Wehrkreis I
Wehrkreis I | ||
---|---|---|
De militaire districten van het Duitse Rijk na de "Anschluss" van Oostenrijk.
| ||
Oprichting | 1919 | |
Ontbinding | 8 mei 1945[1] | |
Land | Weimarrepubliek nazi-Duitsland | |
Onderdeel van | Reichswehr Wehrmacht | |
Type | Militair district | |
Veldslagen | Tweede Wereldoorlog | |
Commandanten | zie bevelhebbers |
Het Wehrkreis I (Königsberg) (vrije vertaling: 1e militaire district (Koningsbergen)) was een territoriaal militaire bestuurlijke eenheid tijdens de Weimarrepubliek, en later van het nationaalsocialistische Duitse Rijk. Het bestond vanaf 1919 tot 1945.
Het Wehrkreis I was verantwoordelijk voor de militaire veiligheid van het Oost-Pruisen[1][2][3]. Het voorzag ook in de bevoorrading en training van delen van het leger van de Reichswehr en het Heer in het gebied.
Het gebied van het Wehrkreis I was 78.731 vierkante kilometer groot, met een bevolking van 4.667.000[2] in 1944. Het hoofdkwartier van het Wehrkreis I was gevestigd in Koningsbergen[1][2][4].
Het Wehrkreis I had twee Wehrersatzbezirke, Allenstein[3], Koningsbergen (vrije vertaling: twee reserve militaire districten).
Luftgau I werd opgebouwd door het Wehrkreis I[5].
Bevelhebbers[6]
[bewerken | brontekst bewerken]Rang | Naam | Begin | Eind | Opmerking |
---|---|---|---|---|
Generalleutnant | Ludwig von Estorff[7] | 1919 | 1920 | |
Generalleutnant | Johannes von Dassel[8] | 1 oktober 1920 | 31 oktober 1923 | Vanaf maart 1920 tot mei 1920 als plaatsvervangend bevelhebber, daarna vanaf 1924 als bevelhebber Wehrkreis. |
Generalleutnant | Wilhelm Heye[9][10] | 1 november 1923[11] | 8 oktober 1926[11] - 31 oktober 1926 |
|
Generalleutnant | Friedrich von Esebeck[12] | 1 november 1926[13] | 30 september 1929[13] | |
Generalleutnant | Werner von Blomberg | 1 oktober 1929[14] | 30 januari 1933[14] | |
General der Artillerie | Walther von Brauchitsch | 1 februari 1933[15] - 1 maart 1933[16] |
1 april 1937[16] | Laatste commandant van de 1e Divisie |
General der Artillerie | Georg von Küchler | 1 april 1937[17] | 31 juli 1939[17] - 26 augustus 1939 |
Mobilisatie voor de Tweede Wereldoorlog. Hiervoor eerst commandant van de 1e Infanteriedivisie. |
Generalleutnant | Oskar von Hindenburg | 26 augustus 1939 - 1 september 1939[18] |
25 oktober 1939[18] - 5 november 1939 |
mit der stellvertretende Führung beauftragt (m.d.st.F.b.) (vrije vertaling: met het plaatsvervangend leiderschap belast)[18] |
General der Artillerie | Alfred von Vollard-Bockelberg | 25 oktober 1939[1] - 5 november 1939 |
14 mei 1940[1] - 19 juni 1940 |
|
General der Artillerie | Wilhelm Ulex | 2 juni 1940[1][19] - 20 oktober 1940 |
30 april 1941[1][19][20] - 1 mei 1941 |
Voormalig bevelhebber van het Wehrkreis XI. |
General der Artillerie | Peter Weyer | 1 mei 1941[1][21] | 31 januari 1943[1][21] | Voormalig bevelhebber van het Wehrkreis X. |
General der Artillerie | Albert Wodrig | 31 januari 1943[1][22] - 1 februari 1943 |
1 november 1944[1][22] | |
General der Infanterie | Otto Lasch | 1 november 1944[1][23][24] | 9 april 1945[23][25] | In januari 1945 werd Oost-Pruisen door het Russisch leger aangevallen. Op 9 april 1945 werd Lasch door Hitler gedegradeerd en tot de dood veroordeeld, dit vanwege de overgave van Koningsbergen op dezelfde dag[24]. |
Wehrkreiskommando I
[bewerken | brontekst bewerken]Vanaf 1919 was de staf geplaatst in het commandantgebouw gevestigd aan de Hinterroßgarten 43, dat werd in 1928 verkocht voor 76.000 RM.
