Lingo

Lingo is een televisieprogramma. Hierbij gaat het om een woordspel dat een combinatie is van Mastermind en Bingo. Twee teams van twee mensen gaan met elkaar de strijd aan.

Het begin

In 1987 kwam het programma voor het eerst op de buis. Het spel is bedacht door de Amerikaan Ralph Andrews die het spel in de Verenigde Staten en Canada zag floppen. Harry de Winter kocht de rechten en haalde het spel naar Nederland, waar het wel een succes werd. Met het geld dat hij verdiende bij Lingo is hij zijn eigen televisiebedrijf begonnen.

François Boulangé was 35 jaar toen hij in 1989 eindredacteur werd van het programma. Hij zegt dat het in Nederland veel beter bekeken wordt, doordat Nederland een 'puzzelland' is en doordat er in Amerika strengere regels waren. Zo mochten de kandidaten niet zelf een bal graaien. In Nederland mocht en mag dit wel.

De voorselecties gingen destijds als volgt: de redactie van Lingo ging met flapovers door het land om daar in gehuurde zalen Lingo te spelen met kandidaten die de woorden moesten opschrijven op de flapovers, aangezien ze toen niet de beschikking hadden over een computer. Uit deze voorronde werden de eerste kandidaten geselecteerd.

Toen Robert ten Brink begon met de presentatie van Lingo had hij reeds het Jeugdjournaal en Cijfers en Letters gepresenteerd. Hij werd uitgekozen omdat hij een geroutineerd presentator was.

Na Robert ten Brink volgde eindredacteur François Boulangé hem op. Hij vindt de presentatie van Lingo niet heel belangrijk en noemde zichzelf meer een superscheidsrechter dan een presentator. Hij keek zelf nooit naar Lingo, omdat hij het programma al kende door de opnames.

Spelverloop

Kaarten

Iedere speler krijgt aan het begin van het spel een Lingokaart met 25 getallen. Deze getallen variëren van nummer 1 tot en met 70. Acht getallen worden alvast weggestreept en het doel van deze kaart is om géén Lingo te halen. Bij het trekken van ballen worden geleidelijk de andere getallen weggestreept. Kandidaten halen 'Lingo' als een horizontale, verticale of diagonale rij van 5 cijfers is weggestreept. Dan krijgt de speler een nieuwe kaart.

Het raden van woorden

Korte uitleg: De W was al gegeven, en staat juist. De R zit in het woord, maar staat verkeerd. De D staat juist, de "R" staat wederom verkeerd. De O staat op de juiste plaats. De A zit er niet in (dit was ook al bij het eerste woord het geval), de rest staat goed. Bij het derde woord stond de O al goed. Er hoeft dus slechts één letter bij, in dit geval een tweede O.

Er verschijnt een beginletter. Het team dat aan de beurt is, mag proberen in vijf beurten het woord te raden. De lange IJ telt als één letter. Bij elke poging wordt aangegeven welke letters goed zijn. Een rood vierkant betekent dat een letter goed staat, een gele cirkel betekent dat de letter in het woord zit, maar niet op de goede plaats. Als de bedenktijd wordt overschreden of er wordt een ongeldig woord gegeven, gaat de beurt over. De tegenpartij krijgt een bonusletter.

Ongeldige woorden zijn:

1. Woorden die niet bestaan
2. Woorden die niet zelfstandig kunnen worden gebruikt
3. Woorden die met een hoofdletter beginnen
4. Woorden die zijn samengesteld
5. Woorden met een apostrof
6. Woorden die al eerder zijn ingevoerd in dezelfde beurt
7. Woorden met een verkeerde beginletter
8. Woorden die niet uit het gegeven aantal letters bestaan

Als het woord na vijf pogingen niet is geraden, gaat de beurt over en die mag dan nog een zesde poging wagen met een bonusletter. Mislukt ook deze poging, dan wordt het woord onthuld. Er worden dan geen ballen getrokken, maar de tegenstander blijft wel aan de beurt met een nieuw woord. Als er bij de vijfde poging geen tijdsoverschrijding of een ongeldig wordt, is deze nog niet gespeeld. De tegenstander mag deze beurt dan spelen met een bonusletter.

