Kardinaal (geestelijke)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Wouter Druwé (overleg | bijdragen) op 13 mei 2005 om 17:01.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.

Een kardinaal (afkomstig van het Latijnse cardo = deurhengsel, dus scharnierfiguur) is een geestelijke in de hiërarchie van de Rooms-katholieke Kerk.

Oorspronkelijk de geestelijke verbonden aan een hoofdkerk, later die geestelijken die een college (= Romeinse curie) vormen met de paus.

Kerkrechterlijke aanduiding

In het kerkelijk Wetboek van 1983 wordt in de artikelen 349 en volgende gesproken over de betekenis van kardinalen. Kardinalen worden gecreëerd door de paus om een college te vormen dat als belangrijkste taak heeft een nieuwe paus te kiezen, wanneer de zetel van de bisschop van Rome vacant is geworden. Daartoe komen dan de kardinalen in 'conclaaf' bij elkaar. Kardinalen kunnen van overal uit de wereld afkomstig zijn. Vaak betreft het bisschoppen van een belangrijke kerkprovincie of oude bisschopszetel. Daarnaast zijn vaak de hoofden van de Romeinse Curie-afdelingen kardinaal.

Kardinalen worden ook altijd opgenomen in de clerus van het bisdom Rome en krijgen daar een parochiekerk aangewezen; de zogenaamde 'titelkerk': zo heeft bijvoorbeeld kardinaal Simonis de San Clemente als titelkerk. Kardinalen worden dan ook geacht regelmatig in Rome aanwezig te zijn.

Het kerkelijk Wetboek zegt in artikel 351 dat kardinalen "uitzonderlijk zijn in de kerkelijke leer, waardigheid, geloof en prudent in praktische zaken". Men moet ten minste priester zijn om kardinaal te worden. Paus Johannes Paulus II bepaalde voorts dat men ten minste bisschop moet zijn. In het geval van pater Tucci, de leider van Radio Vaticana en priester, betekende dit dat hij kort voor de creatie tot kardinaal eerst tot bisschop gewijd moest worden. Paus Paulus VI bepaalde al dat een leek nimmer kardinaal kan worden. Tot paus kan echter iedere katholieke ongetrouwde man gekozen worden. In een dergelijk (theoretisch) geval zal hij de priester- en bisschopswijding krijgen voordat de pauskeuze als zodanig bekend gemaakt zal worden.

De paus roept een vergadering van het college van kardinalen bijeen, het zogenaamde consistorie. Meestal worden in dergelijke bijeenkomsten de nieuwe kardinalen gecreëerd. De kardinalen worden onderscheiden in:

  1. Kardinaal-diakens,
  2. Kardinaal-priesters en
  3. Kardinaal-bisschoppen.

Stemgerechtigd in dat conclaaf zijn kardinalen die op de dag voorafgaand aan het begin van een conclaaf nog geen 80 jaar oud zijn. Kardinalen ouder dan 80 jaar mogen wel deelnemen aan een conclaaf, maar mogen daarin niet stemmen. Paus Johannes Paulus II heeft vastgesteld dat in het conclaaf maximaal 120 kardinalen mogen stemmen.

De nieuwe kardinalen leggen bij hun creatie de volgende eed af: "Ik [naam], kardinaal van de Heilige Kerk van Rome, beloof en zweer van nu af tot mijn dood altijd trouw te zijn aan Christus en zijn Evangelie en voortdurend gehoorzaam te zijn aan de Heilige Roomse Apostolische Kerk en aan de Heilige Petrus in de persoon van de Opperpriester Benedictus XVI en zijn wettig gekozen opvolgers; en ik beloof en zweer altijd de gemeenschap met de Katholieke Kerk te bewaren, in woord en gedachte; geen geheimen die aan mij werden toevertrouwd te onthullen, noch zaken die de Heilige Kerk kunnen beschadigen of onteren; met grote ijver en trouw de taken uit te voeren waartoe ik bij mijn dienst aan de Kerk geroepen ben in overeenstemming met de wet. Zo helpe mij God Almachtig."

Diplomatieke status

Bij het Congres van Wenen is aan kardinalen de status van prins gegeven. In het diplomatieke verkeer wordt in het protocol de kardinaal als zodanig tegemoet getreden.

Rechten van een kardinaal

Een kardinaal heeft het recht in zijn eigen titelkerk begraven te worden. Bij het beheer van de titelkerk heeft hij echter alleen de status van beschermheer; hij kan niet zelf bestuurshandelingen verrichten.
Een kardinaal heeft het recht om overal in de wereld biecht te horen. Normaal mag een priester, indien hij de bevoegdheid heeft gekregen om biecht te horen, alleen in de aan hem toegewezen gebieden deze taken uitvoeren.
Een kardinaal moet echter wel, wanneer hij elders is, aan de plaatselijke bisschop toestemming vragen om in het openbaar de H. Mis te lezen.
De titel kardinaal wordt gevoerd tussen de voornamen en de achternaam, dus bijv. Adrianus Kardinaal Simonis.

Historie

Nederland heeft momenteel twee kardinalen:

Andere bekende kardinalen uit Nederland zijn geweest:

België heeft op het moment één kardinaal:

Andere bekende kardinalen uit België zijn geweest:

Kleding

Kardinalen dragen een soutane in rode kleur. Ze krijgen bij hun creatie tevens een kardinaalshoed (baret). Onder hun baret dragen ze een rode pileolus. Met name Paus Paulus VI heeft de kleding van de kardinalen versoberd.

Zie voor de gelijknamige vogelsoort: kardinaal (vogel)

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kardinaal_(geestelijke)&oldid=1111752"