Opwekking van de dochter van Jaïrus: verschil tussen versies
Regel 15: | Regel 15: | ||
=== De bloedvloeiende vrouw === |
=== De bloedvloeiende vrouw === |
||
{{Hoofdartikel|Genezing van de bloedvloeiende vrouw}} |
{{Hoofdartikel|Genezing van de bloedvloeiende vrouw}} |
||
Het narratief over de |
Het narratief over de dochter van Jaïrus wordt onderbroken door de verschijning van een vrouw die al 12 jaar last had van een [[bloeding|bloeding (hemorragie)]] (Matteüs: αἱμορροοῦσα ''haimorroousa''; letterlijk "een bloedvloeiing gehad hebbende", volgens NBV21 "die aan bloedverlies leed"; Marcus/Lucas: οὖσα ἐν ῥύσει αἵματος ''ousa en rhysei haimatos''; letterlijk "zijnde met een vloeiing van bloed", volgens NBV21 "die aan bloedverlies leed"). Marcus en Lucas informeren de lezer dat al deze tijd niemand haar had kunnen genezen, waaraan Marcus dramatisch toevoegt: 'Ze had veel ellende doorgemaakt door de behandeling van allerlei artsen, aan wie ze haar hele vermogen had uitgegeven zonder dat ze ergens baat bij had gehad; integendeel, ze was alleen maar achteruitgegaan' (Marcus 5:25–26 NBV21; Lucas 8:43).{{refn|group=noot|Sommige latere, vooral [[Byzantijnse tekst|Byzantijnse]] [[Tekstvarianten van het Nieuwe Testament#Evangelie volgens Lucas|handschriften van Lucas 8:43]] vermelden ook de woorden ιατροις προσαναλωσασα ολον τομ βιον (''en al haar leven/bezit had uitgegeven aan artsen'') of εἰς ἰατρούς (''naar artsen'').<ref name="Luke 8:43 text analysis">{{Cite web |url=https://biblehub.com/text/luke/8-43.htm |title=Luke 8:43 Text Analysis |work=Biblehub.com |access-date=25 januari 2022}}</ref> De meeste wetenschappers denken dat de opname van deze zinsnedes in latere handschriften waarschijnlijk het resultaat is van harmonisatiepogingen met Marcus 5:26 in plaats van een Lucas-herschrijving van het Marcus-origineel, met name omdat προσαναλωσασα een ''[[hapax legomenon]]'' is.<ref>{{Cite book |last=Zwiep |first=Arie W. |date=2019 |title=Jairus's Daughter and the Haemorrhaging Woman: Tradition and Interpretation of an Early Christian Miracle Story |url=https://books.google.com/books?id=i3WbDwAAQBAJ&pg=PA303 |location=Tübingen, Germany |publisher=Mohr Siebeck |page=303 |isbn=9783161575600 |access-date=25 januari 2022}}</ref> Moderne [[Bijbelvertalingen in het Nederlands]] zijn verdeeld: NBV21, NBV 2004, BGT, HSV en SV-1977 vermelden de woorden wel, GNB en NGB 1951 niet.<ref>{{Cite web |url=https://debijbel.nl/bijbel/NBV21,NBV,BGT,GNB,NBG51,HSV,SV1977/LUK.8/Lucas-8 |title=Vergelijking vertalingen Lucas 8 |work=debijbel.nl |publisher=Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap |date=2021 |accessdate=25 januari 2022}}</ref>}} Zodra ze de kleding/mantel (Marcus: ἱματίου) of de zoom/rand van de kleding/mantel (Lucas: κρασπέδου τοῦ ἱματίου) van Jezus aanraakte, stopte haar bloeding meteen volgens Marcus en Lucas. In Matteüs werd ze pas genezen nadat Jezus tegen haar had gezegd: "Houd moed, mijn dochter, uw geloof heeft u gered." Matteüs' verhaal van de bloedvloeiende vrouw eindigt daar ook (Matteüs 9:20–22).<ref name="Getty-Sullivan"/>{{rp|63–67}} |
||
In Marcus en Lucas blijkt de aanraking van zijn kleding door de vrouw Jezus te verontrusten: hij lijkt geïrriteerd of zelfs boos te zijn (aangezien vermeld wordt dat de vrouw φοβηθεῖσα καὶ τρέμουσα 'bang was en trilde' door zijn reactie) wanneer hij voelt (Marcus) of zegt (Lucas) dat 'er kracht van hem/mij is uitgegaan'. Jezus ondervraagt mensen in de menigte: 'Wie heeft mij/mijn kleding aangeraakt?' |
In Marcus en Lucas blijkt de aanraking van zijn kleding door de vrouw Jezus te verontrusten: hij lijkt geïrriteerd of zelfs boos te zijn (aangezien vermeld wordt dat de vrouw φοβηθεῖσα καὶ τρέμουσα 'bang was en trilde' door zijn reactie) wanneer hij voelt (Marcus) of zegt (Lucas) dat 'er kracht van hem/mij is uitgegaan'. Jezus ondervraagt mensen in de menigte: 'Wie heeft mij/mijn kleding aangeraakt?' Lucas beweert dat iedereen in de menigte ontkende het te hebben gedaan en laat Petrus zeggen dat de mensen om Jezus heen stonden te duwen en te dringen (Marcus vermeldt alleen dat laatste, bij monde van 'de discipelen'). Unsatisfied, Jesus keeps inspecting the crowd until the now-healed woman, trembling in fear, falls at Jesus' feet and admits that it was her. Jesus answers: 'Daughter, your faith has healed you. Go in peace (and be freed from your suffering)', concluding the Markan and Lukan bleeding woman accounts (Mark 5:25–34, Luke 8:43–48).<ref name="Getty-Sullivan"/>{{rp|63–67}} |
