Overleg:Vervoeging van onregelmatige Nederlandse werkwoorden

Dit artikel is geen lijst van onregelmatige werkwoorden.

Wat dit artikel doet, door het laatste punt eraan toe te voegen, is de 'regels' voor die uitzonderlijke werkwoorden geven. Een lemmatitel als onregelmatig werkwoord ware dus toepasselijker. Een andere optie is het punt 'overige' weglaten. Het feit dat die -t bij hij zet wegvalt, is hoegenaamd niet onregelmatig; dat is pure orthografische consequentie, om dezelfde reden waarom we niet 'katt', 'fless', 'knopp', enz. schrijven. Lord P 12 okt 2005 04:09 (CEST)

Inderdaad niets onregelmatigs aan zetten e.d. Overigens is dit niet alleen een orthografische, maar ook een fonologische kwestie, het Nederlands kent nu eenmaal geen gegemineerde medeklinkers. Jörgen 20 nov 2005 01:55 (CET)

u is?

De indeling van u bij de derde persoon is niet erg gelukkig, getuige de hier voorgestelde vorm u is. Weliswaar doet u bij de modale werkwoorden in principe mee met de 3e persoon, maar ook daar is de vorm van 2sg. mogelijk (en voor jij is ook de vorm van 3sg. mogelijk). Ik zal u helemaal apart te zetten. Ik heb bij u steeds de 3sg.-vorm eerst vermeld, bij jij 2sg. Daarnaast sluit ik me aan bij bovenstaand commentaar. De betreffende werkwoorden (evenals moeten) heb ik verwijderd. Kunnen is toegevoegd. Jörgen 20 nov 2005 01:52 (CET)

'U is' bestaat. Siegfried Bracke is evenwel de enige van wie ik weet dat hij het consequent gebruikt; het is gewoon veel plechtiger. Lord P 10 feb 2006 02:24 (CET)

Ik weet dat u is bestaat, maar "normaal" is dat toch niet. Plechtig - wellicht, maar in deze tijd ook wel licht absurd. Ik kan het alleen ironisch opvatten. Jörgen (vragen?) 10 feb 2006 02:38 (CET)

Hmmm... In Vlaanderen zijn we wellicht ouderwetser. Ik heb nog nooit iemand een opmerking over Brackes 'u is' horen maken. Men vindt het over het algemeen wel formeel, maar ik denk niet dat het hier echt als een archaïsme beschouwd wordt. Lord P 10 feb 2006 03:22 (CET)

Ik neem meteen aan dat het in Vlaanderen normaler is, het verbaast me eigenlijk ook niet. Mijn punt was echter dat de tabel enkel u is vermeldde, terwijl - naar mijn volle overtuiging ook in Vlaanderen - u bent verreweg de normaalste vorm is. Ik heb u om die reden (en om het feit dat i.c.m. u meestal zowel de vorm van de 2sg als die van de 3sg gebruikt kan worden) apart gezet. Misschien is het leuk dit naar het taalcafé te verplaatsen - uitgaande van permissie zal ik dat meteen doen; ben benieuwd wat anderen hiervan vinden. Jörgen (vragen?) 10 feb 2006 03:40 (CET)

In Vlaanderen kan het inderdaad.[1][2] Skander 21 mei 2007 22:46 (CEST)

Gij woudt

Gebruiker:Scoub heeft de door mij verwijderde werkwoordsvorm "gij woudt" teruggeplaatst. Weet er iemand of dit kan? Volgens Taaladvies kan "wou" wel (hoewel het spreektaal is) maar wou(d)en niet. Er wordt echter niets gezegd over woudt. De zoekresultaten zijn nagenoeg niets, maar misschien klopt de vorm alsnog? Skander 21 mei 2007 22:42 (CEST)

Sterke werkwoorden zijn niet onregelmatig

Er zijn in het Nederlands niet zo veel onregelmatige werkwoorden. Een werkwoord als kijken -keek - gekeken is namelijk helemaal niet onregelmatig maar volgt een regelmatig sterk patroon zoals nog zo'n 190 andere van die klasse. Het feit dat in het Engels de sterke werkwoorden een zooitje geworden zijn en dus DAAR als onregelmatig beschouwd worden verandert daar niets aan. Jcwf 19 okt 2008 21:26 (CEST)

Ook lopen - liep -gelopen is een regelmatig sterk werkwoord van klasse 7

Bidden - bad / baden - gebeden is klasse 5.