Wehrkreis-Waffenmeisterei
[bewerken | brontekst bewerken]De Waffenmeisterei was gevestigd aan de Rothensteiner Straße, Königsberg. Er werkte 700 medewerkers. Het was ondergeschikt aan het Heereszeugamt.
Militair districtspastoor
[bewerken | brontekst bewerken]in de Weimarrepubliek was de pastoor; één voor elk van de zeven militaire districten; ondergeschikt aan de veldprovoost, vanaf 1934 aan de veldbisschop. In 1933 steeg het aantal naar 15 pastoren[26]. De pastoors, aangeduid als "ev. of kat. Wehrkreispfarrer ", waren ondergeschikt aan de staf van het Wehrkreiskommando (vrije vertaling: militaire districtscommando) als griffiers voor aangelegenheden van legerpastoraat.
De functie van predikant in het Wehrkreis I had in het hele Duitse Rijk had een bijzonder voorrecht, aangezien het preken werden gedaan in de kroningskerk van de Pruisische koningen[27].
Katholiek pastoor
[bewerken | brontekst bewerken]Vanaf het begin van 1920 tot eind september 1927 was Franz Rarkowski katholiek Divisie- en militair districts-pastoor.
In 1932 werd de latere Leitende Marinedekan Stanislaus Estevant (1882–1956) benoemd. Aansluitend bekleedde Anton Poschmann (1894-1970) deze functie, totdat hij in 1933 met gedwongen pensionering moest.
Protestantse militair districtspastoor
[bewerken | brontekst bewerken]Vanaf 1921 tot 1926 was Albert Otto, en later vanaf 1940 tot 1943 Aufsichtsführender Pfarrer. (vrije vertaling: toezichthoudende pastoor) bij de Militärbefehlshaber Belgien–Nordfrankreich (vrije vertaling: militair bevelhebber van België en Noord-Frankrijk). En vanaf 1944 aansluitend in dezelfde functie bij de Oberbefehlshaber West (Opperbevelhebber West)[28]. Vanaf 1926 tot 1933 was Ludwig Müller (later de Reichsbischof van de Duitse Evangelische Kerk (DEK) en Führungsperson van de Deutsche Christen (vrije vertaling: Rijksbisschop en leider van de Deutsche Christen)). Walter Trepte bekleedde deze functie vervolgens tot 1939[29]. Hij werd opgevolgd door de Oberst en later Wehrmacht-decaan Stefan Gmeiner (1895-1952), die in beide wereldoorlogen meerdere keren onderscheiden was, Ewald Hage verving Gmeiner in 1944 werd vanwege een verwonding.
Politieautoriteiten en SD-diensten
[bewerken | brontekst bewerken]Er werden overeenkomstige politieautoriteiten en SD-diensten toegewezen aan het Wehrkreis. Er was een hoofdbureau van de staatspolitie/Kriminalpolizei in Koningsbergen, en een staatspolitiebureau/recherchebureau in Allenstein, Tilsit en Zichenau-Schröttersburg en andere buitenposten van de staatspolitie[30].