||
=== Overlijdensbericht dochter === |
=== Overlijdensbericht dochter === |
Versie van 25 jan 2022 15:07
De opwekking van de dochter van Jaïrus is een verhaal over de wonderen van Jezus in het Nieuwe Testament dat door de drie synoptische evangeliën op verschillende manieren wordt verteld. De drie versies van het verhaal zijn allemaal verweven met het verhaal van de genezing van de bloedvloeiende vrouw. De narratieven kunnen worden gevonden in Marcus 5:21–43, Matteüs 9:18–26 en Lucas 8:40–56.[1]
Samenvatting
Wetenschappers hebben algemeen erkend dat dit verhaal een typische voorbeeld is van een synoptische drievoudige traditie en dat de Lucasversie en de Matteüsversie van de Marcusversie zijn afgeleid.[1] Er bestaat geen equivalent verhaal in het Evangelie volgens Johannes. Hoewel sommige geleerden vergelijkingen hebben getrokken met narratieven over de genezing van de zoon van de koningsdienaar (Johannes 4:46–53) en de opwekking van Lazarus (Johannes 11:1–54), schreef Zwiep (2015) dat 'dit tot dusver volgens de meeste Bijbelwetenschappers geheel andere en ongerelateerde verhalen zijn.'[1]:352
Premisse
Wetenschappers zijn zich goed bewust van de verschillen tussen de drie narratieven in de evangeliën.[1] De premisse van het verhaal in Marcus en Lucas is dat een leider van een synagoge (Marcus: εἷς τῶν ἀρχισυναγώγων 'een van de synagogenleiders'; Lucas: ἄρχων τῆς συναγωγῆς 'een leider van een synagoge') in Galilea die Jaïrus heet (Grieks: Ἰάειρος Iaeiros, van de Hebreeuwse naam Jaïr) wil dat Jezus zijn 12-jarige dochter komt 'genezen/redden' (Marcus: σωθῇ) omdat zij 'stervende' was (Lucas: ἀπέθνῃσκεν; 'op sterven lag' (NVB21, NBG-1951)) of 'op het (punt van het) einde (vast)hield' (Marcus: ἐσχάτως ἔχει; 'ligt op sterven' (NBV21); 'ligt op haar uiterste' (NBG-1951)).[1] In Matteüs wordt de naam van de synagogeleider niet vermeld, noch de leeftijd van het meisje; het meisje is al 'zojuist gestorven' (ἄρτι ἐτελεύτησεν) en haar vaders verzoek aan Jezus is dat hij zijn hand op haar legt, want 'dan zal ze weer leven' (Matteüs: καὶ ζήσεται).[1] Met andere woorden, in Matteüs vraagt hij Jezus om haar dood terug te draaien in plaats van te voorkomen, zoals in Marcus en Lucas.[1]:352
Setting
De timing en setting van het verhaal verschilt enigszins per evangelie. In Marcus en Lucas volgt het verhaal onmiddellijk na de demonenuitdrijving bij de Gerasenen (of 'Gergesenen'); Jaïrus komt naar Jezus toe zodra hij uit zijn boot stapt en aan wal gaat.[1]:353 In hoofdstuk 9 van Matteüs speelt Jezus na zijn demonenuitdrijving bij de Gadarenen eerst nog de hoofdrol in drie andere verhalen: de genezing van de verlamde (in Kafarnaüm), de roeping van Matteüs en de gelijkenis over nieuwe wijn in oude zakken. Daar is Jezus in het huis van de apostel Matteüs en gaat daar om met tollenaars en zondaars terwijl hij in discussie treedt met farizeeën en discipelen van Johannes de Doper wanneer de synagogeleider arriveert.[1]:353
Marcus en Lucas vermelden een grote menigte (ὄχλος) die Jezus volgt en tegen hem aanduwt / zich om hem heen verdringt (συνέθλιβον/συνέπνιγον αὐτόν) terwijl hij Jaïrus naar zijn huis volgde. Matteüs maakt hiervan geen gewag; bij hem zijn het slechts Jezus en zijn discipelen (μαθηταὶ) die achter de synagogeleider aan lopen.[1]:352
De bloedvloeiende vrouw