En 'graven', 'groef', 'gegraven'? (in het Stad-Utrechts derhalve ook: 'draven', 'droef', bedroefd (de laatste is een grapje als 'bestellen', 'bestal', 'bestolen')  Klaas|Z4␟V:  24 dec 2014 00:43 (CET)

Zijn en wezen

Waarom dit rare onderscheid tussen zijn en wezen? Het werkwoord zijn kan een alternatieve infinitief wezen hebben, dat is waar, maar dat rechtvaardigt de tweedeling geenszins. Waarom heeft wezen wél een gij-vorm en zijn niet? Dit zou beter worden samengevoegd tot een kopje zijn (wezen).

Historisch gezien zijn er wel vier werkwoorden denkbaar, die elk hun bijdrage aan het moderne paradigma geleverd hebben: zijn (zijt, zijn, conj. zij imp. zijt), bennen (ben, bent, dial. bennen, imp. dial. ben), wezen (was, waren, geweest conj. weze, ware imp. wees) en *issan, waar is uit voorkomt (vgl. lat. esse). Maar goed, dit stukje taalgeschiedenis is voor deze lijst verder niet relevant. Weg met die onderverdeling! Plaats 23 nov 2008 17:45 (CET)

U kunt / u kan

Uit de weergegeven tabel kan (onterecht?) geconcludeerd worden dat de juiste vervoeging van kunnen in de u-vorm "u kan" is. Volgens de taalunie gaat de voorkeur uit naar "u kunt". Zie ook onderstaande link en de daar weergegeven informatie.

http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1464/

U wil, zal, kan / wilt, zult, kunt Vraag Wat is juist: u wil, u zal en u kan of u wilt, u zult en u kunt?

Antwoord Zowel u wil, u zal en u kan als u wilt, u zult en u kunt zijn correct. U wil, u zal en u kan worden in Nederland als informeel beschouwd.

Toelichting Het persoonlijk voornaamwoord u is van oorsprong een derde persoon enkelvoud, afgeleid van uwe edelheid. Daarbij hoorde ook een persoonsvorm in de derde persoon enkelvoud, zoals u kan, u zal, u wil.

Tegenwoordig wordt u niet meer als derde persoon beschouwd maar als tweede persoon enkelvoud, net als jij/je. U wordt dan gecombineerd met de persoonsvorm van de tweede persoon: u kunt, u zult, u wilt.

U kan, u zal en u wil worden in Nederland informeler en in geschreven taal minder verzorgd gevonden dan u kunt, u zult en u wilt. In België wordt in de spreektaal het gebruik van u kan, u zal en u wil niet als informeel beschouwd. Zo kan een aankondiging op televisie luiden:

(1) Tot de ochtend kan u kijken naar een herhaling van het journaal.

In verzorgde schrijftaal zijn ook in België u kunt, u zult en u wilt evenwel de aanbevolen vormen.

Bronnen De Vries, J. (2001). Onze Nederlandse spreektaal. Den Haag: Sdu Uitgevers, p. 331-332.

Naslagwerken ANS (1997), p. 94-100 of online via de E-ANS; De taalgids (1999), p. 335; Schrijfwijzer (2005), p. 187; Stijlboek De Standaard (2003), p. 230; Stijlboek VRT (2003), p. 247; Vraagbaak Nederlands (2005), p. 141

Zie ook de link naar een Belgische bron:

http://taal.vrt.be/taaldatabanken_master/taalkwesties/u-uz/tk-u0025.shtml

u kunt / u kan Beide vormen zijn correct, maar het gebruik verschilt. U kan wordt in de standaardtaal stilistisch lager gewaardeerd dan u kunt. Volgens sommigen is u kan slordig Nederlands.

In België wordt u kan vaak gebruikt. Mogelijk wordt u kunt onder invloed van gij kunt als dialect aangevoeld.

Gebruik bij voorkeur u kunt en kunt u.

