Polari

Polari; Palari, Palare, Parlary, Parlaree, Palari
Gesproken in	Verenigd Koninkrijk
Vitaliteit	0
Sprekers	Op hoogtepunt maximaal een paar tienduizend
Uitgestorven in	Na 1967
Taalfamilie	Op Engels geïnspireerde slang
Alfabet	Latijns alfabet
Taalcodes
ISO 639-3	pld
Portaal	Taal

Polari, ook bekend als Palari, Palare, Parlary, Parlaree en Palari, was een anti-taal die tussen de jaren '20 en jaren '60 werd gesproken door mensen aan de zelfkant van de maatschappij en mensen uit de lhbt-gemeenschap. De taal leende veel woorden uit andere gemarginaliseerde talen, zoals Cant, Jiddisch en Cockney rhyming slang.

Invloeden[bewerken | brontekst bewerken]

Polari werd beïnvloed door een groot aantal andere (anti-)talen. Zo had Cant invloed, net als onder meer Parlyaree, Jiddish en Italiaans.

Cant[bewerken | brontekst bewerken]

Cant was in de 16e, 17e en 18e eeuw een verbale geheimtaal die gebruikt werd door criminelen. Sommige onderzoekers wijzen Cant een nog ouder beginpunt toe, bijvoorbeeld de 11e eeuw. Cant heeft sterke invloeden van een oudere Elizabethaanse taal, de Pelting slang. Ook de Molly slang en Cant hadden raakpunten. Molly was een 18e eeuwse verwijzing naar homoseksuelen. Omdat homoseksualiteit in deze periode nog strafbaar was, ligt het voor de hand dat Cant deze slang inspireerde. Doordat Cant bedoeld was om illegale zaken in te bespreken, hebben veel woorden iets met criminaliteit te maken. Paul Baker, die onderzoek deed naar het ontstaan van Polari, vermoedt dat Cant in mindere mate invloed had op het Polari. Baker vermoedt ook dat Cant in de jaren 1950 weer meer invloed had door de Sisters of Perpetual Indulgence, een groep lhbt'ers die nonnen persifleren. De zusters in Manchester vertaalden zelfs de Bijbel naar Polari. In deze Bijbel werd veel gebruik gemaakt van Cant, wellicht om woorden te vinden die in Polari niet bestonden.^[1]^[2]^[3]

Palyaree[bewerken | brontekst bewerken]

Parlyaree was een taal die ontstond in de 18e en 19e eeuw en gebruikt werd door acteurs, een andere groep die zich in deze periode ook aan de marges van de samenleving bewoog. Hoewel Alkarim Jivani in zijn onderzoek naar homoseksualiteit in de 20e eeuw binnen Groot-Brittannië het als de eerste beginselen van Polari beschrijft ziet Polari-onderzoeker Paul Baker Parlyaree juist als een brug tussen Cant en Polari en een afzonderlijke voorloper van de taal.^[1]^[2]^[4]

Verdere invloeden[bewerken | brontekst bewerken]

Polari maakte naast Parlyaree en Cant ook gebruik van Jiddisch en Italiaans om termen te lenen. Ook Cockney rhyming slang inspireerde de taal. In deze slang vervangt de spreker één woord. Om dit woord te vervangen werden twee woorden gebruikt, waarvan één rijmde. Dit rijmende woord werd vervolgens juist weggelaten, waarna het woord dat werd gebruikt niet langer rijmde. De vervanging lijkt dan ook voor een buitenstaander willekeurig. Zo werd een echtgenote (wife), 'trouble'. Hierbij was het tweede deel van de rijm, 'trouble and strive' het gedeelte wat rijmde met 'wife'. De rhyming slang werd gecombineerd met andere taalkundige trucs, zoals het omdraaien van woorden. Daarnaast werden sommige woorden, soms ook nog nadat ze waren omgedraaid, ingekort.^[5]

Ondergang[bewerken | brontekst bewerken]

Polari was vooral tussen 1920 en 1967 in gebruik als taal, hoewel het beginpunt ook vroeger kan liggen. Wanneer er wordt gekeken naar de beredenering van Jivani, namelijk dat het Palyaree een vroegere versie van het Polari was, ligt het beginpunt namelijk al in de 19e eeuw.^[4]

Vanaf 1967 is er een ondergang te zien van Polari. Dit werd deels veroorzaakt door het gebrek aan noodzaak. In 1967 werd homoseksualiteit in Engeland gedecriminaliseerd. Hoewel er nog wel een sociaal stigma aan homoseksualiteit kleefde, hoefden lhbt'ers niet meer te vrezen voor een gevangenisstraf.^[6]^[7]

Daarnaast werd een steeds groter publiek geïntroduceerd in Polari. Around the Horne was een radioprogramma dat op zijn hoogtepunt door 20 miljoen luisteraars werd beluisterd. Het radioprogramma gebruikte Polari om grove grappen te maken die anders niet langs de censuur gekomen waren. Kenneth Williams, één van de insprekers van Around the Horne, bevond zich ook in groepen die Polari spraken en hielp de taal te verspreiden in verschillende projecten waar hij in de jaren '50 en jaren '60 onderdeel van uitmaakte.^[7]^[8]

Sprekers[bewerken | brontekst bewerken]