Het narratief over de dochter van Jaïrus wordt onderbroken door de verschijning van een vrouw die al 12 jaar last had van een bloeding (hemorragie) (Matteüs: αἱμορροοῦσα haimorroousa; letterlijk "een bloedvloeiing gehad hebbende", volgens NBV21 "die aan bloedverlies leed"; Marcus/Lucas: οὖσα ἐν ῥύσει αἵματος ousa en rhysei haimatos; letterlijk "zijnde met een vloeiing van bloed", volgens NBV21 "die aan bloedverlies leed"). Marcus en Lucas informeren de lezer dat al deze tijd niemand haar had kunnen genezen, waaraan Marcus dramatisch toevoegt: 'Ze had veel ellende doorgemaakt door de behandeling van allerlei artsen, aan wie ze haar hele vermogen had uitgegeven zonder dat ze ergens baat bij had gehad; integendeel, ze was alleen maar achteruitgegaan' (Marcus 5:25–26 NBV21; Lucas 8:43).[noot 1] Zodra ze de kleding/mantel (Marcus: ἱματίου) of de zoom/rand van de kleding/mantel (Lucas: κρασπέδου τοῦ ἱματίου) van Jezus aanraakte, stopte haar bloeding meteen volgens Marcus en Lucas. In Matteüs werd ze pas genezen nadat Jezus tegen haar had gezegd: "Houd moed, mijn dochter, uw geloof heeft u gered." Matteüs' verhaal van de bloedvloeiende vrouw eindigt daar ook (Matteüs 9:20–22).[5]:63–67
In Marcus en Lucas blijkt de aanraking van zijn kleding door de vrouw Jezus te verontrusten: hij lijkt geïrriteerd of zelfs boos te zijn (aangezien vermeld wordt dat de vrouw φοβηθεῖσα καὶ τρέμουσα 'bang was en trilde' door zijn reactie) wanneer hij voelt (Marcus) of zegt (Lucas) dat 'er kracht van hem/mij is uitgegaan'. Jezus ondervraagt mensen in de menigte: 'Wie heeft mij/mijn kleding aangeraakt?' Lucas beweert dat iedereen in de menigte ontkende het te hebben gedaan en laat Petrus zeggen dat de mensen om Jezus heen stonden te duwen en te dringen (Marcus vermeldt alleen dat laatste, bij monde van 'de discipelen'). Unsatisfied, Jesus keeps inspecting the crowd until the now-healed woman, trembling in fear, falls at Jesus' feet and admits that it was her. Jesus answers: 'Daughter, your faith has healed you. Go in peace (and be freed from your suffering)', concluding the Markan and Lukan bleeding woman accounts (Mark 5:25–34, Luke 8:43–48).[5]:63–67
Overlijdensbericht dochter
In Mark's and Luke's narrative, '[people] come' (Mark: ἔρχονται, plural) or 'someone comes' (Luke: ἔρχεταί τις, singular) with the news that Jairus' daughter had died,[5]:62 and Jairus is advised not to trouble Jesus any further. However, Jesus responds: "Don’t be afraid; just believe," with Luke extending the quote with "and she will be healed/saved" (σωθήσεται).[6]:141 When arriving at Jairus' house, Jesus doesn't let anyone follow him inside 'except Peter, James and John, the brother of James', with Luke adding 'and the father of the child and the mother', later also added by Mark (Mark 5:35–37,40; Luke 8:49–50).[1]
In Matthew's account, the daughter was already dead from the start, so this event does not happen. Moreover, Matthew's Jesus 'allows no bystanders to witness Jesus performing the resurrection miracle (Mt. 9.25)'.[1]
Jezus wekt dochter op
At Jairus' house, Mark and Luke report that Jesus "saw a commotion, with people crying and wailing loudly" (Mark 5:38; Luke 8:52 NIV); according to Matthew, he "saw the noisy crowd and people playing pipes" (Matthew 9:23 NIV).[7] He informed all those present that the girl was not dead but asleep; in Matthew, Jesus even tells the crowd to 'Go away'.[7] But the crowd laughed at Jesus. Mark says Jesus put the crowd outside; Matthew confirms this happens without mentioning who does it; Luke doesn't report it, but instead emphasises that the crowd 'knew she had died'.[5]:57
Jesus then went back inside (Mark, Matthew). He took the girl by the hand, and she got up. In Mark's account, the Aramaic phrase "Talitha koum" (transliterated into Greek as ταλιθα κουμ and reportedly meaning, "Little girl, I say to you, get up!") is attributed to Jesus (Mark 5:41 NIV).[8] Luke's Jesus says "My child, get up!"; Matthew's Jesus is silent. The accounts in Mark and Luke end with Jesus' commands that the girl should be fed and that Jairus and his wife should tell no-one what had happened. On the other hand, Matthew concludes the narrative by saying: 'News of this spread through all that region.'[5]:62
Narratieve vergelijking
