Petruskerk (Woldendorp)

Petruskerk
	De oostzijde in 2011
Plaats	Woldendorp
Coördinaten	53° 16′ NB, 7° 2′ OL
Gebouwd in	derde kwart van de 13e eeuw
Restauratie(s)	1945-1949
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	35008
Architectuur
Toren	1945-1949
Interieur
Orgel	1952 (Mense Ruiter)
Afbeeldingen
	De westzijde in 2011
Portaal	Christendom

De Petruskerk of Hervormde Kerk is een middeleeuws kerkgebouw in Woldendorp (gemeente Eemsdelta) in de Nederlandse provincie Groningen. De kerk is erkend als een rijksmonument.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De romanogotische kruiskerk werd gebouwd in het derde kwart van de 13e-eeuw op een wierde aan de westelijke rand van Woldendorp. Waarschijnlijk werd de kerk tegen het einde van de middeleeuwen gedeeltelijk gesloopt. In die tijd werden het transept en het koor afgebroken. Er resteerde een eenvoudige rechthoekige kerk. Aan de oostzijde zijn nog sporen te vinden van de vroegere dwarsbeuken. Bij de reformatie aan het eind van de 16e eeuw werd de kerk hervormd.

De kerktoren werd in 1855 afgebroken en vervangen door een smalle travee met dakruiter. De oude toren is zichtbaar op een kaart van Henricus Teysinga uit 1731.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk aanzienlijk beschadigd. Een paar dagen voor het einde van de oorlog vonden bij de bevrijding van Delfzijl in en rond Woldendorp gevechten plaats met de terugtrekkende troepen van de Wehrmacht. Daarbij werden meerdere huizen en boerderijen vernield. Van de kerk gingen de kap, de dakruiter en het volledige kerkmeubilair verloren.

Na de oorlog werd de kerk gerestaureerd. Aan de westzijde werd een nieuwe geveltoren gebouwd. Aan de oostzijde kreeg de kerk een apsisvormige uitbouw voor het plaatsen van de preekstoel in de kerk en voor de opgang naar het orgel. Dit werd in 1952 vervaardigd door de orgelbouwer Mense Ruiter.

In de kerk bevinden zich nog diverse schilderingen uit de 14e en 15e-eeuw. In een van de gewelven is een afbeelding van de tronende Christus, de Majestas Domini met de symbolen van de evangelisten te vinden. Ook zijn er twee kampvechters afgebeeld. In een ander gewelf zijn Maria met kind en diverse heiligen geschilderd.

Op de begraafplaats rond de kerk zijn diverse oude grafstenen te vinden, waaronder die van de in 1651 of 1653^[1] overleden Uko Walles, een boer uit Noordbroek en leider van een van de doperse sekten, de naar hem genoemde Ukowallisten.^[2]

De kerk van Woldendorp met de in 1855 afgebroken toren op de kaart van Teysinga uit 1731
Kerk en wierde
Muurschildering: Maria met kind
Interieur met het orgel

Zie de categorie Petruskerk, Woldendorp van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen

Karstkarel, Peter Alle middeleeuwse kerken: Van Harlingen tot Wilhelmshaven (2007) Leeuwarden/Groningen, Uitgeverij Noordboek, ISBN 9789033005589
Plas, Harm en Wim Religieus erfgoed in Groningen: Oude kerken in de Ommelanden (2008) uitgeverij Profiel, Bedum. ISBN 9789052944111
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: Woldendorp
Informatiepaneel van de kerk

Noten

↑ Zowel 1651 als 1653 worden in verschillende bronnen genoemd als het jaar van zijn overlijden. In het Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme worden beide jaartallen genoemd. Hij overleed in het Oost-Friese Sylmönken bij Freepsum, maar werd begraven in Woldendorp.
↑ De Ukowallisten waren, vanwege hun strengere opvattingen, in 1637 afgescheiden van een andere doperse stroming de Vlamingen. Zij werden ook wel de Oude Vlamingen genoemd. In 1675 verenigden zij zich met een doopsgezinde groep onder leiding van Arent Jans in de stad Groningen (bronnen Drie doopsgezinde gemeenten) en "Die schadelicke secte der Mennoniten")

[1] Zowel 1651 als 1653 worden in verschillende bronnen genoemd als het jaar van zijn overlijden. In het Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme worden beide jaartallen genoemd. Hij overleed in het Oost-Friese Sylmönken bij Freepsum, maar werd begraven in Woldendorp.

[2] De Ukowallisten waren, vanwege hun strengere opvattingen, in 1637 afgescheiden van een andere doperse stroming de Vlamingen. Zij werden ook wel de Oude Vlamingen genoemd. In 1675 verenigden zij zich met een doopsgezinde groep onder leiding van Arent Jans in de stad Groningen (bronnen Drie doopsgezinde gemeenten) en "Die schadelicke secte der Mennoniten")

[1]

[2]