Willem van Barneveld: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Natuurlijke historie was niet zozeer zijn ding |
Precisering, kleine correctie, bron. Openingszin gesplitst. Waarom moet daar toch altijd zoveel in gepropt worden? |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Barneveld 96 uitsnede.jpg|miniatuur|Portret Willem van Barneveld]] |
[[Bestand:Barneveld 96 uitsnede.jpg|miniatuur|Portret Willem van Barneveld]] |
||
[[Bestand:Barneveld elektriciteit.png|miniatuur|Opstelling geneeskundig gebruik statische elektriciteit]] |
[[Bestand:Barneveld elektriciteit.png|miniatuur|Opstelling geneeskundig gebruik statische elektriciteit]] |
||
'''Willem van Barneveld''' ([[Hattem]] [[1747]] - aldaar, [[1826]])<ref>S. van der Weerd, ‘Het levensverhaal van Willem van Barneveld, 1747-1826’, ''Heemkunde Hattem'' 128 (2011) 63-79.</ref> was een [[apotheker]] en |
'''Willem van Barneveld''' ([[Hattem]] [[1747]] - aldaar, [[1826]])<ref>S. van der Weerd, ‘Het levensverhaal van Willem van Barneveld, 1747-1826’, ''Heemkunde Hattem'' 128 (2011) 63-79.</ref> was een [[apotheker]] en [[Natuurlijke historie|natuuronderzoeker]], die bijdragen leverde in de [[Natuurkunde|natuur-]] en [[scheikunde]] en de [[biologie]]. De maatschappelijke ontwikkeling die hij doormaakte was bij meer experimentele natuuronderzoekers in het laatste kwart van de 18e eeuw te zien: door zijn inzet voor een betere samenleving [[Politisering|politiseerde]] hij, waarna hij overging tot [[Patriotten|patriots]] [[Politiek activisme|activisme]]. |
||
== Leven == |
== Leven == |
||
Van Barneveld woonde het grootste deel van zijn leven in [[Amsterdam]], waar hij zich specialiseerde in het vakgebied van de chemie, dat in deze jaren een grote vlucht nam. In zijn huis had Van Barneveld een eigen laboratorium, waar hij experimenten uitvoerde, ook op zichzelf. Hij beschouwde de chemie als redmiddel om de economische en maatschappelijke neergang te stuiten. Samen met [[Petrus Johannes Kasteleijn|P. J. Kasteleijn]] betoogde hij dat Nederland een voorbeeld moest nemen aan de hervormingen in het Duitse scheikunde-onderwijs. |
Van Barneveld woonde het grootste deel van zijn leven in [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]], waar hij zich specialiseerde in het vakgebied van de chemie, dat in deze jaren een grote vlucht nam. In zijn huis had Van Barneveld een eigen [[laboratorium]], waar hij experimenten uitvoerde, ook op zichzelf. Hij beschouwde de chemie als redmiddel om de economische en maatschappelijke neergang te stuiten. Samen met [[Petrus Johannes Kasteleijn|P. J. Kasteleijn]] betoogde hij dat Nederland een voorbeeld moest nemen aan de hervormingen in het Duitse scheikunde-onderwijs. |
||
Van Barneveld deed onder meer onderzoek naar de schadelijke effecten van dampen en gassen op de gezondheid en leverde met zijn aanbevelingen voor meer groen in de steden een bijdrage aan de preventieve gezondheidszorg. Hij deed onderzoek naar de genezende kracht van [[statische elektriciteit]].<ref>Hij meldt die resultaten vaak zelf, bijvoorbeeld in W. van Barneveld, ‘Eene Waarneming Betrekkelijk de Geneeskundige Elektriciteit’, ''Verslag van de werkzaamheden der eerste klasse van het Koninklijk Instituut'' 2 (1810) Op 12 juni 1810 melden zijn collega’s Paets van Troostwijk, van Marum en a Roij, dat een proef met de doofstomme jongen nog ‘eene meerdere volkomenheid’ moet krijgen, wat erop duidt dat hij soms wat te snel was in zijn conclusies. Over deze ontwikkeling: Henk Vermande, ''De chemist. De geschiedenis van een verdwenen beroepsgroep, 1600-1820'' (Hilversum 2021). Zijn onderzoeken worden onder meer besproken in: Afke van der Toolen, ‘Stadsgroen is gezond, voor het eerst wetenschappelijk aangetoond door Willem van Barneveld’, ''Historisch Nieuwsblad'' 6 (2019) 54-60; A. de Knecht-van Eekelen, ‘Geneeskundige Electriciteit: therapeutische toepassing van een achttiende-eeuwse vinding’, ''Ned Tijdschr Geneeskd''. 