Sinds 2008 is er een nieuwe regel toegevoegd. Als een team aan de beurt is, kan ook het andere team meeraden. Als dit andere team het woord zeker weet, kan het op een knop drukken en het woord citeren en spellen. Als het woord niet klopt, wordt de score gehalveerd, klopt het wel, wordt het verdubbeld. Het team heeft één kans.

Het trekken van ballen

Ballenbak als er nog geen ballen uit zijn getrokken: 18 blauwe ballen (waaronder 1 vraagteken), 3 rode ballen en 3 groene ballen.

Voorbeeld van het rapen van ballen op een kaart met oneven nummers
	11		41	65
3	17			43
9		27
1	25		57	51
	19	35		67
Korte uitleg: 1. Na een paar keer ballen rapen is de bovenstaande situatie ontstaan. 2. Speler A raapt bal 27 (onder). Hierdoor ontstaan zelfs twee Lingo-kansen, één horizontaal (9) en één verticaal (35). 3. Speler B raapt bal 25. Hierdoor komt nummer 65 er als een derde kans bij. Voorbeeld van het rapen van ballen op een kaart met oneven nummers 11 41 65 3 17 43 9 1 25 57 51 19 35 67

Als een woord wordt geraden, mogen er twee ballen worden getrokken. De nummers op de ballen corresponderen met de getallen op de Lingo-kaart. Een getrokken bal wordt weggestreept en de bal wordt uit de ballenbak verwijderd. Als de bal met het vraagteken wordt getrokken, mag de kandidaat zelf een getal op de kaart kiezen dat wordt weggestreept. Er zitten ook drie rode ballen in de ballenbak. Als er één getrokken wordt, gaat de beurt over. Er zitten ook drie groene ballen in. Als die allemaal worden getrokken, geeft dat recht op de jackpot.

Tienletterwoorden

Regelmatig moeten de twee teams proberen een woord van tien letters te raden. Aan het begin zijn er maar heel weinig letters die op de goede plaats staan gegeven. Sinds de Lingo Bingo Show gaat het Tienletterwoord als volgt. Als een team het woord raadt, krijgen ze €70. Naarmate de tijd verloopt, worden er steeds meer goede letters gegeven. Ook wordt het geldbedrag verminderd met per letter €10. Het team dat het woord raadt, krijgt het geld.

Daarvoor werd het Tienletterwoord na ieder woord gedaan. In de beginperiode verscheen gewoon een leeg raster met tien letters. Begonnen werd om daar twee, later drie letters in te zetten. Als een team het woord raadde moesten ze op de knop slaan. Als ze het goed raadden, kregen ze €100 erbij. Als het woord niet werd geraden, werd het meegenomen naar de volgende poging, waar dan een bonusletter bij kwam.

Gelijkspel

In de eerste afleveringen van Lingo (tot dat de Nationale Postcodeloterij erbij kwam) kon het voorkomen dat voor de finale de beide teams evenveel punten hadden. Dan werd een tiebreak gespeeld. Dit is hetzelfde als een regulier woord, alleen gaat na elke poging de beurt over naar een ander team. Het raden van het tiebreak-woord leverde geen geld op en er mochten ook geen ballen gepakt worden.

In de tijd is de tiebreak weggehaald en vervangen door het laatste woord. Dit wordt al eerder besproken in dit artikel. Doordat dit woord meer punten waard is dan een regulier woord kan er geen gelijke stand meer worden bereikt.

Sinds het systeem van woorden van tien letters is omgezet naar een aantal punten wat afneemt, is de gelijkspelregel weer ingevoerd. Als er na het laatste woord van tien letters nog een gelijkspel is, dan wordt nog een woord van tien letters gespeeld.

Finale

Het team dat na alle spelronden de meeste punten heeft, gaat door naar de finale.

De eerdere finales

Doordeweeks

Ballenbak als er nog geen ballen uit zijn getrokken: 35 blauwe ballen en 1 gouden bal.

Lingo-kaart aan het begin van de finale (even getallen).
	14		40
6				58
		42
10				64
	28		56
Korte uitleg: Dit was aan het begin van de finale. Als 42 getrokken wordt, ontstaat er Lingo en verliezen de kandidaten al het geld. Ook als eerst bijv. 14 getrokken wordt en vervolgens 28 of 40, ontstaat Lingo en is het dus game over. In deze finale was Lingo altijd fataal.

In de oorspronkelijke versie van Lingo (uitgezonden door de VARA) is de finale anders dan anno 2024.

