Cultuurgeschiedenis
Cultuurgeschiedenis is de geschiedenis van de levensstijl van een samenleving en houdt zich bezig met onderzoek naar het culturele leven in vroeger tijd. Als academische discipline bestrijkt cultuurgeschiedenis diverse maatschappelijke domeinen zoals kunst, vrijetijdsbesteding, religie en wetenschap, politiek, zorg, en het dagelijks leven.
De term "cultuurgeschiedenis" werd oorspronkelijk bedacht door de 19e-eeuwse Zwitserse historicus Jacob Burckhardt met betrekking tot de Italiaanse renaissance. Hij doelde hiermee op de studie van een bepaalde historische periode in haar geheel, met aandacht voor haar schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur, maar ook voor de economische basis en de sociale instellingen die ten grondslag liggen aan de samenleving.
Gebieden waarop cultuurgeschiedenis zich richt zijn onder andere:
- kunstgeschiedenis
- literatuurgeschiedenis
- theatergeschiedenis
- muziekgeschiedenis
- filmgeschiedenis
- bouwkunstgeschiedenis
- godsdienstgeschiedenis, mentaliteitsgeschiedenis en ideeëngeschiedenis
Vaak wordt er ook nog beschavingsgeschiedenis en expansiegeschiedenis onder verstaan.
De traditionele cultuurgeschiedenis houdt zich niet direct bezig met politiek, economie of staatsinrichting.
Vanaf ongeveer 1985 is sprake van een opleving van de cultuurgeschiedenis, waarbij vrijwel alle domeinen van het menselijke leven tot de cultuur worden gerekend. Onder cultuurgeschiedenis in ruime zin zijn dus alle historische fenomenen te vatten die op enigerlei wijze met de mens te maken hebben. Deze principiële breedte verklaart dat de stroming van de microgeschiedenis dezelfde veelzijdigheid kan hebben als de cultuurgeschiedenis, zij het op een veel kleinere schaal.
De term cultuurhistorie wordt in Nederland met name gebruikt voor historisch-ruimtelijke wetenschappen. Derhalve is er een vrij scherp onderscheid tussen cultuurhistorie en cultuurgeschiedenis als wetenschappen aan te brengen.
Recente literatuur
- Peter Burke, What is Cultural History? (Cambridge: Polity Press, 2004) - vertaald als Wat is cultuurgeschiedenis? (Utrecht 2007)
- Philippe Poirrier, Les Enjeux de l'histoire culturelle (Parijs: Seuil, 2004)
- Georg Schwarz, Kulturexperimente im Altertum (Berlin 2010)
- Brown, Peter The Rise of Western Christendom: Triumph and Diversity, A.D. 200-1000 (Oxford 1996, 2003, 2013)
- Rob Meens en Carine van Rhijn (red.) Cultuurgeschiedenis van de middeleeuwen (WBooks Zwolle 2015)