Chemisch wapen
| Krijgswetenschap
|
..Tijdperken
|
Een chemisch wapen is een niet-explosieve chemische stof die wordt gebruikt om mensen buiten gevecht te stellen, te verwonden of te doden. Het wordt onderscheiden van een biologisch wapen, dat organismen of toxinen daarvan afkomstig bevatten. In dit laatste geval is het onderscheid onduidelijker. Voorbeelden van chemische wapens zijn blaartrekkende gassen zoals mosterdgas, zenuwgassen zoals VX en irritantia zoals pepperspray.
Gifgas werd niet voor het eerst in de Eerste Wereldoorlog gebruikt, maar al in de Oudheid. De Perzen zouden in 256 tijdens een beleg van Dura aan de rivier de Eufraat de Romeinen hebben vergiftigd met pek en zwavel.[1]
In de Eerste Wereldoorlog werden voor het eerst op grote schaal chemische wapens gebruikt. Het gifgas werd verspreid door de loopgraven en kostte vele tienduizenden soldaten het leven. Aanvankelijk werd chloorgas gebruikt, vanaf december 1915 het sterkere fosgeengas. Vanaf 1917 werd ook mosterdgas (yperiet) ingezet.
In 1925 hebben Spanje en Frankrijk, tegen een enkele maanden daarvoor gesloten verdrag in, met hulp van Duitsland mosterdgas ingezet tegen de bevolking van de zojuist uitgeroepen Rif-republiek in Marokko.[2] In 1934 deden de Italianen hetzelfde met Ethiopië.
Sinds die tijd zijn steeds nieuwe, potentieel effectievere chemische wapens ontwikkeld, zoals mosterdgas en zenuwgassen als bijvoorbeeld Sarin. Er zijn ook vormen die slechts buiten gevecht stellen zoals traangas, braakgas en pepperspray. Een bijzondere vorm hiervan zijn de incapacitantia, die iemand fysiek of psychisch weerloos maken zonder blijvend letsel.
In 1925 werd het Protocol van Genève ondertekend, waardoor een verbod op het gebruik van chemische wapens van kracht werd. Naderhand is dat uitgebreid naar andere massavernietigingswapens. Met het chemisch wapenverdrag werd productie en ontwikkeling van chemische wapens wereldwijd strafbaar gesteld. Bovendien moeten onder dit verdrag alle chemische wapens worden vernietigd. De OPCW, een autonome internationale organisatie gevestigd in Den Haag, controleert op de wereldwijde naleving van het verdrag.
Voorbeelden van gebruik van chemische wapens
| Jaar | Locatie | Type chemisch wapen | Ingezet door | Dodelijke slachtoffers | Conflict |
|---|---|---|---|---|---|
| 22 april 1915 | Ieper, België | chloorgas | Duitsland | ca. 5000 | Eerste Wereldoorlog |
| 25 september 1915 | Loos, Frankrijk | chloorgas | Groot-Brittannië | ca. 2500 | Eerste Wereldoorlog |
| 19 december 1915 | Wieltje, België | fosgeengas | Duitsland | onbekend | Eerste Wereldoorlog |
| 15 juli 1917 | Wieltje, België | mosterdgas | Duitsland | 87 | Eerste Wereldoorlog |
| 20 juli 1917 | Ieper, België | mosterdgas | Groot-Brittannië | 75 | Eerste Wereldoorlog |
| 1926 | Al Hoceima (stad), Spaans-Marokko | mosterdgas | Spanje | onbekend | Rifopstand |
| 1934 | Ethiopië | mosterdgas | Italië | onbekend | Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog |
| 1941 | China | mosterdgas | Japan | onbekend | Tweede Wereldoorlog |
| 1967 | Jemen | mosterdgas | Jemen | onbekend | Noord-Jemenitische Burgeroorlog |
| 11 maart 1985 | Qurna, Irak | sarin, mosterdgas | Irak (tegen Iran) | 7.500 | Irak-Iranoorlog |
| 9 januari 1986 | Shalamcheh, Iran | mosterdgas | Irak | 90 | Irak-Iranoorlog |
| 16 maart 1988 | Halabja, Irak | sarin, mosterdgas | Irak (tegen Koerden) | 5.000 | Irak-Iranoorlog |
| 20 maart 1995 | Tokyo, Japan | sarin | Aum Shinrikyo | 12 | Terrorisme |
| 21 augustus 2013 | Ghouta, Syrië | sarin | ? | 1.729 (hoogste schatting) | Syrische Burgeroorlog |
| 4 april 2017 | Khan Shaykhun[3], Syrië | sarin | Assad-regime (betwijfeld) | ca. 92 | Syrische Burgeroorlog |
| 4 maart 2018 | Salisbury, Verenigd Koninkrijk[4] | novitsjok | onbekend | 1 | Vergiftiging van Sergej en Joelia Skripal. |
Zie ook
- ↑ Perzen bestookten Romeinen met gas, NRC Handelsblad, 10 februari 2009
- ↑ Marokko als proeftuin voor Duits gifgas, NRC Handelsblad, 2 maart 1991; recensie van Giftgas gegen Abd el Krim. Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-Marokko 1922-1927 door Rudibert Kunz en Rolf-Dieter Müller, Freiburg in Breisgau, Rombach & Co., 1990, ISBN 3 7930 0196 2
- ↑ (en) (7 juni 2017). Khan Shaykhun chemical attack. Wikipedia.
- ↑ Ivan Ollevier in Londen: "De Britten tillen heel zwaar aan de eerste gifgasaanval in het VK sinds WOII", VRT NWS, 14 maart 2018.
· 
· 