Documentatie


	Dit is het persoonlijke kladblok van I90Christian.
	Een kladblok is een subpagina van iemands gebruikerspagina. Het dient als testruimte voor de gebruiker en om nieuwe artikelen of langere toevoegingen aan bestaande pagina's voor te bereiden. Let op: je kladblok opslaan gaat met de knop 'publiceren'. De pagina wordt daarmee nog niet in de openbare encyclopedie geplaatst en blijft een kladpagina. De kladblokpagina is wel zichtbaar (voor iedereen die wat meer van Wikipedia) en mag dus geen onoorbare dingen te bevatten.
	Het is, ook in een kladblok, uitdrukkelijk niet toegestaan* om zonder toestemming auteursrechtelijk beschermd materiaal van derden te publiceren*.
	Enkele handige links: Spiekbriefje \| Snelcursus Andere testplaatsen: De algemene zandbak \| De probeerpagina van de snelcursus \| De sjabloonzandbak

.

Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika[bewerken | brontekst bewerken]

Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika
(Details)	(Details)
Kaart
	vanaf 1838
Algemene gegevens
Hoofdstad	Pietermaritzburg (vanaf 1839)
Talen	Nederlands
Religie(s)	Nederduits Gereformeerd
Regering
Regeringsvorm	Republiek
Staatshoofd	Gouverneur van de Verenigde Laagers
Geschiedenis
- Ontstaan	2 december 1836
- Grondwet	6 juni 1837
- Bloedbad bij Blaauwekrans	17 februari 1838
- Slag bij Bloedrivier	16 december 1838
- Uitroepen republiek Natalia	12 oktober 1839

De Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika was de eerste Boerenrepubliek van de Nederlandstalige Voortrekkers in Zuidelijk Afrika. De Vrije Provincie werd in 1836 uitgeroepen nadat verschillende groepen Voortrekkers onder leiding van Piet Retief, Gerrit Maritz en Andries Hendrik Potgieter waren weggetrokken uit de Britse Kaapkolonie. De Vrije Provincie was in het begin een land zonder grondgebied, en werd gesticht in afwachting van het vinden van een geschikt grondgebied.

Tijdens het bestaan van de Vrije Provincie vonden veel gebeurtenissen plaats die later een rol zouden gaan spelen in het Afrikanernationalisme, waaronder het Bloedbad bij Blaauwekrans, de Slag bij Bloedrivier en de zoektocht naar een eigen land met toegang tot zee.

Ontstaan[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Grote Trek (Zuid-Afrika) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de laatste overdracht van de Nederlandse Kaapkolonie in 1806 aan de Britten vertrokken de Nederlandse vrijburgers niet naar Nederland, maar waren zij op hun boerderijen blijven wonen. Met het Verdrag van Londen werd de Kaapkolonie in 1814 definitief Brits. Uit onvrede met het Britse koloniale bestuur vertrokken veel Nederlandstalige vrijburgers vanaf 1834 in verschillende groepen uit de Britse Kaapkolonie. Zij vertrokken zodat zij buiten de Kaapkolonie hun eigen republiek zouden kunnen stichten. Zonder bekende eindbestemming trokken zij de Oranjerivier over, dieper de binnenlanden van Afrika in. Deze losse groepen kenden in het begin geen gezamenlijk bestuur. Vanaf november 1936 troffen zij elkaar nabij Winburg in de latere Oranje-Vrijstaat. Hier volgenden een aantal beraadslagingen en overleggen over mogelijke locaties voor een nieuwe republiek en de richtingen waarin de Grote Trek zich zou moeten voortzetten. Het huidige Namibié, de Zoutpansbergen in het noorden van het huidige Zuid-Afrika en Natalse kust waren mogelijkheden. De Voortrekkers waren echter verdeeld. Enkele groepen wilden, waaronder die van Andries Hendrik Potgieter wilden doorreizen naar het noorden.