U kunt nog jaren van het leven genieten. Tot de ochtend kunt u kijken naar een herhaling van het journaal. – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door 87.209.102.252 (overleg · bijdragen)

"U" is een derde persoon en wordt op dezelfde manier vervoegd als "hij". Dus: u kan, u zal, u wil, u is, u heeft. Maar het wordt erg vaak verkeerd gedaan, ongetwijfeld door verwarring tussen "u" en "gij" en doordat het met de regelmatige werkwoorden geen verschil maakt. En als je het maar vaak genoeg verkeerd doet, wordt het vanzelf goed. Uiteindelijk wordt de verkeerde vorm tot norm verheven.

Met "jij" dreigt het omgekeerde te gebeuren. Correct is: jij kunt, jij wilt, jij zult (en: kun jij, wil jij, zul jij). Je hoort ook vaak: jij kan, jij wil, jij zal.

Handige Harrie 7 aug 2010 10:08 (CEST)

Bijna, Handige Harrie, alleen de onregelmatige verba zijn daarop een uitzondering volgens de ANS. Het is dan U kunt, U wilt (schrijftaal). Voor de rest wordt U als Hij vervoegd. Maar daar zijn willen en kunnen dan ook onregelmatig voor :-)  —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  7 aug 2010 11:22 (CEST)

Ik begrijp je niet goed. "Voor de rest" slaat nergens op, want bij regelmatige werkwoorden is er geen verschil tussen "hij" en "gij":

• hij smurft, smurft hij, gij smurft, smurft gij. Dus ook: u smurft, smurft u

Historisch correct is, inderdaad, dat "u" als "hij" wordt vervoegd, maar het verschil is alleen bij onregelmatige werkwoorden merkbaar:

• hij wil, wil hij, gij wilt, wilt gij.

Is het nu "u wil" of "u wilt"? Antwoord: "u wil" is historisch correct, maar "u wilt" is thans de norm.

Is het dan nu de norm dat vervoeging als "gij" thans de norm is? Nee, niet helemaal. Of als "jij"? Nee, ook niet.

gij	hij	jij (vóór ww)	jij (na ww, de 't' vervalt)	u (historisch, als 'hij')	u (thans, als 'jij' maar de 't' vervalt niet)	gij (verl. tijd) (ik twijfel hier een beetje)	u, hij, jij (verl. tijd) ('u' is hier altijd gelijk aan 'hij')
smurft	smurft	smurft	smurf	smurft	smurft	smurftet	smurfte
wilt	wil	wilt (ook wil)	wil	wil	wilt	wildet	wilde, wou
zult	zal	zult (ook zal)	zul (ook zal)	zal	zult	zoudt	zou
kunt	kan	kunt (ook kan)	kun (ook kan)	kan	kunt	kundt	kon
zijt	is	bent	ben	is	bent (verschilt van 'gij')	waart	was
hebt	heeft	hebt	heb	heeft	hebt	hadt	had

Handige Harrie 7 aug 2010 11:49 (CEST)

Wat ik bedoel, maar dat komt wellicht door mijn eigen taalgebruik, is dat thans (momenteel dus) volgens de ANS alle enkelvoudsvormen van willen zich beperken tot de stam: ik, hij, jij: wil en ook wil jij. De beleefdheidsvorm is de uitzondering die hier de regel bevestigt: u wilt/wilt u. De beleefdheidsvorm wordt verder altijd geconjugeert (verbogen) als de derde persoon enkelvoud (hij/u loopt en loopt u/loopt hij) behalve bij het werkwoord zijn, want: hij is/is hij en u bent/bent u (maar jij bent/ben jij zonder -t). Dit zijn volgens de ANS de huidige normen is de schrijftaal want de spreektaal vertoond een lichtelijk afwijkende trend waar het gaat om de conjugatie van onregelmatige werkwoorden: schrijftaal vs. spreektaal verhoudt zich als u kunt vs. u kan en zo ook u zult vs u zal. Enzovoorts.  —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  7 aug 2010 19:42 (CEST)

Je spreekt mijn tabel niet tegen, denk ik. Ik ken echter geen onderscheid tussen spreek- en schrijftaal. En natuurlijk loopt dat vaak door elkaar. Hun doen het altijd anders als mij. Handige Harrie 7 aug 2010 21:50 (CEST)