Vleesetende plant
Vleesetende planten of carnivore planten zijn planten die naast voedingsstoffen uit de grond ook kleine dieren (meestal insecten of spinnen) vangen en verteren. Deze carnivoren hebben gemeen dat 1) de prooi wordt gelokt, 2) de prooi wordt vastgehouden en gedood, 3) de prooi wordt zelfstandig verteerd, en 4) de opgeloste voedingsstoffen worden door de plant opgenomen.
Men vindt ze meestal in gebieden met een stikstofarme bodem, zoals moerassen. De planten komen overal ter wereld voor, maar zijn tegenwoordig zeldzaam geworden door het verdwijnend habitat: het ven.
Men zegt dat echte vleesetende planten geëvolueerd zijn in ten minste 10 gescheiden afstammingen. Deze zijn nu vertegenwoordigd door meerdere geslachten in 5 families. Ze beschikken over 630 soorten die hun prooi lokken, vangen en verteren.
Soorten vallen
Kleefval
Een kleefval bestaat uit een kleverige afscheiding die uit de top van kleine steeltjes (cilia) komt. De afscheiding verspreidt een geur die insecten aanlokt. Als een insect ermee in aanraking komt blijft het kleven en doordat het diertje zichzelf probeert te bevrijden komt het alleen maar meer onder het kleefsel te zitten. De afscheiding van enzymen zorgt ook voor de vertering. Wanneer een prooi gevangen is plooit het blad zich langzaam (in enkele dagen) om het insect, om zo een maximale oppervlakte te beslaan. Planten met dit mechanisme zijn: Zonnedauw, het Vetblad, Drosophyllum en de Byblis.
Dichtklappende val
Een klapval bestaat uit twee bladhelften die snel kunnen dichtklappen. Binnenin zitten per blad 3 tot 9 voelhaartjes. Als een haartje in korte tijd meerdere malen wordt aangeraakt, klapt het mechanisme dicht. Regendruppels en windvlagen gaan te langzaam en "werken" dus niet. Tussen de dichtgeklapte bladeren komt een afscheiding vrij die het insect verteert. De enige planten met dit mechanisme zijn de Venusvliegenvanger (Dionaea muscipula) en Aldrovanda vesiculosa. De planten kunnen dichtklappen in 0,5 tot 30 seconden, dat is verschillend per plant.
Bekerval
Een bekerval is een bekervormig blad dat een valkuil vormt in de vorm van een beker. Als een insect erin valt, kan het er door de gladde wanden en de nauwe ruimte niet meer uit en wordt het verteerd. Soms zit er ook water in de val waardoor het insect verdrinkt. De Trompetbekerplant (Sarracenia) groeit in Noord-Amerika en heeft langwerpige vallen. De Tropische bekerplant (Nepenthes) groeit in Afrika en Azië en heeft bekers gevuld met water aan het uiteinde van zijn bladeren, waar de prooi in verdrinkt en verteerd wordt. De Zonnebekerplant (Heliamphora) groeit in Zuid-Amerika en heeft soortgelijke vallen als de trompetbekerplant.
Zuigval
Zuigvallen functioneren onder water. Planten met dit mechanisme hebben binnen de door het blad gevormde holte onderdruk die bij aanraking door een prooidier plotseling wordt opgeheven. Hierdoor worden water en eventuele prooidieren naar binnen gezogen. Blaasjeskruid (Utricularia) is het enige geslacht dat van dit principe gebruik maakt.
Fuikval
Hierbij is de binnenkant met naar binnen gerichte, stevige haren bezet, waardoor de dieren minder makkelijk weer naar buiten kunnen. Voorbeeld: Genlisia
Kweken
Er bestaan verschillende manieren om vleesetende planten te kweken.
- Zaaien: Door de bloemen van twee vleesetende planten van dezelfde soort tegen elkaar te vegen, worden ze beiden bevrucht. Na een tijdje zal er dus zaad ontstaan. Dit kan men uitstrooien op een voedselarm grondmengsel. Hierna moet men de grond voldoende vochtig houden met gedestilleerd water of gedemineraliseerd water. Regenwater volstaat ook maar absoluut geen kraanwater omdat er te veel kalk in zit.
- Bladstekken: Men snijdt hierbij een blad af, zo dicht mogelijk bij zijn basis. Hierna legt men het blad op de grond en strooi er wat van de grond over. Na een tijdje zullen er knoppen worden gevormd.
- Wortelstekken: Doordat de plant de helft van zijn wortels kan missen, kunnen we de plant ook kweken door een stuk van de wortel af te snijden en ergens anders te planten. Met een stuk van ongeveer 5 cm moet dit lukken.
In het begin kan men het best een plastic zak om de pot aanbrengen zodat de lucht vochtig genoeg is. Zet het niet in felle zon maar wel op een plaats met voldoende licht.
Vleesetende planten worden gekweekt om te kunnen verkopen als kamerplant of gewoon voor hobbyisten. De plant is zeer geschikt als kamerplant omdat ze vaak mooie vormen en kleuren heeft, ze groeit bovendien goed bij kamertemperatuur.
Soorten
- Zonnedauw (Drosera)
- Venusvliegenvanger (Dionaea muscipula)
- Trompetbekerplant (Sarracenia)
- Tropische bekerplant (Nepenthes)
- Vetblad (Pinguicula)
- Blaasjeskruid (Utricularia)
- Zonnebekerplant (Heliamphora)
- Cobralelie (Darlingtonia californica)
- Cephalotus follicularis
- Drosophyllum
- Waterradplant (Aldrovanda)
- Regenboogplant (Byblis)
Er bestaan ook semi-carnivore planten. Aan dit woord worden twee betekenissen toegekend:
- Planten die wel dieren vangen, maar ze niet zelf verteren. Sommige soorten gebruiken hiervoor bacteriën die op de bladeren wonen. Andere vormen een biotoop voor insectjes die de gevangen insecten opeten en weer uitpoepen. De plant leeft van de poep. Bijvoorbeeld Brocchinia reducta.
- Planten die dieren vangen en verteren, maar ook in leven blijven zonder dierlijk voedsel. Bijvoorbeeld het vetblad (Pinguicula vulgaris).
De International Carnivorous Plant Society (ICPS) is een internationale vereniging die zich richt op de promotie van alle aspecten betreffende vleesetende planten.
Externe link
