Lombardisch

Lombardisch
Gesproken in	Italië (Lombardije, Piëmont)  Zwitserland (Ticino, Graubünden)
Vitaliteit	Definitively endangered
Sprekers	3.500.000
Taalfamilie	Indo-Europees Italisch Romaans Italo-Westelijk Gallo-Romaans Gallo-Italiaans Lombardisch
Alfabet	Latijns alfabet
Taalcodes
ISO 639-2	roa
ISO 639-3	lmo
Verspreidingsgebied van het Lombardisch
Portaal    Taal

Met de term Lombardisch wordt een groep dialecten bedoeld, die voornamelijk in het zuiden van Zwitserland (Tessin en Graubünden) en in het noorden van Italië (Lombardije en Piëmont) gesproken wordt.

Het is een taal die door een minderheid gesproken wordt en die aan het verdwijnen is. Zowel Ethnologue als de UNESCO erkennen het Lombardisch als een natuurlijke taal en niet als dialect. Soms wordt het als een Italiaans dialect beschouwd, maar het is nauwelijks met die taal verwant, omdat het Lombardisch en het Italiaans tot verschillende takken van het Romaans behoren. Geschreven documenten werden vroeger door Lombardisch sprekenden wel geschreven in het Toscaans, dat de basis is van het moderne Italiaans. Het gesproken Lombardisch is echter een Gallo-Romaanse taal en als zodanig meer verwant met bijvoorbeeld het Frans.

De Lombardisch sprekenden en Italiaanstaligen begrijpen elkaar niet, terwijl ook de sprekers van de verschillende varianten van het Lombardisch elkaar soms maar met moeite begrijpen.

De taal laat zich grofweg in drie varianten verdelen:

• De Westlombardische groep (gesproken in Tessin, Milaan, Varese, Como en Lecco)
• Het Oostlombardisch (in Bergamo, Brescia en Crema). De varianten uit Veltlin en Graubünden worden, ondanks veel overeenkomsten met het Westlombardisch, tot de Oostlombardische tak gerekend.
• Het Zuidlombardisch, dat gesproken wordt in Cremona en Mantua. Deze variant heeft sterke invloeden uit het dialect van Emilia-Romagna en wordt soms ook als emiliaans beschouwd.

Naast deze varianten, die in een min of meer aaneengesloten gebied gesproken worden, zijn er ook hiervan geïsoleerd liggende gebieden waar het Lombardisch gesproken wordt op Sicilië, in Latium (met invloeden van het romanesco, het Romeinse dialect) en in Brazilië, waar het elementen uit het Portugees, Italiaans en het dialect van Veneto heeft.

Tot slot zijn er bepaalde beroepsgroepen waarvan het jargon Lombardische elementen bevat. Dit zijn onder meer het Gaì, gesproken door herders in de dalen van Bergamo en het Val Camonica en het Spasell, handelsjargon uit het Valassina.

Meestal worden alleen het West- en het Oostlombardisch als één natuurlijke taal beschouwd, terwijl de andere varianten tot de dialecten gerekend worden.

In Italië wordt het nauwelijks nog gesproken, in de genoemde gebieden in Zwitserland daarentegen is het gebruik nog wijdverbreid en zijn er zelfs nog radio- en televisie-uitzendingen in het Lombardisch.

Bronnen, noten en/of referenties

Bron

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Lombardische Sprache op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Lingua lombarda op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Externe links

• Ethnologue
• Centro di dialettologia e di etnografia del Cantone Ticino
• Istituto di dialettologia e di etnografia valtellinese e valchiavennasca
• LSI - Lessico dialettale della Svizzera italiana
• VSI - Vocabolario dei dialetti della Svizzera italiana
• DOSI - Documenti orali della Svizzera italiana

Zie de Lombardischtalige uitgave van Wikipedia.