Paul Baker becijfert in zijn boek Fabulosa! dat er waarschijnlijk niet veel sprekers van het Polari waren. Hij schat in dat er maximaal een paar tienduizenden sprekers waren. Desondanks zullen er door onder meer Around the Horne een groot aantal mensen zijn die een paar woorden in Polari kenden. Baker schat in dat het merendeel van de sprekers behoorde tot de lhbt-groep. Het grootste deel van de sprekers zal een (mannelijke) homoseksueel zijn geweest. Er zijn weinig aanwijzingen dat vrouwen ook Polari spraken. Polari erkent het bestaan van transgender mensen (door het gebruik van de term remould) en biseksuelen (door de termen acdc, bibi en versatile). Het ligt daardoor voor de hand dat sommige van de sprekers zich heden ten dage in dergelijke groepen zouden indelen.^[9]

Er waren bepaalde plekken waar Polari - wellicht ook door een grotere groep homoseksuele mannen in deze setting - veel werd gesproken. Zo was de taal populair onder acteurs en onder personeel van cruiseschepen.^[5]

Een aantal bekende sprekers en onderzoekers van Parlyaree en Polari zijn:

George Leybourne (19e eeuwse zanger en songwriter wiens liedjes Parlyaree bevatten)
Eric Partridge (taalkundige die in de jaren '70 schreef over Parlyaree en Polari)
Kenneth Williams (zie het onderdeel 'Teloorgang')
Lee Sutton (dragqueen die in optredens vaak Polari gebruikte)
Hugh Paddick (Kenneth Williams' eveneens homoseksuele tegenspeler in Around the Horne)
Bette Bourne (acteur die privé ook Polari sprak)
Peter Burton (journalist die Polari sprak en hier ook enkele artikelen over schreef)
Paul O'Grady (dragqueen bekend als Lily Savage, schreef in Lily Savage A sort of A to Z Thing over Polari)
De Sisters of Perpetual Indulgence^[10]^[11]

Sommige termen in Polari zijn ronduit beledigend voor de groepen waar ze naar verwijzen. Het al eerder genoemde remould wordt waarschijnlijk niet door alle transgenders gewaardeerd, maar ook minge en beef curtains, verwijzingen naar vrouwelijke geslachtsdelen, en schvartze (man met een donkere huidskleur) en schinwhars (Chinees) kunnen als behoorlijk beledigend worden ervaren. Het ligt dan ook in de lijn van de verwachting dat Polari sprekers hun taal gebruikten om de benoemde groepen uit te sluiten; omdat zij de betekenis van de termen niet kenden of in de minderheid waren onder de sprekers.^[6]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (en) Baker, Paul (2020), Fabulosa! The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language, hoofdstuk: Something borrowed, Something blue.
↑ ^a ^b (en) Baker, Paul (2003), Polari - The Lost Language of Gay Men, hoofdstuk 2.
↑ (en) Holland, Erik (2004), The Nature of Homosexuality: Vindication for Homosexual Activists and the Religious Right, p. 356.
↑ ^a ^b (en) Jivani, Alkarim (januari 1997), It's not unusual : a history of lesbian and gay Britain in the twentieth century.
↑ ^a ^b (en) Baker, Paul, Polari and the Hidden History of Gay Seafarers. National Museums Liverpool. Geraadpleegd op 19 november 2023.
↑ ^a ^b (en) Stenson, Sian, A QUEER CODE: Polari, the secret language you need to know (13 februari 2020).
↑ ^a ^b Polari: The code language gay men used to survive. BBC. Geraadpleegd op 19 november 2023.
↑ (en) Thorpe, Vanessa, Kenneth Williams: secret loves behind the life of a tormented man. The Guardian (10 oktober 2010).
↑ (en) Baker, Paul, Fabulosa! The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language (2020), p. 20-23.
↑ (en) Richardson, Colin, What brings you trolling back, then?. The Guardian (17 januari 2005).
↑ (en) Baker, Paul, Polari people. Fabulosa! - The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language. Geraadpleegd op 19 november 2023.

[:0-1] (en) Baker, Paul (2020), Fabulosa! The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language, hoofdstuk: Something borrowed, Something blue.

[:1-2] (en) Baker, Paul (2003), Polari - The Lost Language of Gay Men, hoofdstuk 2.

[3] (en) Holland, Erik (2004), The Nature of Homosexuality: Vindication for Homosexual Activists and the Religious Right, p. 356.

[:2-4] (en) Jivani, Alkarim (januari 1997), It's not unusual : a history of lesbian and gay Britain in the twentieth century.

[:3-5] (en) Baker, Paul, Polari and the Hidden History of Gay Seafarers. National Museums Liverpool. Geraadpleegd op 19 november 2023.

[:4-6] (en) Stenson, Sian, A QUEER CODE: Polari, the secret language you need to know (13 februari 2020).

[:5-7] Polari: The code language gay men used to survive. BBC. Geraadpleegd op 19 november 2023.

[8] (en) Thorpe, Vanessa, Kenneth Williams: secret loves behind the life of a tormented man. The Guardian (10 oktober 2010).

[9] (en) Baker, Paul, Fabulosa! The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language (2020), p. 20-23.

[10] (en) Richardson, Colin, What brings you trolling back, then?. The Guardian (17 januari 2005).

[11] (en) Baker, Paul, Polari people. Fabulosa! - The Story of Polari, Britain's Secret Gay Language. Geraadpleegd op 19 november 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]