Gebruiker:Chescargot/Dolmen van Guadalperal (Kladbloknotities)
Dit is een kladblokversie en notitie voor het artikel Dolmen van Guadalperal, een potentiële inzending van Bertux en Chescargot voor de schrijfwedstrijd van 2022.
| Dolmen van Guadalperal | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| De Dolmen van Guadalperal geheel zichtbaar door laag water in het Valdecañas stuwmeer | ||||
  | ||||
| Situering | ||||
| Land |  Spanje
| |||
| Coördinaten | 39° 50′ NB, 5° 24′ WL | |||
| Dichtstbijzijnde plaats | Peraleda de la Mata | |||
| Informatie | ||||
| Datering | 30e-50e eeuw v.Chr. | |||
| Vondstjaar | 1925 | |||
| Vinder | Hugo Obermaier | |||
| ||||
Dolmen van Guadalperal (Spaans: Dolmen de Guadalperal; vrij vertaald: "hunebedden van Guadalperal"), ook wel het Spaanse Stonehenge genoemd, is een steencirkel op de bodem van de Valdecañas-stuwmeer in de Spaanse regio Extremadura. Hij dateert mogelijk uit de 50e eeuw voor Christus en zou derhalve een bouwwerk uit de oude steentijd zijn, een van de oudste menselijke bouwwerken ooit ontdekt.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
- Geschiedenis van de regio: prehistorie, Kelten, Romeinen
- Bouwers?
- Ontdekking door archeologen
- Stuwmeer van Franco
- Verschijningen door zakkend water
- (Invoeging vertaling Bertux:) The monument was discovered in 1926 ... The structure was seen fully for the first time in 50 years in July 2019, when a NASA satellite photograph during a drought revealed its 150 stones.
Valdecanas heeft in de prehistorie vele beschavingen behuisd, getuige de vele megalithische bouwwerken verspreid door de valei. De dolmen van Guadalperal lagen op een strategische locatie in tijden toen nog geen bruggen waren.
Aan de overkant van de Taag waren gebouwen die zich eerst tot een Keltische en daarna tot de Romeinse stad Augustobriga ontwikkelden.
Guadalperal werd ontdekt en opgegraven tussen 1925 en 1927 door Hugo Obermaier. Toen hij in 1936 naar Freibourg verhuisde raakte het monument in vergetelheid. pas jaren na zijn overlijden werd zijn werk nog gepubliceerd.
Het Franco-regime besloot in de jaren 1960 met grootschalig bouw van stuwdammen, waarmee technologische ontwikkeling werd beoogd. De enige cultureel-historische locaties die in overweging genomen werden bij de planning, waren wat als Romeinse meesterwerken werden beschouwd. De vele andere archeologische sites, zoals de megalithische monumenten werden zonder pardon onder water gezet. De vallei van Valdecanas en daarmee de dolmen van Guadalperal werden in 1969 onder water gezet.
Toenemend water- en electriciteit gebruik, gecombineerd met grote droogtes, leidde ertoe dat de dolmen in 1992 weer even boven water kwamen en in 2019, 50 jaar na de bouw van het stuwmeer, kwamen ze - tijdelijk - helemaal droog te liggen. Archeologen zaten er snel bovenop, want door technologische ontwikkelingen sinds Obemaiers onderzoek werd verwacht dat er nu veel meer te ontdekken was. De tijd was echter kort want wanneer de droogte voorbij zou zijn zou het monument weer onder het water verdwijnen.
De waarde werd ook door de Spaanse overheid ingezien en sinds 2022 zijn de Dolmen van Guadalperal tot cultureel-historisch erfgoed bestempeld.[1]
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
- Kaartje van site
- Beschrijving omgeving, inclusief klif en rivier de Taag.
- (Invoeging vertaling Bertux:) The dolmen consists of 150 granite stones...According to the latest research, the menhir carved with an elongated and wavy engraving is believed to be a representation of the Tagus River as it passes through the area.
- Functies
- Interpretatie van de gebeitelde slang / oudste kaart ter wereld.[2]
(kaart van oorspronkelijke situatie)
De omgeving is vol met prehistorische restanten verspreid langs de Taag en aansluitende rivieren.
Het stuwmeer[bewerken | brontekst bewerken]
Het stuwmeer heeft een diepte dat varieert tussen 50-98 meter. Wanneer het helemaal vol is staat het waterniveau 315 meter boven de zeespiegel. Bij een grote droogte als in 2022 zakt het waterspiegel met 15 meter.
Dolmen van Guadalperal[bewerken | brontekst bewerken]
Het monument lag ooit op een hoge klif [bron?], dat het doorwaadbare deel in de Taag overzag.
