Petronella Moens

Petronella Moens
	Portret van Petronella Moens omstreeks 1820/1824 door Margaretha Cornelia Boellaard
Algemene informatie
Geboren	16 november 1762
Geboorteplaats	Kubaard
Overleden	3 januari 1843
Overlijdensplaats	Utrecht
Beroep	dichteres en schrijfster
	Dbnl-profiel
Portaal	Literatuur

Petronella Moens (Kubaard, 16 november 1762 – Utrecht, 3 januari 1843) was een blinde dichteres en romanschrijfster.

Leven en werk

Moens werd geboren te Kubaard als telg uit het geslacht Moens en derde kind van de predikant Petrus Moens en Maria Lycklama à Nijeholt. Zij groeide op Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen). Haar moeder stierf in 1766 in het kraambed bij de geboorte van haar zusje Baukje. Toen Petronella in dat jaar bij familie in IJzendijke logeerde, kreeg ze kinderpokken. Als gevolg hiervan werd ze slechtziend.^[1] Desondanks schreef ze tientallen gedichten en boeken. In het Liedboek voor de Kerken staat het door haar vertaalde lied 432, Wat God doet dat is welgedaan. In 1785 ontving zij een gouden medaille van het "Amsteldamsch Dicht- en Letterlievend Genootschap Wij streven naar de volmaaktheid" voor haar gedicht De waare christen. Aan het eind van haar leven had ze een lijst van tien onderscheidingen op haar naam staan.^[2]

Moens was (honorair) lid van acht veelal patriottische dichtgenootschappen, waaronder de Goudse rederijkerskamer, genaamd De Goudsbloemen.^[3] Ze schreef patriottische teksten voor de bundel "Liederen voor het vaderland" en richtte een patriottisch tijdschrift op "De Vriendin van 't Vaderland".^[4]

Veel van haar werk richtte zich tot een publiek van kinderen, zoals uit de titels blijkt, maar zij mengde zich ook in debatten over politieke kwesties als de slavenhandel, waartegen zij zich al vanaf het eind van de 18e eeuw verzette.^[5] In een lange brief aan de redactie van de Vaderlandsche Letteroefeningen in 1809 koos zij nadrukkelijk partij voor vrouwen, wier eer zij vond aangetast door een recensie in het tijdschrift De Schouwburg.^[6]

Naar Moens is in Kubaard een straat genoemd. In Aardenburg staat een borstbeeld voor haar bij de Baafskerk. Het is gemaakt door de beeldhouwster Ineke Ekkers. Op 1 februari 2000 is de Stichting Petronella Moens, De Vriendin van ’t Vaderland opgericht.

Bibliografie

Bespiegelingen over Europa in de agttiende eeuw in vier zangen, 1802
Letter-kransje voor lieve en brave kinderen, 1806
De kleine Suse Bronkhorst, 1808
De dankbare Willem, of Het huisgezin van den heer Lausbach, 1815
Aardenburg, of de onbekende Vollkspanting in Zuid-Amerika, 1817
Bloempjes der vreugde voor de lieve kindsheid, 1818
Klein geschenk aan de lieve Nederlandsche jeugd / van hare heilwenschende vriendin Petronella Moens, 1825
Klein geschenk voor zoete en gehoorzame kinderen / door hunne liefhebbende vriendin Petronella Moens, 1838
Gelegenheids-gedichtjes voor de Nederlandsche jeugd, 1839
Aardenburg of de onbekende volksplanting in Zuid-Amerika, 2001, heruitgave, met inleiding van Ans Veltman-van den Bos en Jan de Vet

Externe links

Literatuur

Warnsinck, W.H. en J. Decker Petronella Moens, 1843
Veltman-van den Bos, Ans J. Petronella Moens (1762-1843), De Vriendin van ’t Vaderland, 2000, proefschrift

Noten

↑ Baar-de Weerd, Claudette "Uw sekse en de onze: vrouwen en genootschappen in Nederland en in de ons omringende landen (1750-ca. 1810)", blz. 275/276, Hilversum, 2009
↑ MOENSIANA. Nummer 11 December Petronella Moens en haar literaire vriendinnen en collega s. een uitgave van. Stichting Petronella Moens (december 2014). Geraadpleegd op 5 november 2016.
↑ Vries, Marleen de "Dichten is zilver, zwijgen is goud; vrouwen in letterkundige genootschappen, 1772-1800" in: De Achttiende Eeuw 31 (1999), p. 187-213
↑ Literatuurgeschiedenis.nl: Petronella Moens Cubaard (Friesland) 1762 - Utrecht 1843)
↑ Paasman noemt in zijn dissertatie Reinhart: Nederlandse literatuur en slavernij ten tijde van de Verlichting meerdere voorbeelden van de wijze waarop zij haar kritiek op de slavenhandel heeft verwoord, zowel in dicht- en romanvorm en in vertogen
↑ Brief van mejuffrouw Petronella Moens, voor de eer harer sekse, beleedigd in eene recensie in het tijdschrift: de schouwburg.

[1] Baar-de Weerd, Claudette "Uw sekse en de onze: vrouwen en genootschappen in Nederland en in de ons omringende landen (1750-ca. 1810)", blz. 275/276, Hilversum, 2009

[2] MOENSIANA. Nummer 11 December Petronella Moens en haar literaire vriendinnen en collega s. een uitgave van. Stichting Petronella Moens (december 2014). Geraadpleegd op 5 november 2016.

[3] Vries, Marleen de "Dichten is zilver, zwijgen is goud; vrouwen in letterkundige genootschappen, 1772-1800" in: De Achttiende Eeuw 31 (1999), p. 187-213

[4] Literatuurgeschiedenis.nl: Petronella Moens Cubaard (Friesland) 1762 - Utrecht 1843)

[5] Paasman noemt in zijn dissertatie Reinhart: Nederlandse literatuur en slavernij ten tijde van de Verlichting meerdere voorbeelden van de wijze waarop zij haar kritiek op de slavenhandel heeft verwoord, zowel in dicht- en romanvorm en in vertogen

[6] Brief van mejuffrouw Petronella Moens, voor de eer harer sekse, beleedigd in eene recensie in het tijdschrift: de schouwburg.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]