Parallelle levens

Parallelle levens
Engelse editie van het derde deel, 1727
Oorspronkelijke titel	Βίοι παράλληλοι, Vitae parallelae
Auteur(s)	Plutarchus
Vertaler	Gerard Janssens
Land	oude Griekenland
Oorspronkelijke taal	Oudgrieks
Onderwerp	Levensbeschrijvingen Griekse en Romeinse figuren, ethiek
Genre	Historiografie, biografie
Oorspronkelijk uitgegeven	begin 2e eeuw
Grootte	23 delen
Portaal    Literatuur

Fantasieportret van Plutarchus uit de vertaling van diens Parallelle Levens uit 1565.

Parallelle levens (Grieks: Βίοι παράλληλοι; Latijn: Vitae parallelae), of 'Levensverhalen van de nobele Grieken en Romeinen', vaak simpelweg vertaald als 'Biografieën' is een serie biografieën van beroemdheden uit de Griekse en Romeinse geschiedenis geschreven door de Griekse filosoof Plutarchus, op het einde van de 1ste eeuw.

Thema

Het boek bestaat uit 23 paren biografieën, telkens bestaande uit het levensverhaal van een Griekse en Romeinse beroemdheid, en uit 4 ongepaarde biografieën. De biografieën werden in paren geschreven van personen wier leven enigszins gelijkend zijn, om gemeenschappelijke morele waarden of falingen te belichten, bv. Julius Caesar en Alexander de Grote, Perikles en Quintus Fabius Maximus Cunctator, Cicero en Demosthenes, etc. Plutarchus heeft speciale aandacht voor anekdoten en pittige details uit het privé-leven van zijn personages, die de lezer vaak met een korreltje zout dient te nemen.

Motivatie

Hoewel Parallelle Levens een belangrijk historisch werk is, was het hoofddoel van Plutarchus ethisch. Door beroemde Romeinen met beroemde Grieken te vergelijken, hoopte Plutarchus voorbeelden van goed gedrag te geven. Op die manier wilde hij wederzijds respect tussen Grieken en Romeinen aanmoedigen. Ook wilde hij aantonen dat het verre verleden van Griekenland de vergelijking kon doorstaan met het meer recente en daarom schijnbaar meer impressionante verleden van de Romeinen.

Inhoud

Plutarchus gaf eerst details over de geboorte, jeugd, de grootste verwezenlijkingen en dood van zijn hoofdpersonages, waarna een vergelijking volgde. Dit werd aangevuld met verschillende ethische overpeinzingen en anekdotes.

Dit is een lijst met de personen die besproken worden in Parallelle Levens:

Grieks	Romeins
Theseus	Romulus
Lycurgus	Numa Pompilius
Solon van Athene	Poplicola
Themistocles	Camillus
Perikles	Fabius Maximus
Alcibiades	Coriolanus
Timoleon	Aemilius Paulus
Pelopidas	Marcellus
Aristides	Cato de Oude
Philopoemen	Flamininus
Pyrrhus	Gaius Marius
Lysander	Sulla
Cimon	Lucullus
Nicias	Crassus
Eumenes	Quintus Sertorius
Agesilaüs II	Pompeius
Alexander de Grote	Julius Caesar
Phokion	Cato de Jongere
Agis IV en Cleomenes III	Tiberius Gracchus en Gaius Gracchus
Demosthenes	Cicero
Demetrios I	Marcus Antonius
Dionysios van Syracuse	Brutus
Aratos en Artaxerxes II	Galba en Otho

Nederlandse vertalingen

Gerard Janssens heeft de Parallelle levens integraal uit het Grieks overgezet naar het Nederlands. Zijn negendelige vertaling verscheen in 2006-2014 bij Chaironeia:

• Deel I: Demosthenes, Cicero, Alexander de Grote, Caesar
• Deel II: Nikias, Crassus, Agesilaos, Pompeius
• Deel III: Dion, Brutus, Demetrios, Marcus Antonius
• Deel IV: Marius, Sulla, Pyrros, Lysander, Aratos
• Deel V: Perikles, Fabius Maximus, Alkibiades, Coriolanus, Artaxerxes
• Deel VI: Cato Maior, Cato Minor, Aristeides, Fokion, Galba, Otho
• Deel VII: Lycurgus, Numa, Eumenes, Sertorius, Agis, Kleomenes, Tiberius en Gaius Gracchus
• Deel VIII: Theseus, Romulus, Solon, Publicola, Kimon en Lucullus
• Deel IX: Themistokles, Camillus, Timoleon, Aemilius Paulus, Pelopidas, Marcellus, Filopoimen en Flamininus

Een gedeeltelijke vertaling (21 biografieën) verscheen in 2007-08 door toedoen van Hedwigis Wilhelmina Antonia Van Rooijen-Dijkman. Onder de titels Beroemde Romeinen en Beroemde Grieken bevatten ze de levens van Lykourgos, Solon, Themistokles, Perikles, Alkibiades, Agisilaos, Alexander, Pyrrhos, Filopoimen, Camillus, Fabius Maximus, Cato de Oudere, Titus Flamininus, Marius, Sulla, Cicero, Pompeius, Caesar, Cato de Jongere, Brutus en Marcus Antonius.

Eerder bezorgden Herman Bosscha, Everwinus Wassenbergh en Reinier Vinkeles een volledige vertaling in dertien delen, onder de titel De levens van doorluchtige Grieken en Romeinen, onderling vergeleeken (1789-1809):

• Deel I: Lycurgus, Numa, Romulus, Theseus
• Deel II: Camillus, Publicola, Solon, Themistokles
• Deel III: Alkibiades, Coriolanus, Fabius Maximus, Perikles
• Deel IV: Aemilius Paulus, Marcellus, Pelopidas, Timoleon
• Deel V: Aristeides, Cato Maior, Flamininus, Filopoimen
• Deel VI: Pyrrhus, Lysander, Marius, Sulla
• Deel VII: Kimon, Crassus, Lucullus, Nikias
• Deel VIII: Agesilaos, Eumenes, Pompeius, Sertorius
• Deel IX: Alexander de Grote, Caesar
• Deel X: Agis, Cato Minor, Kleomenes, Tiberius en Gaius Gracchus, Fokion
• Deel XI: Marcus Antonius, Cicero, Demetrios, Demosthenes
• Deel XII: Aratos, Artaxerxes, Brutus, Dion
• Deel XIII: Galba, Otho

Er is ook een vertaling naar het Nederlands uit 1603 door M. Iaques Amyot, abt de Abbaye Notre-Dame de Bellozanne.

Wikisource

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Parallelle levens op Wikisource.

Mediabestanden

Zie de categorie Parallel Lives van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• (en) "Parallel Lives| work by Plutarch"..
• (en) Bill Thayer, Plutarch's Lives. penelope.uchicago.edu (2012).
• Parallel Lives website, 2008^{[dode link]}