De groepen van Piet Retief en Gerrit Martiz wilden echter richting de kust van Natal, zodat er met de buitenwereld contact gezocht en gehandeld kon worden. In afwachting van hun vertrek richting Natal wilde deze groep al enkele staatkundige zaken regelen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Op 2 december 1836 besloten de Voortrekkers een gezamenlijk burgerlijk bestuur en een commandostructuur op te richten. Maritz werd verkozen tot voorzitter van een burgerraad met zeven leden, Potgieter werd verkozen tot laagercommandant.

Na escalatie van het meningsverschil met Potgieter en het vertrek van zijn groep naar het noorden, werden op 6 juni 1837 nieuwe verkiezingen gehouden. Piet Retief werd gekozen tot gouverneur, Maritz tot rechter-president. Ook werd er een grondwet aangenomen en kreeg de eerste boerenrepubliek zijn naam: De Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika. De naam duidt op een staat vrij van Brits gezag, gelieerd aan Nederland en ergens in Zuidoost-Afrika. Omdat de Voortrekkers het nog niet eens waren over de beoogde locatie van hun land, had de Vrije Provincie nog geen grondgebied.

Hoewel verscheidene trekkersgroepen verschillende in verschillende richtingen trokken, bleven ze zichzelf zien als onderdanen van de Vrije Provincie.

Republiek-op-trek[bewerken | brontekst bewerken]

De Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika had nog geen (afgebakend) eigen land. Haar inwoners waren nog op pad daarnaar toe. De Vrije Provincie was in het begin dan ook vooral een republiek van mensen. De hoofdstad en kantoren waren gevestigd in de ossenwagens en vergaderingen vonden plaats in een tent of onder een boom.

De trekkersgroepen van Retief en Maritz kwamen op 5 oktober 1837 aan nabij Kerkenberg, aan de voet van de Drakensbergen. Hier hielden ze halt, terwijl Retief met 14 verkenners en vier wagens de Drakensbergen overtrok naar Natal. Een van deze verkenners was Jan Gerritze Bantjes, die al eerder in Natal was geweest. In Port Natal werd Retief gegrepen door het potentiaal van de baai bood en de mogelijkheden om er een Nederlandse vrijhandelshaven te vestigen. Hier verbleven sinds 1824 echter al enkele tientallen Britten uit de Kaapkolonie. Zij hadden echter geen toestemming van het bestuur van de Kaapkolonie om hier te verblijven. Op 2 november keerde Bantjes terug naar de laager bij Kerkenberg met het bericht dat de groep door de Drakensbergen kon trekken.

Toen de groep van Retief door de Drakensbergen waren getrokken, overtuigde hij de Maritz, Potgieter en hun groepen om ook naar Natal te komen. Zij kwamen hier aan in januari 1838.

Een eigen grondgebied[bewerken | brontekst bewerken]

Retief startte in november 1837 onderhandelingen met Zoeloe-koning Dingane kaSenzangakhona om te komen tot een stuk land voor de Voortrekkers. In een tweede gesprek bood Dingane land aan Retief aan, als deze zijn vee zou terugbrengen dat door koning Sekonyela van de Tlôkwa-stam gestolen was. De Voortrekkers haalden, gebruik makend van hun reputatie en moderne wapens, 700 stuks vee bij de Tlôkwa-stam op.^[1] Retief kwam uiteindelijk met zo'n zeventig volgers en dertig gekleurde agterryers op 3 februari 1838 weer in Umgungundlovu aan.

Daarna stelde Bantjes op verzoek van Retief het verdrag tussen Piet Retief en Dingane op, waarin het grondgebied van de Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika, inclusief Port Natal, omschreven werd. Het volgende traktaat (vrij vertaald) werd op 6 februari door Dingane getekend:

Aangezien Piet Retief, gouverneur van de Nederlandse Emigranten Zuid-Afrikanen, mijn vee dat door Sikonyela gestolen was, teruggevonden en nu aan mij uitgeleverd heeft, stem ik, Dingaan, koning van de Zoeloes, ermee in om hiermee aan genoemde Retief en zijn landgenoten Port Natal en het aangrenzende gebied in eeuwigdurende bezitrecht af te staan, dit wil zeggen, het gebied westwaarts vanaf de Tugela tot bij de Umzimvubu en vanaf de zee noordwaarts tot zo ver als de grond bruikbaar mag zijn en aan mij behoort.