139 (44) (1995) 2268-2275.</ref> Een belangrijke ontdekking was een middel om verrot water weer drinkbaar te maken. Op het gebied van de landbouw en deed hij onderzoek naar de werkzaamheid van [[inenting]] tegen de [[Runderpest|veepest]] en propageerde hij ‘het oprechte zaad van den [[Voederbiet|mangel-wortel]]’, als een sensationeel nieuw veevoeder.<ref>De voederbiet. Een ander nieuw landbouwproduct dat Van Barneveld propageerde was de Maai-Kool, dwerg-boerenkool.</ref> |
Van Barneveld deed onder meer onderzoek naar de schadelijke effecten van dampen en gassen op de gezondheid en leverde met zijn aanbevelingen voor meer [[Stadsgroen|groen in de steden]] een bijdrage aan de [[preventieve gezondheidszorg]]. Hij deed onderzoek naar de genezende kracht van [[statische elektriciteit]].<ref>Hij meldt die resultaten vaak zelf, bijvoorbeeld in W. van Barneveld, ‘Eene Waarneming Betrekkelijk de Geneeskundige Elektriciteit’, ''Verslag van de werkzaamheden der eerste klasse van het Koninklijk Instituut'' 2 (1810) Op 12 juni 1810 melden zijn collega’s Paets van Troostwijk, van Marum en a Roij, dat een proef met de doofstomme jongen nog ‘eene meerdere volkomenheid’ moet krijgen, wat erop duidt dat hij soms wat te snel was in zijn conclusies. Over deze ontwikkeling: Henk Vermande, ''De chemist. De geschiedenis van een verdwenen beroepsgroep, 1600-1820'' (Hilversum 2021). Zijn onderzoeken worden onder meer besproken in: Afke van der Toolen, ‘Stadsgroen is gezond, voor het eerst wetenschappelijk aangetoond door Willem van Barneveld’, ''Historisch Nieuwsblad'' 6 (2019) 54-60; A. de Knecht-van Eekelen, ‘Geneeskundige Electriciteit: therapeutische toepassing van een achttiende-eeuwse vinding’, ''Ned Tijdschr Geneeskd''. 139 (44) (1995) 2268-2275.</ref> Een belangrijke ontdekking was een middel om verrot water weer drinkbaar te maken. Op het gebied van de landbouw en deed hij onderzoek naar de werkzaamheid van [[inenting]] tegen de [[Runderpest|veepest]] en propageerde hij ‘het oprechte zaad van den [[Voederbiet|mangel-wortel]]’ (voerbiet), als een sensationeel nieuw veevoeder.<ref>De voederbiet. Een ander nieuw landbouwproduct dat Van Barneveld propageerde was de Maai-Kool, dwerg-boerenkool.</ref> |
||
Op het gebied van de [[brandveiligheid]] ontwierp hij een [[bliksemafleider]] voor molens.<ref>‘''Het onweersvuur in zijne richting en uitwerksels nagespoort, nevens eene beschrijving van eenen afleider’'' om molens te beschermen, ontworpen door zijn vriend de instrumentmaker John Cuthbertson (Amsterdam 1780) naar aanleiding van de blikseminslag bij molen De Valk op 22 augustus 1780.</ref> In 1784 was hij in [[Felix Meritis]] een van de initiatiefnemers voor de vervaardiging van een 'aerostatische machine', een [[ |
