Gebruiker:ElvijonH/Kladblok

Dit is mijn kladblok

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De broodoven, ookwel de zogenoemde houtgestookte oven, wordt niet alleen gebruikt voor het bakken van brood maar ook voor pizza, vleeswaren en ander deeg. Doordat er vroeger alleen gebruikt werd gemaakt van hout als brandstof, werd deze oven de houtgestookte oven genoemd. Deze oven kreeg daarna ook verschillende namen en variaties zoals pizza-oven, kalkoven, veldoven en bakkersoven.

De oven zelf bestaat al duizenden jaren, er zijn namelijk verschillende archeologische sporen naar voren gekomen wat betreft de oven. Of deze ovens daadwerkelijk werden gebruikt voor het bakken van brood is nog niet duidelijk. Dit is een beetje moeilijk te achterhalen omdat vaak alleen de structuur van de oven wordt gevonden. Er waren soms momenten waar er resten in de oven gevonden werden, maar het was nooit altijd concreet vast te leggen of die oven wel gebruikt werd voor het bakken van brood. De ovens werden gebruikt voor verschillende dingen.

Wat wel duidelijk naar voren is gekomen is dat er wel broodovens waren gebruikt in het oude Egypte. Er waren bevindingen van houten Egyptische beeldjes en schilderingen^[1] die lieten zien hoe groepen mensen bezig waren met het voorbereiden en bakken van brood. Deze ovens werden verbeterd door de Grieken en Romeinen en kwamen zo terecht in landen zoals Frankrijk en Italië.

Vormen van broodovens [bewerken | brontekst bewerken]

Van de broodoven zijn er 2 hoofdvormen ^[2]te onderscheiden: de tunnelvorm en de bolvorm.

Tunnelvorm[bewerken | brontekst bewerken]

Dit wordt ookwel de melkbus-vorm genoemd. Het voordeel hier is dat deze iets makkelijker te bouwen is en ook minder ruimte in beslag neemt. Bij dit soort oven wordt het vuur als het ware naar achteren geduwd. Het is hier dus van groot belang dat de oven diep genoeg is zodat het brood, of gerecht dat gebruikt wordt, niet verbrand.

Bolvorm[bewerken | brontekst bewerken]

Deze vorm wordt het meest gebruikt voor de broodoven (houtgestookte oven). De vorm komt overeen met een halve bol of parabool. Er zijn verschillende verhoudingen voor wat betreft de hoogte en breedte en hoogte voor het krijgen van de perfecte luchtstroom. Deze oven is ook iets ruimer, het eten wordt dan centraal in het midden geplaatst. Dit zorg voor voldoende gelijkwaardige warmteverdeling van het eten.

Broodoven op Curaҫao[bewerken | brontekst bewerken]

Het is niet bekend in welk jaar de eerste broodoven op Curaҫao werd geïntroduceerd. Wel is het bekend dat rond de jaren 1900 de eerste kalkovens werden gebouwd op Curaҫao. In deze eeuw werden ook de ovens die normaal in huis stonden verplaatst naar buiten (vooral in Europa)^[4]. Het zou dan best kunnen dat de mensen toen hun aanpassingen hadden verricht aan de kalkovens of de ovens die binnen stonden om deze dan te gebruiken voor het bakken van brood, taarten, koek, en vleeswaren.

De (brood)oven op Curaҫao kom je nog vaak tegen in landhuizen^[5]. De keuken van de landhuizen waren op een speciale manier geschilderd om zoo vliegen te voorkomen die konden komen bij het eten. Dit werd gedaan door de muren te schilderen en witte stippen te plaatsen om de vliegen te verwarren.

Vroeger waren er nog geen bakkerijen op Bandariba. Wat er dan gebeurde is dat elke ochtend brood, de zogenoemde Pan Será, werd gemaakt in Bandabou en werd getransporteerd naar Bandariba. Dit bakken van brood gebeurde buitenshuis op een stenen oven die in Curaçao fòrnu di klenku wordt genoemd. Zo kreeg je ook dat mensen elke zondag van Bandariba naar Bandabou komen voor de Pan Será.

Ook zijn er nog overblijfselen van een broodoven bij Kas di pal’i Maishi op Bandabou. Er staat ook gepland om deze oude broodoven te restaureren.