— Verdrag tussen de Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika en het Zoeloekoninkrijk^[2]

Naast dit grondgebied in Natal, werden ook de gronden van andere Voortrekkergroepen als grondgebied van de Vrije Provincie gezien. Het ging hier onder meer om gebieden rond Winburg en Potchefstroom.

Verraad door Dingane[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Bloedbad bij Blaauwekrans voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de ceremonie waarbij het landcontract tussen Dingane en Retief werd getekend, werden Retief, zijn zoon en zijn afgezanten echter gevangengenomen en geëxecuteerd. De groep van Retief, die op zijn terugkeer zat te wachten, werd in de nacht van 17 februari bij Blaauwekrans afgeslacht en al hun vee werd gestolen.

Slag bij Bloedrivier[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Slag bij Bloedrivier en Geloftedag voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

De overlevende Voortrekkers zonnen op wraak. De Slag bij Italeni werd nog gewonnen door de Zoeloes maar op 16 december 1838 werd het Zoeloeleger in de Slag bij Bloedrivier vernietigend verslagen door Andries Pretorius. Voorafgaand aan de slag legden de Voortrekkers een gelofte aan God af. De 16e december zou sindsdien bij de Voortrekkers en hun nazaten gevierd worden als Geloftedag.

Na de Slag bij Bloedrivier werden de restanten van Piet Retief in het Zoeloekoninkrijk aangetroffen. Retief droeg het verdrag tussen hem en de Zoeloekoning nog bij zich:

Certiviseere dat deeze omschreevene contrakt is gevonden door ons ondergetekende by die gebeente van wijlen den heer P. Retief in Dingaansland op den 21 dag van December 1838 in een leedere Jager Zak. Indien vereischt zyn wy bereid dat met solemneete Eede te staaven.

— E.F. Potgieter

Britse annexatie van Port Natal[bewerken | brontekst bewerken]

Na de Slag bij Bloedrivier keerden Pretorius en zijn mannen terug richting Port Natal. Daar kwamen ze erachter dat de Britten Port Natal hadden geannexeerd. Op 4 december 1838 was een detachement van het 72nd Highlanders vanuit Kaapstad geland in Port Natal, dat door de Britten werd omgedoopt tot Durban. De gouverneur van de Britse Kaapkolonie, George Napier, droeg de tientallen Britten die in Port Natal verbleven op om terug te keren naar de Kaapkolonie. Napier had (op dat moment) geen intentie om Natal een Britse kolonie te maken. De annexatie van Port Natal had als enig doel Britse militaire aanwezigheid in de baai te vestigen, zodat de Voortrekkers geen onafhankelijke republiek met een haven konden vestigen. Napier wilde voorkomen dat de zeehaven als overslagpunt tussen de binnenlanden van Zuidelijk Afrika en de rest van de wereld ging dienen. Dat zou immers directe concurrentie voor Kaapstad betekenen. Volgens de Britten in de Kaapkolonie bleven de Voortrekkers Britse onderdanen, ook al verbleven zij niet binnen de grenzen van het Britse Rijk. Een jaar later, op 24 december 1839, werd het Britse detachement echter teruggetrokken.^[3]

Nadagen van de Vrije Provincie[bewerken | brontekst bewerken]

Nadat de Voortrekkers in december 1838 de Zoeloes bij Bloedrivier verslagen hadden, konden de Voortrekkers beginnen het gebied onder hun controle te brengen. Retief was echter door Dingane vermoord en Maritz was in september 1838 na een bezoek aan Port Natal aan koorts bezweken. Hierdoor kon Andries Pretorius opstaan als de nieuwe leider van de Voortrekkers.

Ook werd in de nadagen van de Vrije Provincie een nieuwe hoofdstad gesticht: Pietermauritzburg. Deze stad werd vernoemd naar de eerste gouverneur van het land: Pieter Mauritz Retief. Later zou de naam veranderd worden in Pietermaritzburg (zonder u), zodat de stad naar Retief en Maritz vernoemd werd.

