Herenhuis (gebouw): verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 22 aug 2020 13:52

Een herenhuis is een grote, statige en luxe woning^[1] die uit minimaal twee volledige woonlagen en een zolder bestaat. De huizen kunnen vrijstaand zijn, maar ook naast een aantal andere woningen zijn gebouwd. Herenhuizen worden gezien als deftige, grote en royale woningen en zijn kenbaar aan de hoge gootlijn en de hoge plafonds. In Amsterdam aan de grachten zijn veel herenhuizen te vinden. Voor deze panden geldt dat zij ook wel als patriciërshuis te boek staan.

Kenmerken van een herenhuis

Herenhuizen kunnen losstaand gebouwd zijn, of tegen elkaar aan. De losstaande huizen zijn statige woningen. Deze woningen hebben vaak de voordeur precies in het midden van het huis met daar omheen acht symmetrische ramen. Op de tweede verdieping zit een schilddak (schildkap) met daarop twee schoorstenen. Sommige losstaande herenhuizen hebben een of twee dakkapellen op de derde verdieping.

De herenhuizen die tegen elkaar aan zijn gebouwd hebben een ander uiterlijk. De huizen zijn smal, diep en kunnen heel hoog zijn. Dit komt omdat de belasting werd geheven op grond van de breedte van de gevel. De vaststaande herenhuizen hebben op de eerste verdieping hoge plafonds en worden bijna allemaal gekenmerkt door een trapgevel, klokgevel, halsgevel of lijstgevel. Aan de achterkant van het pand ligt vaak een tuin die doorloopt tot halverwege het achterliggende huis. Een Burgerwoning heeft veel weg van deze kenmerken maar is toch een categorie lager, doorgaans zijn de bewoners ook iets lager van stand dan bewoners van een herenhuis.

Herenhuizen in Amsterdam

In de 17e eeuw vonden er vier grote stadsuitbreidingen in Amsterdam plaats. Deze werden ook wel de eerste, tweede, derde en vierde uitleg genoemd. In 1585 maakten bestuurders vaart met uitbreidingsplannen. De sluiting van de haven in Antwerpen, toevloed van immigranten, uitbreiding van de handel op de Levant, de ontwikkeling van een nieuw scheepstype, speculatie in de bouw en aandelen, de oprichting van de VOC en de Wisselbank waren allemaal impulsen om deze uitbreidingsplannen voort te zetten.

De drie belangrijkste kanalen werden gebouwd rond de oude stad, dit was de manier waarop de grachtengordel van Amsterdam werd gevormd. Deze grachtengordel is ontworpen om de rijken te trekken. De Herengracht was het duurste kanaal om op te bouwen. De Herengracht is de kortste gracht van de drie en staat bekend om zijn Gouden Bocht. De Gouden Bocht maakt deel uit van de Vierde Uitleg en in deze bocht woonden de rijkste bewoners.

Rond 1600 begon de scheepvaart en de handel in Amsterdam op te bloeien. Er waren in deze tijd veel migranten die een plaats nodig hadden om te leven. De Eerste en Tweede Uitleg begon vanaf de Sint Anthoniespoort in oostelijke richting. Aan de westkant werd over het Singel gebouwd tot aan de Herengracht. Tussen 1613 en 1625 werd de Derde Uitleg gerealiseerd. Deze uitbreidingsplannen bleken noodzakelijk voor een groeiende bevolking. Na de Vierde Uitleg had Amsterdam haar beroemde halve cirkel rond.

Door deze uitbreidingen en nieuwe grachten werden er herenhuizen gebouwd. De herenhuizen waren bedoeld voor de rijke inwoners, en werden gekenmerkt door hun luxe uitstraling. De meeste herenhuizen aan de grachten van Amsterdam zijn in de eerste helft van de 18e eeuw uitgebroken om meer ruimte te creëren. In de tweede helft van de 18e eeuw zijn veel grachtenpanden verhoogd.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Haslinghuis - Janse (1997), Bouwkundige termen - Verklarend woordenboek van de westerse architectuur- en bouwhistorie. Primavera Pers, Leiden, pp. 348. ISBN 90-74310-33-8.

[1] Haslinghuis - Janse (1997), Bouwkundige termen - Verklarend woordenboek van de westerse architectuur- en bouwhistorie. Primavera Pers, Leiden, pp. 348. ISBN 90-74310-33-8.

[1]

@@ Regel 8: / Regel 8: @@
 Herenhuizen kunnen losstaand gebouwd zijn, of tegen elkaar aan. De losstaande huizen zijn statige woningen. Deze woningen hebben vaak de voordeur precies in het midden van het huis met daar omheen acht symmetrische ramen. Op de tweede verdieping zit een [[Schilddak|schilddak]] (schildkap) met daarop twee schoorstenen. Sommige losstaande herenhuizen hebben een of twee dakkapellen op de derde verdieping.
-De herenhuizen die tegen elkaar aan zijn gebouwd hebben een ander uiterlijk. De huizen zijn smal, diep en kunnen heel hoog zijn. Dit komt omdat de belasting werd geheven op grond van de breedte van de gevel. De vaststaande herenhuizen hebben op de eerste verdieping hoge plafonds en worden bijna allemaal gekenmerkt door een [[trapgevel]], [[klokgevel]], [[halsgevel]] of [[lijstgevel]]. Aan de achterkant van het pand ligt vaak een tuin die doorloopt tot halverwege het achterliggende huis.
+De herenhuizen die tegen elkaar aan zijn gebouwd hebben een ander uiterlijk. De huizen zijn smal, diep en kunnen heel hoog zijn. Dit komt omdat de belasting werd geheven op grond van de breedte van de gevel. De vaststaande herenhuizen hebben op de eerste verdieping hoge plafonds en worden bijna allemaal gekenmerkt door een [[trapgevel]], [[klokgevel]], [[halsgevel]] of [[lijstgevel]]. Aan de achterkant van het pand ligt vaak een tuin die doorloopt tot halverwege het achterliggende huis. Een Burgerwoning heeft veel weg van deze kenmerken maar is toch een categorie lager, doorgaans zijn de bewoners ook iets lager van stand dan bewoners van een herenhuis.
 ==Herenhuizen in Amsterdam==