Opbouw van de oven[bewerken | brontekst bewerken]

Zoals al eerder naar voren is gekomen wordt de broodoven op Curaçao ookwel fòrnu di klenku of fòrnu di pan genoemd. Het wordt soms ook fòrnu di piedra genoemd wat letterlijk steenoven betekent. Deze benaming is eigenlijk niet helemaal correct want als er wordt gesproken over fòrnu di piedra dan is het als het ware het onderste gedeelte waar de oven eigenlijk op komt te staan, je kan het ookwel zien als de "fundering".

Om de oven te bouwen zijn een aantal zaken belangrijk om te weten. Het eerste is hoe je de oven positioneert. Je wilt ervoor zorgen dat de oven altijd met zijn rug maar de wind is gericht zodat er geen problemen komen met het opstoken.

Een ander belangrijk onderdeel zijn de materialen. Bij de fòrnu di klenku wordt zoals de naam het al zegt klenku, wat letterlijk baksteen betekent, gebruikt. De overige materialen zijn blokken, wit cement en klei. Klei is hier als het ware de witte en/of rode aarde die op Curaçao gevonden kan worden. Enkele plaatsen zijn Noordkant, Seru Fortuna, Jan Doret, en Boca Samí.

De klei moet worden gemengd met wit cement zodat de stenen als het ware aan elkaar geplakt kunnen worden. Op deze manier wordt er dan vorm gegeven aan de oven.

Aan de voet van de oven moet er goed gevuld worden met aarde zodat daar het daar beneden goed stevig is en blijft. Het platform, dus het gedeelte waar de oven op komt, wordt dan bestrooid met grof (zee)zout. Dit zout voor een hogere isolerende werking én dat het brood zal aanbranden. Na dit worden de bakstenen tegen elkaar geplaatst op het platform waar het zout is gestrooid. Dit wordt als het ware dan de bodem van de oven. Deze bakstenen dienen alleen geplaatst te worden, ze hoeven dus niet aan elkaar te worden geplakt met het klei-cement mengsel. De grootte van de oven ligt geheel aan het doel van de oven. Als het een oven is die voor commerciële doeleinden wordt gebruikt dan wordt het groot gemaakt. Is het een oven dat gebruikt wordt voor bijvoorbeeld brood voor familie maken op bepaalde dagen, dan wordt het wat kleiner.

Om de boogvorm te krijgen wordt er gebruik gemaakt van pijpen, mal, emmer of iets dergelijks dan een boogvorm kan achterlaten. Met deze vorm worden dan de bakstenen geplaatst en aan elkaar "geplakt" met het gemaakte mengsel. Eenmaal de vorm is opgezet en de stenen zijn "geplakt", hoort de oven afgesloten te worden zodat de warmte binnen in de oven blijft. Dit kan door te pleisteren. Er wordt dan modder gebruikt om de stenen te bekleden en dan wordt er gebruik gemaakt van het mengsel om een dikke laag aan te brengen. Een andere manier is om de muren van de oven iets hoger te maken zodat er daarna golfplaten op geplaatst kunnen worden. De oven is dan opzich opgesteld.

Om de oven te kunnen gebruiken hoort er eerst nog iets anders gedaan te worden, en dit is droogstoken. Dit is als het een klein vlammetje plaatsen in de oven zodat het overige water in de materialen verwijderd wordt. De oven is nu klaar om gebruikt te worden.

Soorten brandhout[bewerken | brontekst bewerken]

Je kan niet elk soort hout gebruiken. Sommigen houtsoorten zijn beter bruikbaar dan de ander en sommige kunnen zelfs giftig zijn. De manzanillaboom^[6] is daar een goed voorbeeld van. Het is dus belangrijk te weten wat voor soort hout je gebruikt voor het branden. De belangrijkste punten voor het juiste hout zijn: het hout is droog en/of het hout is verrot en daardoor meer poreus. Enkele goed gebruikte houtsoorten zijn palu di Wabi, palu di Indju, palu di Mispel, palu di Tamarijn, palu di Kenepa, palu di Wayaka.