Staatsinrichting en bestuur[bewerken | brontekst bewerken]

De Vrije Provincie van Nieuw-Holland in Zuidoost-Afrika kende een democratisch gekozen bestuur met scheiding der machten. Alle ambten werden democratisch gekozen. De wetgevende macht bestond uit een bugerraad, genaamd de Raad van Politie.^[4] Het staatshoofd was de Gouverneur van de Verenigde Laagers. Het hoofd van verdediging was de Laagercommandant. Ook werden enkele Vrederechters aangesteld.

De Vrije Provincie kende twee vlaggen: de vlag van de groepen Maritz en Retief en de vlag van de groep Potgieter. De rood-wit-blauwe vlag van Retief en Maritz zou later de vlag van de Republiek Natalia worden. Na het opheffen van de Republiek Natalia zou de vlag van de groep Potgieter de vlag van de Republiek Winburg-Potchefstroom worden.

De Vrije Provincie werd niet door andere landen erkend. Wel had de Vrije Provincie diplomatieke banden en voerde zij oorlog met en tegen het Zoeloekoninkrijk en Swaziland.

Republiek Natalia[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Republiek Natalia voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De strubbelingen tussen de Voortrekkers en de Zoeloes troffen ook de Britten in Port Natal. Zij hadden zich vriendelijk opgesteld tegenover de Voortrekkers en dat werd niet gewaardeerd door de Zoeloes. Daardoor kregen zij in 1839 ook te maken met herhaaldelijke aanvallen. In december 1839 verlieten de Britten halsoverkop Port Natal, waarna de Voortrekkers hun vlag boven de stad hesen en de Natalrepubliek uitriepen. Deze Republiek Natalia was de opvolger van de Vrije Provincie in Zuidoost-Afrika.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

Voorstel nieuwe leeswaarschuwing[bewerken | brontekst bewerken]

Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat een weergave van een discussie, waardoor de tekst niet-neutrale argumenten kan bevatten. Het is mogelijk dat verschillende partijen elkaars argumenten bestrijden en/of ontkennen.

Documentatie

Doel

Dit sjabloon geeft een leeswaarschuwing. Over politiek, geschiedenis en conlicten kan vaak heel wat geschreven worden zonder daarbij dubieuze of niet bewezen argumenten van een lopende discussie te behandelen. Een meer diepgaande bespreking kan echter eisen dat enkele dubieuze, maar bepalende, argumenten uit de discussie worden uitgelegd om de wel relevante en neutrale informatie te (kunnen) verklaren. Dit sjabloon biedt de mogelijkheid een hoffelijke waarschuwing te plaatsen op secties van het artikel waar zulke informatie in verwerkt kan zijn. Het gebruik is niet verplicht: gezond verstand is nodig om te beslissen of een leeswaarschuwing gewenst is. Belangrijk: dit sjabloon dient niet te worden gebruikt voor "alledaagse" politieke of geschiedkundige discussies, maar is bedoeld voor langlopende en verzandde discussies, waarbij verschillende partijen mogelijk lijnrecht tegenover elkaar staan. Het liefst hebben deze discussies een eigen pagina.

Gebruik

Het sjabloon opnemen op de plaats waar de waarschuwing moet ingevoegd worden

{{Leeswaarschuwing-discussie}}

[[Categorie:Sjablonen medium|Leeswaarschuwing-discussie]] [[Categorie:Sjablonen boodschap|Leeswaarschuwing-discussie]]

↑ Morris, Jan (1998), Heaven's Command, p. 62. ISBN 0-571-19466-4.
↑ (af) Swart, M.J., e.a. (red.): Afrikaanse Kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge, 1980, p.45. ISBN 0-620-04543-4
↑ Cana 1911, pp. 252-265.
↑ Politie in de betekenis van beleid en regelgeving, zie Etymologiebank

[JM-1] Morris, Jan (1998), Heaven's Command, p. 62. ISBN 0-571-19466-4.

[2] (af) Swart, M.J., e.a. (red.): Afrikaanse Kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge, 1980, p.45. ISBN 0-620-04543-4

[FOOTNOTECana1911252-265-3] Cana 1911, pp. 252-265.

[4] Politie in de betekenis van beleid en regelgeving, zie Etymologiebank

[1]

[2]

[3]

[4]