Op het gebied van de [[brandveiligheid]] ontwierp hij een [[bliksemafleider]] voor molens.<ref>‘''Het onweersvuur in zijne richting en uitwerksels nagespoort, nevens eene beschrijving van eenen afleider’'' om molens te beschermen, ontworpen door zijn vriend de instrumentmaker John Cuthbertson (Amsterdam 1780) naar aanleiding van de blikseminslag bij molen De Valk op 22 augustus 1780.</ref> In 1784 was hij in [[Felix Meritis]] een van de initiatiefnemers voor de vervaardiging van een 'aerostatische machine', een [[heteluchtballon]]. De ballon, een montgolfière van ruim zes meter hoog, kwam nauwelijks van de grond.<ref>{{Citeer web |url=https://docplayer.net/13022798-Early-ballooning-in-the-netherlands-1783-1830-rachel-lensink.html |titel=Early Ballooning in the Netherlands (1783-1830) |achternaam=Lensink |voornaam=Rachel |datum=juli 2015 |bezochtdatum=2024-01-09 |werk= |uitgever=[[Universiteit Utrecht]] |pagina's=pp. 46-47 |taal=nl |via=docplayer.net}}</ref> |
||
== Bestuurlijke activiteiten == |
== Bestuurlijke activiteiten == |
||
Als overtuigd [[Patriotten|patriot]] werd hij lid van de stedelijke [[schutterij van Amsterdam]], waar hij opklom tot de rang van luitenant.<ref>Cor de Vries, Willem van Barneveld (1747-1826), chemicus en revolutionair in dienst van het algemeen welzijn, ''De Moderne Tijd'' Volume 7, Issue 1, mei 2023, p. 103 - 125.</ref> Hij werd in september 1785 penningmeester van het Nationaal Fonds, dat geld inzamelde ten behoeve van de uitmonstering van de [[Vrijkorps|vrijkorpsen]]. Hij werd lid van de patriotse [[Vaderlandsche Sociëteit]], en was medefinancier van de doorstart van deze sociëteit in 1787 als [[Doctrina et Amicitia|Doctrina en Amicitia]]. |
Als overtuigd [[Patriotten|patriot]] werd hij lid van de stedelijke [[schutterij van Amsterdam]], waar hij opklom tot de rang van luitenant.<ref>Cor de Vries, Willem van Barneveld (1747-1826), chemicus en revolutionair in dienst van het algemeen welzijn, ''De Moderne Tijd'' Volume 7, Issue 1, mei 2023, p. 103 - 125.</ref> Hij werd in september 1785 penningmeester van het Nationaal Fonds, dat geld inzamelde ten behoeve van de uitmonstering van de [[Vrijkorps|vrijkorpsen]]. Hij werd lid van de patriotse [[Vaderlandsche Sociëteit]], en was medefinancier van de doorstart van deze sociëteit in 1787 als [[Doctrina et Amicitia|Doctrina en Amicitia]]. |
||
Bij de vestiging van de [[Bataafse Republiek]] (1795-1806) koos hij ervoor om in Amsterdam te blijven, waar hij politiek en bestuurlijk actief werd op sociaal en militair gebied. Hij was raadslid van 1795 |
Bij de vestiging van de [[Bataafse Republiek]] (1795-1806) koos hij ervoor om in Amsterdam te blijven, waar hij politiek en bestuurlijk actief werd op sociaal en militair gebied. Hij was [[Gemeenteraadslid|raadslid]] van 1795 tot 1798. In 1808 vertrok hij naar Hattem, waar hij in 1821 nog tot burgemeester werd benoemd. |
||
{{Appendix}} |
{{Appendix}} |
||
Versie van 9 jan 2024 16:57
Willem van Barneveld (Hattem 1747 - aldaar, 1826)[1] was een apotheker en natuuronderzoeker, die bijdragen leverde in de natuur- en scheikunde en de biologie. De maatschappelijke ontwikkeling die hij doormaakte was bij meer experimentele natuuronderzoekers in het laatste kwart van de 18e eeuw te zien: door zijn inzet voor een betere samenleving politiseerde hij, waarna hij overging tot patriots activisme.
Leven
Van Barneveld woonde het grootste deel van zijn leven in Amsterdam, waar hij zich specialiseerde in het vakgebied van de chemie, dat in deze jaren een grote vlucht nam. In zijn huis had Van Barneveld een eigen laboratorium, waar hij experimenten uitvoerde, ook op zichzelf. Hij beschouwde de chemie als redmiddel om de economische en maatschappelijke neergang te stuiten. Samen met P. J. Kasteleijn betoogde hij dat Nederland een voorbeeld moest nemen aan de hervormingen in het Duitse scheikunde-onderwijs.