Slangensteen[bewerken | brontekst bewerken]
Het complext bevat een dolm waarin een kronkelende lijn is gebeiteld. Lang werd gedacht dat het een slang voorstelde die de toegang tot het toenmalige complex beschermde. Maar in ... werd de gelijkenis met de loop van de Taag ontdekt en wordt het mogelijk geacht dat de steen de oudste realistische kaart ter wereld is. Dit is vrij uitzonderlijk voor een omgeving waar het schrift nog niet bestond en tekeningen nog slechts middels symbolische beelden gemaakt werden. Indien het werkelijk om een kaart van de Taag gaat, moet de maker de omgeving goed gekend hebben, want zonder zicht over de betreffende traject heeft hij de kaart uit het hoofd moeten beitelen.[2]
Agustobriga[bewerken | brontekst bewerken]
De dolmen van Guadalperal lagen op een strategische locatie in tijden toen nog geen bruggen waren. Aan de overkant van de Taag waren gebouwen die zich eerst tot een Keltische en daarna tot de Romeinse stad Augustobriga (door de Spanjaarden de Talavera la Vieja genoemd) ontwikkelden. Deze stad is ook door het stuwmeer opgeslokt en ook deze stad verrijst bij droogte uit het water. Van deze stad zijn enkele objecten verplaatst naar het droge ter conservatie en om als toeristische trekpleister te functioneren.
'De schat'[bewerken | brontekst bewerken]
Vergelijking met andere oude bouwwerken in de wereld[bewerken | brontekst bewerken]
- Göbekli Tepe in Turkije (ca. 95e eeuw v.Chr.)
- Piramide van Djoser in Egypte (ca. 27e eeuw v.Chr.)
- Stonehenge in Engeland (ca. 23e eeuw v.Chr.)
Problematiek rond de conservatie[bewerken | brontekst bewerken]
- Klimaatverandering en elektriciteitsconsumptie
- Toerisme
- Slachten van kip met gouden eieren
Het feit dat het monument door de bouw van het stuwmeer onder water gezet werd was slecht nieuws voor de conservatie en archeologie, maar door de stabiele omgeving was het enigszins beschermd tegen de elementen en toerisme, hoewel het water met de tijd de stenen duidelijk aangetast hebben.
Door economische ontwikkeling en bevolkingsgroei in de regio neemt waterconsumptie en elektriciteitsverbruik toe, wat leidt tot daling van het waterpeil van het stuwmeer en watertekorten in met name de landbouw. Dit fenomeen wordt versterkt door de steeds vaker voorkomende periodes van extreme droogte als gevolg van klimaatverandering. Wanneer het waterpeil ten opzichte van het monument zakt wordt de stabiliteit verstoord - de dolmen worden blootgesteld aan de atmosfeer en menselijk contact en er treden grondverzakkingen op, met versnelde slijtage als gevolg.
Daarentegen is de verrijzing van de dolmen boven het water goed voor het lokale toerisme, al is het slechts tijdelijk.[3]
Op initiatief van de cultuurvereniging Raíces de Peraleda, wordt sinds 2019 geopperd om de historische overblijfselen naar een permanent te bezichtigen locatie te verplaatsen, vergelijkbaar met wat gedaan is met de overblijfselen van twee Romeinse tempels van Augustóbriga,. Volgens de vereniging zou het monument zo beter geconserveerd kan worden terwijl de lokale bevolking ervan kan profiteren door het als permanente toeristische trekpleister uit te baten.[4] Anno 2022 is het nog de vraag of aan dit verzoek gehoor gegeven gaat worden.[3]
Handige links[bewerken | brontekst bewerken]
- :en:Dolmen of Guadalperal
- Augustobriga (Talavera la Vieja): https://www.researchgate.net/publication/299455070_Talavera_la_Vieja_y_su_entorno_arqueologico; https://colsantotomasdeaquino.educarex.es/antigua/miWeb2/talavera_la_vieja.htm
- Verboden/gesloopte hotel: (waarom was het verboden? Archeologie? biodiversiteit?):https://www.pressreader.com/spain/el-periodico-extremadura/20190111/282398400563866
- Kaart van de omgeving in 1952: https://www.flickr.com/photos/bibliotecavirtualextremena/30248982657
Bronnen en referenties[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen
- (es) Primitiva Bueno Ramírez, Rodrigo De Balbin-Behrmann (augustus 2019). Grafías y territorios megalíticos en Extremadura. Grafías Prehistóricas en la Península Ibérica-project, Universiteit van Alcalá : pp. 407-448
- (en) Enrique Cerrillo‑Cuenca, José Juan de Sanjosé Blasco, Primitiva Bueno‑Ramírez, Juan Antonio Pérez‑Álvarez, Rodrigo de Balbín Behrmann, Manuel Sánchez‑Fernández (2021). Emergent heritage: the digital conservation of archaeological sites in reservoirs and the case of the Dolmen de Guadalperal (Spain). Heritage Science 9 (14)
Noten en referenties
- ↑ (es) El Dolmen de Guadalperal declarado Bien de Interés Cultural. Revista de Arte - Logopress (11 mei 2022).
- ↑ a b c (en) Dolmen of Guadalperal (The Spanish Stonehenge). Raices de Peraleda. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.
- ↑ a b Karen Van Eyken, Extreme droogte legt fascinerende ‘Spaanse Stonehenge’ bloot. Algemeen Dagblad (19 augustus 2022).
- ↑ (es) Ruben Ortega Martin, El Stonehenge español sale a flote: tiene 4.000 años y Franco lo sumergió en un embalse. El Español (22 augustus 2019).