Telluurzuur

Telluurzuur
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van telluurzuur
Algemeen
Molecuulformule	H6TeO6
IUPAC-naam	telluur(VI)zuur
Andere namen	orthotelluurzuur
Molmassa	229,64404 g/mol
CAS-nummer	7803-68-1
Wikidata	Q425172
Beschrijving	Witte kristallijne stof
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
Waarschuwing
H-zinnen	H332
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	geen
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vast
Kleur	wit
Dichtheid	3,07 g/cm³
Smeltpunt	136 °C
Geometrie en kristalstructuur
Dipoolmoment	0 D
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Telluurzuur is een anorganische verbinding met als brutoformule H₆TeO₆. Volgens de IUPAC-regels voor anorganische zuren, gelden ook de volgende benamingen: (triviale naam) orthotelluurzuur en (systematische additieve naam) hexahydroxidotelluur.

Het is een witte kristallijne stof. Uit röntgenkristallografisch onderzoek blijkt dat de molecule een octaëdrische structuur bezit. Deze structuur blijft ook in oplossing behouden. De kristallen zelf zijn trigonaal of monoklien.

Telluurzuur een zwak zuur, dat voorkomt als een tweevoudige base (twee protonen zijn verwijderd), waarbij telluraten gevormd worden; al zijn daar sterke basen voor nodig. Als uitzondering op de tweevoudig geladen variant van telluurzuur (TeO₆H₄²⁻) geldt de verbinding hexazilvertelluraat (Ag₆TeO₆), waarin wel alle waterstofatomen weggereageerd zijn met zilver.

Synthese

Telluurzuur kan bereid worden door oxidatie van telluur of telluur(IV)oxide, met sterke oxidatoren als waterstofperoxide, chroom(VI)oxide of natriumperoxide.

$\mathrm {TeO_{2}\ +\ 2\ H_{2}O_{2}\ +\ 2\ H_{2}O\ \longrightarrow \ Te(OH)_{6}}$

Kristallisatie bij temperaturen onder 10 °C uit oplossingen van telluurzuur levert het tetrahydraat: Te(OH)₆ · 4 H₂O.

Eigenschappen en reacties

In het periodiek systeem behoort telluur tot dezelfde groep als zwavel, maar het staat in een hogere periode. Dit betekent dat het metaalkarakter van het element belangrijker wordt, wat tot uitdrukking kan komen in de eigenschappen van telluurbevattende moleculen.

Het watervrije zuur is stabiel bij temperaturen tot 100 °C. Boven die temperatuur treedt dehydratie op, waarbij het witte, hygroscopische polymetatelluurzuur (H₂TeO₄)₁₀) en het hygroscopische allotelluurzuur (H₂TeO₄)₃(H₂O)₄).

Verhitten van de stof boven 300 °C leidt tot de α-kristallijne vorm van telluur(VI)oxide (α-TeO₃).
Met diazomethaan wordt hexamethyltelluraat gevormd: Te(CH₃O)₆.

In zowel telluurzuur als de meeste telluraten heeft telluur zes liganden. Enkele voorbeelden zijn K[TeO(OH)₅] · H₂O, Ag₂[TeO₂(OH)₄] en Hg₃TeO₆.

Telluurzuur is een relatief sterke oxidator, wat blijkt uit zijn standaardelektrodepotentiaal voor onderstaande reactie: E° = +1,02 V. De reactie verloopt echter traag:

$\mathrm {Te(OH)_{6}\ +\ 2\ H^{+}\ +\ 2\ e^{-}\ \rightleftharpoons \ TeO_{2}\ +\ 4\ H_{2}O_{2}}$

Toxicologie en veiligheid

Gedurende vervoer en opslag dient men ermee rekening te houden dat telluurzuur, zoals andere telluurverbindingen, brandbaar is. Het is bovendien een stof die de ogen, neus, keel en huid irriteert. Dit leidt tot roodheid van de ogen, keelpijn, duizeligheid, misselijkheid, knoflookadem en droge huid.

Bronnen, noten en/of referenties