Van Barneveld deed onder meer onderzoek naar de schadelijke effecten van dampen en gassen op de gezondheid en leverde met zijn aanbevelingen voor meer groen in de steden een bijdrage aan de preventieve gezondheidszorg. Hij deed onderzoek naar de genezende kracht van statische elektriciteit.[2] Een belangrijke ontdekking was een middel om verrot water weer drinkbaar te maken. Op het gebied van de landbouw en deed hij onderzoek naar de werkzaamheid van inenting tegen de veepest en propageerde hij ‘het oprechte zaad van den mangel-wortel’ (voerbiet), als een sensationeel nieuw veevoeder.[3]
Op het gebied van de brandveiligheid ontwierp hij een bliksemafleider voor molens.[4] In 1784 was hij in Felix Meritis een van de initiatiefnemers voor de vervaardiging van een 'aerostatische machine', een heteluchtballon. De ballon, een montgolfière van ruim zes meter hoog, kwam nauwelijks van de grond.[5]
Bestuurlijke activiteiten
Als overtuigd patriot werd hij lid van de stedelijke schutterij van Amsterdam, waar hij opklom tot de rang van luitenant.[6] Hij werd in september 1785 penningmeester van het Nationaal Fonds, dat geld inzamelde ten behoeve van de uitmonstering van de vrijkorpsen. Hij werd lid van de patriotse Vaderlandsche Sociëteit, en was medefinancier van de doorstart van deze sociëteit in 1787 als Doctrina en Amicitia.
Bij de vestiging van de Bataafse Republiek (1795-1806) koos hij ervoor om in Amsterdam te blijven, waar hij politiek en bestuurlijk actief werd op sociaal en militair gebied. Hij was raadslid van 1795 tot 1798. In 1808 vertrok hij naar Hattem, waar hij in 1821 nog tot burgemeester werd benoemd.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ S. van der Weerd, ‘Het levensverhaal van Willem van Barneveld, 1747-1826’, Heemkunde Hattem 128 (2011) 63-79.
- ↑ Hij meldt die resultaten vaak zelf, bijvoorbeeld in W. van Barneveld, ‘Eene Waarneming Betrekkelijk de Geneeskundige Elektriciteit’, Verslag van de werkzaamheden der eerste klasse van het Koninklijk Instituut 2 (1810) Op 12 juni 1810 melden zijn collega’s Paets van Troostwijk, van Marum en a Roij, dat een proef met de doofstomme jongen nog ‘eene meerdere volkomenheid’ moet krijgen, wat erop duidt dat hij soms wat te snel was in zijn conclusies. Over deze ontwikkeling: Henk Vermande, De chemist. De geschiedenis van een verdwenen beroepsgroep, 1600-1820 (Hilversum 2021). Zijn onderzoeken worden onder meer besproken in: Afke van der Toolen, ‘Stadsgroen is gezond, voor het eerst wetenschappelijk aangetoond door Willem van Barneveld’, Historisch Nieuwsblad 6 (2019) 54-60; A. de Knecht-van Eekelen, ‘Geneeskundige Electriciteit: therapeutische toepassing van een achttiende-eeuwse vinding’, Ned Tijdschr Geneeskd. 139 (44) (1995) 2268-2275.
- ↑ De voederbiet. Een ander nieuw landbouwproduct dat Van Barneveld propageerde was de Maai-Kool, dwerg-boerenkool.
- ↑ ‘Het onweersvuur in zijne richting en uitwerksels nagespoort, nevens eene beschrijving van eenen afleider’ om molens te beschermen, ontworpen door zijn vriend de instrumentmaker John Cuthbertson (Amsterdam 1780) naar aanleiding van de blikseminslag bij molen De Valk op 22 augustus 1780.
- ↑ Lensink, Rachel, Early Ballooning in the Netherlands (1783-1830) pp. 46-47. Universiteit Utrecht (juli 2015). Geraadpleegd op 9 januari 2024 – via docplayer.net.
- ↑ Cor de Vries, Willem van Barneveld (1747-1826), chemicus en revolutionair in dienst van het algemeen welzijn, De Moderne Tijd Volume 7, Issue 1, mei 2023, p. 103 - 125.