Het is belangrijk dat er niet te dikke takken worden genomen. Er hoort zowel een vlam als hitte te ontstaan. Er moet genoeg hitte onstaan zodat de bakstenen dit op kunnen nemen. De bakstenen geven deze hitte dan terug aan de oven zodat het warmer daarin wordt. Aan het begin, dus de eerste keer dat de oven aangaat zal de oven zwart van binnen zijn en soms ook aan de rand buiten. Er dient dan continu hout toegevoegd te worden totdat het binnen wit is geworden, er heeft dan volledige verbranding plaatsgevonden. Er wordt hier dan ookwel gezegd dat de oven kla kimá is, wat klaar verbrand betekent.

Het ovenmaterieel[bewerken | brontekst bewerken]

Broodschieter of broodspaan, dit wordt gebruikt om het brood in en uit de oven te brengen.

"Hark" ookwel harpa in het Papiaments dit haalt het houtskoolt uit de oven

Basora di (bezem van) welensali^[7], deze kan zelf gemaakt worden (wordt niet altijd gebruikt). Welensali is een plant die medicinale werkingen heeft. Hiermee wordt de oven schoongemaakt. Door de warmte geeft de bezem een speciale stof af waardoor het de oven desinfecteerd

Saku di pita, het wordt ookwel mop genoemd. Hiermee wordt als het ware de temperatuur van de oven bepaald. Er wordt gebruik gemaakt van bloem. Het bloem wordt gestrooid op de bodem van de oven. Als het direct zwart wordt dan is de oven te heet. De mop wordt dan gebruikt met het water om de temperatuur te verlagen.

Bereiding van Pan Será[bewerken | brontekst bewerken]

Dit is een traditioneel brood van Curaçao. Het brood heeft een dichte structuur door het minimale gebruik van gist en wordt gekenmerkt door de gaatjes die het heeft op het oppervlak. Het wordt vaak gegeten met verschillende soorten beleg en/of ei.

Om de Pan Será te maken zijn verschillende ingredienten nodig. Zo wordt er gebruik gemaakt van gist, suiker, zout en melkpoeder. Er zijn ook mensen die besluiten om bloem, suiker, zout, gist en water te gebruiken, maar beide recepten komen neer op hetzelfde. Dit wordt dan met bepaalde hoeveelheden in een kom gedaan om dan te mixen. Tijdens het mixen kan er ook af en toe water toegevoegd worden zodat het deeg wat soepeler wordt. Het deeg wordt dan uit de kom gehaald om verder te kneden met de hand. Dit wordt gedaan op een werkvlak dat is bestoven met bloem. Dit wordt gedaan zodat het deeg niet steeds blijft plakken aan het werkvlak waardoor het werk makkelijker verloopt. Wanneer dit is gedaan moet het deeg rijzen voor zo'n 15-30 minuten. Na dit wordt het deeg in stukjes gesneden waar er dan bolletjes van worden gemaakt. Eenmaal de bolletjes zijn gemaakt moeten deze voor een tijd blijven staan. Na ongeveer minuten moeten de bolletjes uitgerold worden met een deegroller. Ze moeten niet te plat uitgerold worden. Eenmaal dit is gedaan worden ze geprikt zodat er ook een beetje lucht in kan zodat het brood makkelijker bakt. Het brood moet dan rijzen voor ongeveer 45 minuten. De broodschieter wordt dan bestrooid met bloem, dit wordt gedaan zodat het brood niet vastplakt in de oven en de broodschieter. Het laatste dat nu nog gedaan moet worden is het insmeren van het deeg. Dit wordt vaak gedaan met een klein beetje melk. Als er geen melk is, dan is beetje koffie of eiwit ook een optie. Het deeg is nu klaar om de oven in te gaan. Het ligt eraan hoe heet de oven is maar als de oven eenmaal goed opgewarmd is dan kan het brood klaar zijn in 5-10 minuten.

Wat erg belangrijk is is dat het brood op de bakstenen wordt gezet en niet in een bakplaat. Dit kan een groot verschil maken in hoe het brood bakt. Het brood bakt namelijk door de warmte die de bakstenen geven aan het brood en de bakplaat kan ervoor zorgen dat de warmte niet voldoende over wordt gebracht naar het brood.