9 februari 2023. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ Hieronder vallen de nederzettingen Arasadzichi, Akvara, Atidzta, Bzipta, Bzipi, Dzitsjcha en Ipnara.
- ↑ Waarvan 767 in Bzipi.
- ↑ Waarvan 1811 in Bzipi.
- ↑ (ru) Details Gagra District. Ethno Kavkaz. Gearchiveerd op 22 maart 2023. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (ru) Details Gagra District 1959. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (en) All USSR census in Abkhazia in 1989. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 24 november 2022. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (en) Putkaradze, Tariel (2008). Linguistic Situations in Conflict Regions – The Abkhazia Border within Russia according to 1989 Census Data and Politicized Linguistic Maps (pdf). Journal of Theoretical Linguistics 5 (1): Pag.97 (SKASE Slovak Association for the Study of English). ISSN: 1339-782X. Gearchiveerd van origineel op 14 juni 2022. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (ru) Абхазия в цифрах за 2015 год (Abchazië in cijfers voor 2015). Staatscomité voor Statistiek van de Republiek Abchazië (2016). Gearchiveerd op 20 november 2018. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