Eerst worden 16 getallen weggestreept op een Lingokaart. In de ballenbak bevinden zich 35 ballen met getallen en negen van deze ballen zijn op de Lingokaart zichtbaar. Ook zit er een gouden bal in het spel. Die doen de kandidaten van tevoren in de bak. Het belangrijke verschil met de eerste ronde is dat er in de finale geen Lingo mag worden gehaald.

Steeds als de kandidaten op het punt staan om een woord te raden, wordt gevraagd of ze nog willen spelen. Stoppen betekent het einde van het spel en het incasseren van het tot dan toe verkregen bedrag (er wordt gespeeld met het bedrag dat is gehaald in de eerste ronde). Als de spelers echt het woord willen spelen, worden er twee letters gegeven (de eerste letter en nog een willekeurige). Nadat het woord is geraden, moeten de kandidaten net zo vel ballen trekken als het aantal pogingen dat benodigd was voor het raden van het woord. Als het woord na vijf pogingen niet geraden wordt, moeten er zes ballen worden getrokken. Als de gouden bal wordt getrokken, hoeven de resterende ballen niet meer getrokken te worden.

Als de kandidaten dit alles gedaan hebben, wordt hun prijzengeld verdubbeld en kunnen ze doorgaan om het nog een keer te verdubbelen. Ze kunnen maximaal vijf keer spelen. Als ze echter Lingo halen met het trekken van de ballen is het spel voorbij en verliezen ze al het geld. Ze mogen echter in de volgende aflevering een nieuwe poging doen.

Zaterdagavond en vanaf 2000

Op zaterdagavond wordt het spel met woorden van zes letters gespeeld (VARA-editie). Deze finale wordt zonder Lingokaart gespeeld. Het is het de bedoeling dat men in de finale binnen drie minuten zeven maal een woord van zes letters weet te raden. Er worden twee letters gegeven (de eerste en een willekeurige). Als het woord na vijf pogingen niet is geraden, wordt het woord gegeven. Als de zeven woorden binnen de tijd worden geraden, winnen de kandidaten 10 000,- gulden, indien dit niet lukt, krijgen de kandidaten een Lingo-paraplu.

Tussen 2000 en 2006 wordt deze versie van de finale dagelijks gedaan, de eerdere doordeweekse finale is afgeschaft. Tussen 2000 en 2002 is dit nog met woorden van 5 letters gedaan, waarvan er 8 moeten worden geraden in 3 minuten. Daarna wordt Lingo standaard met 6 letters gedaan en is het aantal te raden woorden weer teruggebracht naar 7 in 3 minuten. Het winnen van het finalespel levert sinds 2002 5 000,- euro op. Als het niet lukt, krijgen de kandidaten het bedrag dat in de eerste ronde bij elkaar is gewonnen.

De huidige finale

In 2006 werd de finaleronde opnieuw gewijzigd. Het team dat het meeste geld heeft gewonnen als alle woorden zijn gespeeld, mag door naar de finale. Allereerst moet het team in 2½ minuut zoveel mogelijk woorden raden. Bij het spel met 7 letters krijgt men hiervoor 3 minuten.

Als de tijd om is, wordt er een Lingokaart uitgedeeld met 25 getallen. Tien worden er weggestreept. In 1 rij staat al bijna een Lingo.

Vervolgens mag het team net zoveel ballen trekken als het aantal woorden dat ze in 2½ minuut hebben geraden. In de ballenbak zitten 15 blauwe ballen, ieder met een getal en is het de bedoeling om Lingo te maken. Als dit lukt, wint het team 5000 euro. Er zit geen vraagteken in de ballenbak, maar sinds 6 februari 2009 is er wel een zilveren bal aanwezig. Als deze gepakt wordt, heeft het team twee mogelijkheden:

1. Ze krijgen 2500 euro en stoppen
2. Ze krijgen geen 2500 euro en gaan door in de hoop Lingo te vormen

De Lingo Bingo Show

Een speciale variant op Lingo die werd uitgezonden op Nederland 1 is de Lingo Bingo Show. Hierin spelen niet 2, maar 4 teams tegen elkaar, en elk team bestaat uit bekende Nederlanders.

Net als bij gewoon Lingo moeten deze teams woorden raden en daarna ballen trekken. Verschil is echter dat bij deze variant van Lingo de ballenbak 5 verschillende kleuren ballen bevat met daarop de letters B I N G O in plaats van getallen. Ieder team moet proberen van elke kleur bal 1 te trekken, zodat het woord "bingo" ontstaat.

