Deil

**Deil**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Geldermalsen
Coördinaten	51° 53′ NB, 5° 15′ OL
Algemeen
Oppervlakte	7,9 km²
Inwoners ; (2007)	2150
Portaal	Nederland

Deil is een dorp en voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland. De plaats telt circa 2150 inwoners, sinds 1978 maakt Deil onderdeel uit van de gemeente Geldermalsen. De plaats is met name bekend vanwege het gelijknamige knooppunt Deil.

Historie

Voor het eerst wordt in 1148, maar vermoedelijk al in 978, gewag gemaakt van landerijen te "Daile". In oude geschriften wordt het dorp gespeld als Daile, Deile, Dilee, Deijl, Deil en Deyl. Vroeger stonden er in Deil zeven "kastelen": Bulckestein, Frissestein, Gerestein, Palmestein, Ringelestein, Reynestein en Schorestein. Eigenlijk waren het meer versterkte huizen, waarin invloedrijke figuren uit dit dorp woonden. Geen van deze kastelen is bewaard gebleven (alleen van Palmestein resteert nog de slotgracht), ze leven allen voort in Deilse straatnamen.^[3]

Monumenten

Hervormde kerk uit 1847, waarvan de toren deels 12e eeuws, deels 16e eeuws is.
Witte stenen stellingmolen "de Vlinder" (1913).

Voormalige gemeente

Van 1810 tot 1978 vormde Deil, met de dorpen Enspijk, Gellicum en Rumpt een zelfstandige gemeente. Opvallend was, dat telkens een telg uit het geslacht Kolff burgemeester was.

Het gemeentewapen van Deil is "van lazuur waarop een paard en een runderbeest van goud" en werd in 1818 aan de toenmalige gemeente Deil verleend.^[4]

Het vermoeden bestaat, dat op dit stuk aansluiting moet worden gezocht bij een stuk familiegeschiedenis. Gedurende de 18e en 19e eeuw speelden in Deil de families Van Everdingen en Verstegen een overheersende rol. De eerste familie voerde een os in haar wapen en de familie Verstegen een paard. Dit wapen leeft voort in Deil door het beeld voor het dorpshuis en het hotel-restaurant "de Os en het Paard" in het oude gemeentehuis.