Jansenisme: verschil tussen versies
kleine verbeteringen |
k Link naar doorverwijspagina gerepareerd (Dogma naar Dogma (christendom)), met behulp van pop-ups |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Cornelius Jansen.jpg|thumb| |
[[Bestand:Cornelius Jansen.jpg|thumb|rechts|[[Cornelius Jansenius]]]] |
||
Het '''jansenisme''' is een religieuze en politieke beweging uit de 17e en 18e-eeuw, die zich vooral in Frankrijk ontwikkelde als reactie op bepaalde ontwikkelingen in de [[Rooms-katholieke Kerk]] en op het [[absolutisme]] van de vorsten uit die dagen. Ten onrechte wordt het Jansenisme weleens beschouwd als onderstroom van het [[Calvinisme]]. De beweging werd genoemd naar de Leuvense hoogleraar en bisschop van Ieper [[Cornelius Jansenius]] (1585-1638). Zijn boek ''Augustinus'', dat na zijn dood verscheen (1640), werd door de paus als [[ketter]]s veroordeeld. |
Het '''jansenisme''' is een religieuze en politieke beweging uit de 17e en 18e-eeuw, die zich vooral in Frankrijk ontwikkelde als reactie op bepaalde ontwikkelingen in de [[Rooms-katholieke Kerk]] en op het [[absolutisme]] van de vorsten uit die dagen. Ten onrechte wordt het Jansenisme weleens beschouwd als onderstroom van het [[Calvinisme]]. De beweging werd genoemd naar de Leuvense hoogleraar en bisschop van Ieper [[Cornelius Jansenius]] (1585-1638). Zijn boek ''Augustinus'', dat na zijn dood verscheen (1640), werd door de paus als [[ketter]]s veroordeeld. |
||
Kenmerkend voor de levenspraktijk van de jansenisten was hun [[ascetisme|ascetische]] wereldverwerping en hun pessimistische [[ethiek]]. Ze verwierpen de [[pauselijke onfeilbaarheid]] en [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria|Maria's Onbevlekte Ontvangenis]], die overigens pas tweehonderd jaar later tot [[ |
Kenmerkend voor de levenspraktijk van de jansenisten was hun [[ascetisme|ascetische]] wereldverwerping en hun pessimistische [[ethiek]]. Ze verwierpen de [[pauselijke onfeilbaarheid]] en [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria|Maria's Onbevlekte Ontvangenis]], die overigens pas tweehonderd jaar later tot [[Dogma (christendom)|absolute geloofswaarheden]] zouden worden verheven, en stelden strenge voorwaarden voor de toediening van de [[sacrament]]en (''Traité de la fréquente communion'' van [[Antoine Arnauld]] [[1643]]). |
||
Middelpunt van de beweging werd het vrouwenklooster [[Port-Royal-des-Champs|Port-Royal des Champs]] in [[Frankrijk]], waar [[Angelique Arnauld]] abdis was. De belangrijkste figuur ervan was [[Antoine Arnauld]], naast wie [[Blaise Pascal]] en [[Pasquier Quesnel]] een grote rol speelden. |
Middelpunt van de beweging werd het vrouwenklooster [[Port-Royal-des-Champs|Port-Royal des Champs]] in [[Frankrijk]], waar [[Angelique Arnauld]] abdis was. De belangrijkste figuur ervan was [[Antoine Arnauld]], naast wie [[Blaise Pascal]] en [[Pasquier Quesnel]] een grote rol speelden. |
||
| Regel 27: | Regel 27: | ||
[[Categorie:Katholicisme]] |
[[Categorie:Katholicisme]] |
||
[[Categorie:Katholicisme in Frankrijk]] |
[[Categorie:Katholicisme in Frankrijk]] |
||
{{Link FA|fr}} |
{{Link FA|fr}} |
||
Versie van 9 aug 2011 00:10
Het jansenisme is een religieuze en politieke beweging uit de 17e en 18e-eeuw, die zich vooral in Frankrijk ontwikkelde als reactie op bepaalde ontwikkelingen in de Rooms-katholieke Kerk en op het absolutisme van de vorsten uit die dagen. Ten onrechte wordt het Jansenisme weleens beschouwd als onderstroom van het Calvinisme. De beweging werd genoemd naar de Leuvense hoogleraar en bisschop van Ieper Cornelius Jansenius (1585-1638). Zijn boek Augustinus, dat na zijn dood verscheen (1640), werd door de paus als ketters veroordeeld.
Kenmerkend voor de levenspraktijk van de jansenisten was hun ascetische wereldverwerping en hun pessimistische ethiek. Ze verwierpen de pauselijke onfeilbaarheid en Maria's Onbevlekte Ontvangenis, die overigens pas tweehonderd jaar later tot absolute geloofswaarheden zouden worden verheven, en stelden strenge voorwaarden voor de toediening van de sacramenten (Traité de la fréquente communion van Antoine Arnauld 1643).
Middelpunt van de beweging werd het vrouwenklooster Port-Royal des Champs in Frankrijk, waar Angelique Arnauld abdis was. De belangrijkste figuur ervan was Antoine Arnauld, naast wie Blaise Pascal en Pasquier Quesnel een grote rol speelden.
Het jansenisme werd in het begin van de 18e eeuw ook een politieke beweging in Frankrijk, die gesteund werd door het parlement tegen de autoriteit van koning Lodewijk XIV (1643 - 1715), vooral ten tijde van de Fronde (1648 - 1653). In die tijd was de beweging succesvol in het rekruteren onder advocaten en de magistratuur.
Het jansenisme bestreed de jezuïeten en werd in verscheidene pauselijke bullen veroordeeld (Cum occasione (1653), Vineam Domini (1705)[1] en Unigenitus (1713)[2]). Het klooster van Port-Royal werd op bevel van Lodewijk XIV in 1709 opgeheven en in 1710 afgebroken. De voornaamste leiders weken uit naar Brussel, waarna de beweging in de Zuidelijke Nederlanden een sterke aanhang kreeg.
In de zeventiende en achttiende eeuw was de Universiteit van Leuven, met hoogleraren als Peter Stockmans en Espenius, het centrum van jansenisme in Europa.
Utrechts schisma (1723)
In de Noordelijke Nederlanden kwam het tot een kerkscheuring. Toen het Utrechtse kapittel in 1723 zelf een opvolger voor de door Rome van jansenisme beschuldigde en ontslagen aartsbisschop Petrus Codde koos, veroorzaakte dit een schisma tussen Rome en de Oud-Bisschoppelijke Clerezie (later Oud-Katholieke Kerken).
Zie ook
Externe link
- ↑ (en) Vineam Domini, Apostolische Constitutie van Paus Clemens XI, Catholic Encyclopedia
- ↑ (en) Unigenitus, Pauselijke bul uit 1713 van Paus Clemens XI, Catholic Encyclopedia
