Maas
De Maas is een rivier in West-Europa, in Nederland de zuidelijkste van de Grote Rivieren. Haar lengte bedraagt ca 925 km. Zij wordt gevoed door regenwater, waardoor de waterafvoer tamelijk sterk kan variëren. De rivier stroomt door drie landen: Frankrijk, België en Nederland.
Loop van de Maas
"Moeder Maas" ontspringt in Frankrijk op het Plateau van Langres (een belangrijke waterscheiding: de bronnen van de Seine en de Marne liggen hier ook). De rivier doorkruist de Franse Ardennen en Lotharingen in noordelijke richting en passeert de steden Verdun en Sedan, vanaf waar ze bevaarbaar is. Ten zuiden van Dinant passeert ze de grens met België.
De Maas buigt bij Namen (samenvloeiing met de Samber) af naar het oosten en bereikt via Andenne en Hoei (Huy) de grootste stedelijke concentratie aan haar loop: Luik en omgeving. Voorbij dit industriegebied buigt de Maas af naar het noorden om voorbij Visé de Nederlandse grens te bereiken. Bij Eijsden is de Maas even grensrivier, maar bij Maastricht heeft de Maas Nederlands grondgebied aan weerszijden. Maastricht ligt op beide oevers, maar de oude stadskern bevindt zich op de linker.
Tussen Borgharen / Lanaken en Wessem / Kessenich vormt de Maas de grens tussen Nederland en België, tevens die tussen de provincies Nederlands-Limburg en Belgisch-Limburg. Het bochtige Limburgse traject via het mooie stadje Maaseik, waar ze stroomafwaarts weer bevaarbaar is, wordt voor de scheepvaart afgesneden door het Julianakanaal aan de oostkant. Voorbij Kessenich ligt de Maas geheel op Nederlands grondgebied: er volgt een traject waarlangs ten gevolge van de grindwinning een groot aantal meren liggen. Grootste stad is hier Roermond, op de rechteroever.
Het Maastraject volgt vervolgens min of meer de grens met Duitsland, die de rivier tot op enkele kilometers nadert. Hier ligt Venlo, na 's-Hertogenbosch en Maastricht de grootste Nederlandse stad aan de Maas. Iets noordelijker, vanaf Vierlingsbeek, gaat de Maas de grens met Noord-Brabant vormen, en vanaf Mook ligt niet Limburg, maar Gelderland op de rechteroever. De rivier maakt hier een zeer ruime bocht naar links. Op 's-Hertogenbosch na liggen er geen grote steden, wel een aantal kleine oude vestingstadjes: Grave, Ravenstein, Megen en Heusden.
Bij Heusden splitst de Maas zich in tweeën: de Afgedamde Maas (nog steeds de Brabants-Gelderse provinciegrens) vormde ooit de verbinding met de Merwede en daarmee met de Nieuwe Maas en de Nieuwe Waterweg resp. de Oude Maas. Tegenwoordig stroomt het Maaswater vanaf Heusden in westelijke richting via de Bergse Maas en de Amer naar het Hollands Diep, een voormalige zeearm.
Overstromingen
De Maas is een regenrivier waarvan het peil sterk afhankelijk is van regen. Het water, dat deze rivier bij Borgharen aanvoert, is voornamelijk afkomstig van neerslag in de Belgische Ardennen en Noord-Frankrijk. De laag op de ondergrond van het Maasgebied is niet dik genoeg om veel water te kunnen bergen. In de winter houdt de vegetatie bovendien weinig water tegen. Het vocht verdampt vrijwel niet, waardoor alle water wegstroomt. Het reliëf van het Maasbekken is groot, zodat het water met grote snelheid wordt afgevoerd. Een combinatie van deze factoren kan tot een watervloed leiden en overstromingen veroorzaken.
In Nederland kwamen bijvoorbeeld hoge waterstanden voor rond de jaarwisseling van 1993/1994 en in januari 1995. In beide situaties werd de hoogwatergolf voorafgegaan door een lange periode van ruim een maand gestage en soms intensieve regen. Daardoor raakte het brongebied van de Maas verzadigd met water. Onder die omstandigheden reageert de Maas sneller en heftiger op nieuwe grote neerslaghoeveelheden. De zware regen die het stroomgebied van de Maas eind januari 1995 kreeg, was de "druppel die de emmer deed overlopen".
De natte periode, die eind januari 1995 tot overstromingen leidde, begon een maand eerder en in totaal viel 350 mm, ruim twee keer zoveel als normaal. Op enkele dagen kreeg het stroomgebied van de Maas gemiddeld meer dan 30 mm in één etmaal en plaatselijk 70 mm. In 1995 regende het vooral vanaf 21 januari hard: in Wallonië viel 300 mm in tien dagen, drie keer de normale hoeveelheid. In het begin van was de bodem in Hoog België nog bevroren, waardoor het water extra snel werd afgevoerd. Bovendien kwam door de dooi veel smeltwater vrij van de massa's sneeuw die begin januari 1995 waren gevallen. Een wel zeer ongelukkige samenloop van omstandigheden.
Belangrijke steden aan de Maas
Verdun, Sedan, Charleville-Mézières, Dinant, Namen, Luik, Maastricht, Roermond, Venlo, 's-Hertogenbosch.
Zijrivieren van de Maas:
Samber, Ourthe, Jeker, Geul, Roer, Swalm, Niers, Dieze, Dommel.
De tekst op deze pagina of een eerdere versie daarvan over de overstromingen van de Maas daarvan is afkomstig van de website van het KNMI. U vindt hier de originele pagina.