Isabella van Bourbon (1436-1465)

Isabella van Bourbon
	1436 - 1465
	Portret van Isabella van Bourbon; 16e eeuws, Vlaamse school, Hospice Comtesse
Vader	Karel I van Bourbon
Moeder	Agnes van Bourgondië
Dynastie	Huis Bourbon
Partner	Karel de Stoute
Kinderen	Maria van Bourgondië

Isabella van Bourbon (1436 - Antwerpen, 25 september 1465) was een dochter van Karel I van Bourbon en Agnes van Bourgondië. Ze trouwde op 30 oktober 1454 in Rijsel met haar neef Karel de Stoute, de latere hertog van Bourgondië. Twee andere huwelijken van Karel bleven kinderloos. Uit zijn huwelijk met Isabella werd een dochter geboren, Maria van Bourgondië. Maria huwde later met keizer Maximiliaan I, de grootvader van keizer Karel V. Het is bekend dat Isabella met succes bemiddelend optrad in ruzies tussen Karel en zijn vader Filips de Goede.

Isabella's leven[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de 15e eeuw woedde in Frankrijk een strijd om de macht tussen Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië, en de Armagnacs die de steun vormden voor regent Lodewijk I van Orléans, broer van de zwakzinnige koning Karel VI van Frankrijk. Lodewijk werd in 1407 in opdracht van Jan zonder Vrees in Parijs op straat vermoord. De troonopvolger en zoon van de koning Karel VII van Frankrijk nam wraak en liet Jan zonder Vrees ombrengen. Deze strijd speelde zich af tegen de achtergrond van de Honderdjarige Oorlog en Engelse troepen die het noordelijk deel van Frankrijk hadden bezet. Isabella werd betrokken partij toen ze huwde met Karel de Stoute maar ze kon geen invloed uitoefenen op de voortdurende strijd tussen de Franse koning en de Bourgondiërs. Uiteindelijk leidde dit conflict (in 1477, dus na haar eigen dood) tot de dood van haar echtgenoot tijdens de Slag bij Nancy.

Toen de intriges aan het Bourgondisch hof Karel te veel werden, trok Karel met zijn vrouw Isabella en hun dochter Maria naar Gorinchem. Het gezin vestigde zich in een kasteel, in de 16e eeuw afgebroken, dat zich bij het huidige tolhuis bevond en op last van Karel was gebouwd. Isabella liep daar tuberculose op, een voor die tijd dodelijke ziekte. Om de gezondheid van hun dochter te vrijwaren werd Maria naar het Prinsenhof te Gent overgebracht en daar opgevoed.

Na de overwinning van Karel in 1465 tijdens de Slag bij Montlhéry wilde Isabella zich herenigen met haar man en dochter te Gent en trok ze zuidwaarts. Ze had haar krachten overschat en overleed te Antwerpen. Ze werd begraven in de intussen verdwenen Sint-Michielsabdij en kreeg daar in 1476 een grafmonument. Dat werd, na beschadigd te zijn door beeldenstormers, geplunderd door Franse revolutionairen. Ze is afgebeeld met een reismantel en draagt fijne lederen handschoenen. De begrafenisplechtigheid van Isabella vond plaats in een gebedshuis dat later werd vervangen door de kerk van Sint-Jacob-op-Koudenberg in Brussel.

Haar grafmonument[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Praalgraf van Isabella van Bourbon voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na haar dood werd Isabella een symbool van de rijkdom van de Bourgondiërs, die later verder werd uitgedragen door haar dochter Maria. Het grafmonument van Isabella kreeg zijn plaats in de Sint-Michielsabdij in 1476. Het werd versierd met 24 bronzen beeldjes van edellieden en vrouwen die in niches stonden en pleuranten of beweners werden genoemd. Het bronzen beeld van Isabella stond boven op de niches. Tijdens de beeldenstorm in 1566 werd de tombe van Isabella beschadigd en zijn de bronzen beeldjes verdwenen. Ze doken later op in Amsterdam toen de burgemeester van de stad er in 1691 tien kocht. Men dacht dat ze graven van Holland voorstelden. Pieter de Vos, klerk van het secretariaat was de man die ze verkocht. Blijkbaar had hij ze geërfd van zijn vader. In ruil verkreeg hij jaarlijks 150 gulden.

De klederdracht van de beeldjes weerspiegelt een mode die ouder is dan die van de tijd van Isabella. Waarschijnlijk zijn het kopieën van beeldjes van oudere graftombes die niet meer bestaan. Ze stellen niet haar naaste familieleden voor maar haar voorvaderen. Twee ervan zijn geïdentificeerd als keizer Lodewijk van Beieren (met keizerskroon en rijksappel) en Albrecht van Beieren, zijn derde zoon, met het kruis van Sint-Antonius rond de hals. Ze zijn te zien in het Rijksmuseum Amsterdam. Haar tombe verhuisde later naar de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen.

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Isabella en Karel
Stadsmuseum Gent
Het grafmonument van Isabella van Bourbon
Museum Leuven
Detail van het grafmonument met beschadigingen door beeldenstormers
Museum Leuven