Kasteel van Batavia
| Kasteel van Batavia | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Zicht vanaf Kali Besar, Andries Beeckman
| ||||
| Locatie | Batavia | |||
| Algemeen | ||||
| Eigenaar | VOC, Verenigd Koninkrijk, Bataafse Republiek, Frankrijk | |||
| ||||
Het Kasteel van Batavia (ook Casteel van Batavia of Fort Batavia) was een fort van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) in Batavia.
Geschiedenis
Met de bouw werd in 1619 of 1620 begonnen, na de inname door de VOC van de plaats Jacatra. Het grensde in de beginjaren ter westzijde aan Fort Jacatra en bij aanvang van de bouw in het noorden aan de Javazee. Het meest noordelijke gedeelte lag tijdens de bouw zelfs in zee. In totaal telde de vesting vier bastions, die de namen kregen van Diamant en Robijn in het zuiden en Parel en Saphier in het noorden. De toegangspoort in het noorden, aan de zeekant, heette Waterpoort, die in het zuiden Landpoort, die de hoofdingang vormde. De werkzaamheden vorderden erg langzaam. Acht jaar later was het fort nog niet klaar. De vestingmuren aan de landzijde waren eerder gereed dan die aan de zeezijde, wat de indruk geeft dat het fort in eerste instantie gebouwd was tegen aanvallen van overland.
Uit de dagboeken van gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen blijkt dat de vesting begin november 1627 drie aarden wallen had en aan de zeezijde een houten pallissade. De bedoeling was om aan de zeezijde, van bastion Parel naar Saphier, een stenen gebouw neer te zetten van twee verdiepingen en bedekt met een plat dak. Het plan ging niet door, aangezien het fort in augustus 1628 werd aangevallen en daaruit bleek dat de verdedigingsmogelijkheden drastisch verbeterd moesten worden.
De gebouwen binnen de vesting waren in het begin nog eenvoudig, maar werden allengs steeds imposanter. Dit ging ten koste van de weerbaarheid van het fort. Zo werden de platte daken, waarop de verdedigers zich tijdens een inval hadden kunnen terugtrekken, vervangen door hoge, puntige pannendaken.
Binnen de vestingmuren stond de residentie van de gouverneur-generaal met twee verdiepingen en uiteindelijk met een puntdak. Ertegenover stond de woning van de directeur-generaal, de op een na hoogste functie van de VOC buiten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Verder was er onder meer een kapel, woningen voor de opperkooplui en een boekdrukkerij. De gewezen gouverneur-generaal Adriaen Valckenier verbleef tot aan zijn overlijden zo'n tien jaar in de kerker van het bastion Robijn. In het complex werden ook slaven gehouden.
Het fort werd afgebroken toen Herman Willem Daendels er namens Frankrijk gouverneur-generaal was. Met de afbraak werd in 1809 begonnen. Een deel van het VOC-archief, dat toen in het kasteel bewaard werd, ging daarbij verloren. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw werd een deel van de plek waar de vesting gestaan heeft nog Kota Inten genoemd (Diamanten Vesting).
Batavia (schip)
In 1628 vertrok een vloot vanuit de Republiek naar Batavia. Aan boord bevonden zich de stenen voor twee toegangspoorten van het fort. Een van de boten, de Batavia, verging op de Houtman Abrolhos-eilanden. Aan boord bevonden zich de stenen voor het binnengedeelte van een van de poorten. In 1963 werden die stenen teruggevonden en in de jaren 1972-1976 meegenomen naar Australië. In totaal ging het om 137 steenblokken die tezamen 37 ton wogen. De stenen vormden een toegangspoort. Een achttal andere waren wellicht bedoeld om twee kleine ramen van te maken.
Galerij (chronologisch)
-
Plattegrond van het fort Jacatra en een omlijning waar Kasteel Batavia dient te komen, alsook waar de vestingmuren van het nog te bouwen Batavia dienen te komen, anoniem, circa 1619, 43 cm hoogte bij 34,5 cm breedte, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Voorgevel van het nieuw gebouwde huis van de gouverneur-generaal in het Kasteel van Batavia, anoniem, circa 1649, (uit: overgekomen brieven van Batavia, eerste boek MMM anno 1650, overgezonden bij generale missive van 31 december 1649), pen op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Achtergevel van het nieuw gebouwde huis van de gouverneur-generaal in het Kasteel van Batavia, anoniem, circa 1649, (uit: overgekomen brieven van Batavia, eerste boek MMM anno 1650, overgezonden bij generale missive van 31 december 1649), pen op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Bouwtekening van de residentie van de gouverneur-generaal in het Kasteel van Batavia. anoniem, circa 1649, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Gezicht op het binnenplein van het Kasteel van Batavia. Links het huis van de directeur-generaal, rechts de woning en de dienstvertrekken van de gouverneur-generaal, ofwel het gouvernement. Middenachter is de kasteelkerk zichtbaar, het heeft klassieke pilasters en een wapenschild, anoniem, 1682, koperdruk op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek 's-Gravenhage -
Gezicht op het Kasteel van Batavia en de stad Batavia, Johannes (van) Nessel (tekenaar), 1650, behoort tot het rapport van A. de Vlam. van Outshoorn, pen op papier, 40,5 x 31 cm, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Tekening van de kapel in het Kasteel van Batavia, Johannes Listing (landmeter en kaartenmaker), circa 1658, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Plattegrond van de stad Batavia met links in het midden Kasteel Batavia, 1667, collectie Tropenmuseum, Amsterdam -