The following comparison table is primarily based on the New International Version (NIV) English translation of the New Testament.[9]
Matteüs | Marcus | Lucas | |
---|---|---|---|
Jairus asks for help | Matthew 9:18–19
|
Mark 5:21–24
|
Luke 8:40–42
|
The bleeding woman | Matthew 9:20–22
|
Mark 5:25–34
|
Luke 8:43–48
|
Daughter reported dead | Mark 5:35–37
|
Luke 8:49–50
| |
Jesus raises daughter | Matthew 9:23–26
|
Mark 5:38–43
|
Luke 8:51–56
|
Interpretatie
Betekenis van 12 jaar
The combined stories have been used as an example of intercalation ("sandwich story"), where one incident is inserted within another, linked in this case by the connection between the 12-year ailment and the 12-year-old girl.[10][11][12] 12 years also represents the age at which girls come of age in Judaism, and so it appears that Mark and Luke mention the girl's age to emphasise the tragedy of her dying before her father could marry her off, receive a dowry and expect grandchildren to continue his lineage. Mary Ann Getty-Sullivan (2001): 'Thus the father may have faced financial loss as well as social disgrace, in addition to the personal sorrow of his daughter's illness and death.'[5]
Status van vrouwen
Other links established by Getty-Sullivan include the fact that Jesus calls the bleeding woman 'daughter' while he's on the way to Jairus' daughter; the apparent inferior status of both females as the girl's father represents her (and she is not given her own name, but rather the 'daughter of'), and the woman dares not face Jesus directly to ask for healing, but secretly approaches him from behind to touch his clothes; and the fact that both the woman and girl are rendered ritually unclean by their afflictions, and yet Jesus miraculously heals them by touching them.[5]
According to Barbara E. Reid (1996), it is significant that Luke adds that it is the father's only daughter, and that the Raising of the son of the widow of Nain narrative (only told in Luke's gospel, 7:11–17) mirrors it exactly by stating that he was the mother's only son.[6] Seeing that the genders are reversed here, but nevertheless treated in the same way, Reid concluded that daughters and sons were treated as equals by Luke's Jesus, in contrast to that society's culture, which valued sons far above daughters.[6]
Rol van geloof
John Donahue and Daniel Harrington state that this episode shows that "faith, especially as embodied by the bleeding woman, can exist in seemingly hopeless situations".[13] Michael Keene states that there is a link between Jairus and the woman: "The link between them is faith since both Jairus and the bleeding woman showed great faith in Jesus".[14] John Walvoord and Roy Zuck state that: "What appeared to be a disastrous delay in the healing of the woman actually assured the restoration of Jairus' daughter. It was providentially ordered to test and strengthen Jairus' faith."[15] Johann Lange also states that: "This delay would serve both to try and to strengthen the faith of Jairus."[16]
Beschrijving van de opwekking
William Robertson Nicoll (1897) suggested that the instruction to feed the girl is placed "in a more prominent position" in Luke than in Mark "to show that as she had been really dead, she was now really alive and well; needing food and able to take it".[17] Frédéric Louis Godet remarks "on the calmness with which Jesus gave the order after such a stupendous event": "As simply as a physician feels the pulse of a patient He regulates her diet for the day".[17] Getty-Sullivan (2001) pointed out that, rather than Mark/Luke's verb ἀνίστημι ("to stand up, to get up"), Matthew used the verb ἐγείρω ("to (a)rise") that is commonly connected to the resurrection of Jesus, suggesting that Matthew wanted to cast Jesus' miraculous revival of Jairus' daughter as a foreshadowing of what would later happen to Jesus himself.[5]:61
Zie ook
- Jezus (historisch)
- Jezus (traditioneel-christelijk)
- Openbaar optreden van Jezus
- Gelijkenissen van Jezus
Bronnen, noten en/of referenties
|