De finale wordt gespeeld tussen de twee beste teams. Beide teams krijgen 2,5 minuten de tijd om zoveel mogelijk woorden te maken.

Uitzendingen en presentatie

Het programma werd oorspronkelijk uitgezonden door de VARA, gepresenteerd door Robert ten Brink respectievelijk François Boulangé.

In 2000 werd Lingo overgenomen door de TROS en werden ingrijpende wijzigingen doorgevoerd. De tijdsduur van het programma werd verkort en de Postcode Loterij mocht voortaan haar uitslagen bekend maken in Lingo. Door beide wijzigingen werd de speelduur en daarmee het aantal woorden dat gespeeld wordt aanzienlijk verminderd, waardoor de punten en dus het prijzengeld dat teams winnen doorgaans lager uitvalt. De presentatie was voortaan in handen van Nance, de jury (Michiel Eijsbouts) was voortaan te horen. Ook werden vormgeving en spelregels (met name de finale, zie boven) venieuwd.

Met Nance' overstap van de TROS naar SBS in september 2005 komt een nieuwe presentatrice: Lucille Werner, die eerder al Get The Picture presenteerde en Michiel Eijsbouts (de jury) werd vervangen door JP (Jan Peter Pellemans).

• Robert ten Brink (1989 - 1992)
• François Boulangé (1992 - 2000)
• Nance (2000 - 2005)
• Lucille Werner (2005 - heden)

Jury en voice-over

Bij elke uitzending van Lingo is er een jury om te controleren of elk genoemd woord wel bestaat. Sinds 2000 is "de stem van Lingo" ook als voice-over te horen.

• Michiel Eijsbouts (2000 - 2005)
• Jan Peter Pellemans a.k.a. JP (2005 - heden)
• François Boulangé (in Lingo Bingo Show)

Tot 2000 was er tijdens de beginleader ook een voice-over die het programma aankondigde. De naam van deze voice-over is echter onbekend.

Voortbestaan onzeker

In oktober 2006 lekte uit dat netcoördinator Ton F. van Dijk (Nederland 1) het spelletje Lingo in 2007 van de buis zou willen halen. Het spelletjesprogramma trekt te veel oudere kijkers, terwijl de nieuwe indeling van de publieke omroep ook een jonger publiek aan moet trekken. Hierover ontstond enige commotie, waarbij zelfs minister-president Jan Peter Balkenende werd verleid tot uitspraken hierover.

Commerciële omroep RTL 4 gaf aan het spelletje over te willen nemen, mocht het worden afgestoten door de Publieke Omroep. De TROS kwam op 17 oktober met de mededeling dat zij het spelletje toch gingen behouden, maar nog onderzochten hoe ze het spelletje eventueel konden aanpassen voor een breder publiek.

In de uitzending van 19 oktober 2006 geeft Lucille te kennen dat de uitzendingen van Lingo gewoon doorgaan bij de TROS. Overigens kwam in die uitzending Lucille een weddenschap met Robert Jensen na. Deze weddenschap hield in dat zij op TV zou verschijnen met een diep decolleté. In ruil daarvoor heeft Robert samen met Jan Paparazzi meegedaan met Lingo. Zij kwamen niet in de finale.

Goede doelen

De Lingo Bingo Show werd later tot 2009 aan de "Sponsor Bingo Loterij" gekoppeld. In het programma werden de bingo getallen bekend gemaakt en wordt door Rick Brandsteder een auto gegeven aan een winnaar. Sindsdien heet het programma ook weer "gewoon" Lingo in plaats van Postcode Lingo. Op 22 april 2009 stond de uitzending in het teken van KWF Kankerbestrijding dat dit jaar 60 jaar bestaat. ONM-acteur Eric Bouwman en KWF-medewerker Jolanda Dane namen het op tegen ONM-acteur Aram van de Rest en KWF-medewerker Youri Schellingerhout. Al het gewonnen geld wordt besteed aan wetenschappelijk onderzoek naar kanker.

Trivia

• Het allereerste Lingowoord was Noest. Het is na twee pogingen geraden, na Niets.

Externe links

• Officiële website Lingo
• Officiële website Sponsor Bingo Loterij

">[bron?]