Bouwtekening voor twee woningen voor de opperkooplui van het Kasteel van Batavia, elke woning heeft onder meer een kleine kamer voor slaven, anoniem, circa 1698, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Aenwysinge van het Casteel Batavia, soo als het nu leyt volgens d'oude boukunde, en op wat wyse met het soude verbeteren na de hedendaagse vestingbouw enz., Willem van Rossum, circa 1707, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Blik op Kasteel Batavia vanaf de 'Heemradens thuijn', met links het bastion Robijn en rechts dat van Saphier, Elias van Stade (tekenaar), 1709, collectie Tropenmuseum, Amsterdam -
Een tijger wordt beschoten op het binnenplein van Kasteel Batavia, Jan Caspar Philips, 1724, uit: Valentyn, François, Oud en Nieuw Oost-Indiën, deel IV, eerste boek, p. 238, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Bouwtekening voor een 'Project tot het versterken en uijtdiepen der gragten van het Casteel Batavia', A.W. van Sorgen (landmeter en kaartenmaker), 1 mei 1730, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Gezicht op het binnenplein van Kasteel Batavia, anoniem, in 1880 gepubliceerd in het tijdschrift Eigen Haard -
Gezicht op de woning van de gouverneur-generaal in het Kasteel van Batavia, Johann Wolfgang Heydt (tekenaar), Andreas Hoffer (graveur/etser), 1739, koperdruk op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Kasteel Batavia gezien vanaf het Koningsplein, Johann Wolfgang Heydt (tekenaar) en N. Mettel (graveur), 1738, koperdruk op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Zicht op een binnenplein van het Kasteel van Batavia met direct links de ingang van de kerk met ernaast de woning van de gouverneur-generaal van de VOC, direct rechts de woning van de directeur-generaal van de VOC, 1738, Johann Wolfgang Heydt (tekenaar) en N. Mettel (graveur), 1738, koperdruk op papier, uit: Atlas Van Stolk, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Blik op de eendenvijver van gouverneur-generaal Adriaen Valckenier met links ervan het bastion Parel, een bastion van Kasteel Batavia, gelegen in het noordwestelijke deel van de vesting, Johann Wolfgang Heydt (tekenaar) en N. Mettel (graveur), 1738, koperdruk op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Gezicht op Kasteel Batavia vanaf de brug bij de compagniesstallen, Johann Wolfgang Heydt (tekenaar) en Andreas Hoffer (graveur en etser), 1738, koperdruk op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Batavia met links in het midden het Kasteel van Batavia, herkenbaar aan de vier bastions, circa 1740, 40,2 cm hoog bij 51,8 cm breed, ets op papier, collectie Rijksmuseum Amsterdam -
Gezicht op het Kasteel van Batavia vanaf het suikerpakhuis, Jacobus van der Schley, 1753, gravure op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Batavia in vogelvlucht met op de voorgrond Kasteel Batavia, nog vrijwel geheel door water omgeven, Jacobus van der Schley, 1753, gravure op papier, collectie Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage -
Plattegrond en profielen van Kasteel Batavia, toegeschreven aan C.A. Luepken (landmeter en kaartenmaker) en/of C. van Barnekor (landmeter en kaartenmaker, circa 1764, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Kaart van de verdedigingswerken van Batavia met hoogtes van het Kasteel van Batavia, C. van Barnekor naar een kaart van C.A. Luepken (landmeter en cartograaf), kopie uit 1764 en gebaseerd op de situatie in 1762, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Detail van een kopie naar een kaart uit 1762 van C.A. Luepken (landmeter en cartograaf). De kopie is van de hand van C. van Barnekor en dateert van twee jaar later, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Plan van bastion Saphier van het Kasteel van Batavia 'met een detail van de daaraanleggende soogenaamde Casemat', kopie van Carl Friedrich Reimer naar het origineel van J.J. Hornung (landmeter en kaartenmaker), circa 1762, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Plattegrond van vestingwerken van Batavia, met hoogtes en zijaanzicht van het Kasteel van Batavia, C. van Barnekor naar een kaart van C.A. Luepken (landmeter en cartograaf), kopie uit 1764 en gebaseerd op de situatie in 1762, ingekleurde tekening op papier, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
Kasteel van Batavia met op de voorgrond een kar voortgetrokken door vier slaven. Op de achtergrond de Waterpoort en links het bastion Saphier, Johannes Rach, 1767, collectie Rijksmuseum Amsterdam -
Het Kasteel van Batavia, 1780, Dirk Langendijk naar een tekening van Hendrik Kobell, pen in bruin en penseel in grijs, 17,9 cm hoogte bij 28,8 cm breedte, collectie Rijksmuseum Amsterdam -
'Plan van 't Casteels Bolwerk de Diamant, nevens de daarnaast bygelegene gebouwen en souterreins', kopie van Carl Friedrich Reimer naar een tekening van J.J. Hornung (landmeter en kaartenmaker), ingekleurde tekening op papier, circa 1787, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage -
'Kaart van de Stranden en gesamentlyke situatie der bewesten en beoosten 't Kasteel Batavia gelegene landen en tuynen, van den Mond der Rivier Anké af tot voorby den Mond der rivier van Antsjol en Slingerland', kopie door O. Burgemeestre (landmeter en kaartenmaker) naar origineel van Carl Friedrich Reimer, circa 1788, ingekleurde tekening op papier, 352 cm hoogte bij 103 cm breedte, collectie Nationaal Archief, 's-Gravenhage
.jpg)
· 
· 