Höherer SS- und Polizeiführer (HSSPF) Nordost, Wehrkreis I, waren:
- Wilhelm Rediess (28 juni 1938 - 25 augustus 1939[31]/19 juni 1940[32][33])
- Jakob Sporrenberg (21 juni 1940 - 1 mei 1941[34][33][35])
- Hans-Adolf Prützmann[36] (1 mei 1941[37] - 20 februari 1944[37])
- Hans-Adolf Prützmann (20 februari 1944 - 8 mei 1945[38][33])
- George Ebrecht (8 december 1941 tot zijn verlof op 4 december 1944 was hij plaatsvervangend bevelhebber[39][33])
Befehlshaber der Ordnungspolizei (BdO):
- Plaatsvervangend Fritz Schuberth (14 juli 1944 - 5 augustus 1944[40])
- Rudolf Mueller-Boenigk (20 februari 1942 - 5 augustus 1944[41])
- Karl Franz (15 juli 1941 - 8 oktober 1941[42]) (m.d.W.d.G.b.)[43]
- Karl Franz (8 oktober 1941 - 20 februari 1942[43]) (m.d.W.d.G.b.)[43]
Inspekteur der Ordnungspolizei (IdO):
- Curt Kowalski (15 september 1936 - 1 april 1939[44])
- Curt Pohlmeyer (1 april 1939 - 15 december 1939[45])
- Otto Rasch (30 november 1939 - 1 november 1941[46])
- Otto von Oelhafen (1 januari 1940 - 1 mei 1941[47])
SD-eenheden[4]:
- SD-Leitabschnitt Köningsberg
- SD-Abschnitt Allestein
- SD-Abschnitt Tilsit
Bekende personen in het Wehrkreis
[bewerken | brontekst bewerken]- Heinrich Graf zu Dohna-Schlobitten: vanaf 1939 stafchef en verzetsstrijder
- Hans Otto Erdmann: vanaf 1944 1. Generalstabsoffizier (vrije vertaling: 1e Generale Stafofficier) van het Wehrkreis en verzetsstrijder
- Siegfried Hoffheinz: officier van geneeskundige dienst
- Erich Koch: Rijksverdedigingscommissaris van het Wehrkreis
- Anton Kuhn: vanaf 1939 plaatsvervangend pastoor, later decaan van het militair gewest van de Bundeswehr.
- Heinrich Graf von Lehndorff-Steinort: verbindingsofficier van operatie Walküre, van het Wehrkreis en verzetsstrijder
- Otto von Oelhafen: vanaf januari 1940 tot oktober 1940 Inspekteur der Ordnungspolizei (IdO) in het Wehrkreis
- Curt Pohlmeyer: vanaf april 1939 tot januari 1940 Inspekteur und Befehlshaber der Ordnungspolizei in het Wehrkreis
- Theodor Rehberg: als Obermedizinalrat (vrije vertaling: senior raadgevend arts) en turberculosedeskundig adviseur van het Wehrkreis, later van het Wehrkreis IX
- Walter von Reichenau: vanaf 1930 stafchef
- Friedrich Stahl: vanaf 1943 personeelsfunctionaris in het Wehrkreis
- Wilhelm-Hunold von Stockhausen: vanaf 1944 als opvolger van Oskar von Hindenburg als Kommandeur der Kriegsgefangenenlager van het Wehrkreis
Afkorting
[bewerken | brontekst bewerken]- mit der Wahrnehmung der Geschäfte beauftragt (m.d.W.d.G.b.) - vrije vertaling: met de waarneming van de functie belast
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- (de) Wehrkreis II: Wehrkreiskommando in Königsberg (Pr), Stand: 1. 8. 1941, Reichsgesetzblatt 1941 Teil I, Seiten 392/3
- (en) World War II Armed Forces - Orders of Battle and Organizations: organigram van het Wehrkreis I in 1941.
- (de) Lexikon der Wehrmacht: samenstelling van het Wehrkreises I in 20 september 1939.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Wehrkreis I (Königsberg) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- (en) Kursietis, Andris J. (1999). The Wehrmacht at War 1939-1945; The Units and Commanders of the Ground Forces during World War II. Aspekt, pp. 73. ISBN 90-75323-38-7. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- (de) Tessin, Georg (1996). Verbände und Truppen der deutschen Wehrmacht und Waffen-SS im Zweiten Weltkrieg 1939-1945. Zechzehnter Band: Verzeichnis der Friedensgarnisonen 1932-1939 und Stationierungen im Kriege 1939-1945. Teil 2. Wehrkreise VII-XIII. Verlag E. S. Mittler & Sohn, Frankfurt/Main. ISBN 3-7648-1097-1. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- (en) Mitcham Jr., Samuel W. (2007). German Order of Battle: Volume Three: Volume Three: Panzer, Panzer Grenadier, and Waffen SS Divisions in WWII. Stackpole Books, Mechanicsburg, 236, 237. ISBN 978-0-8117-3438-7. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- (de) Boberach, Heinz (2012). Ämter, Abkürzungen, Aktionen des NS-Staates: Handbuch für die Benutzung von Quellen der nationalsozialistischen Zeit. Amtsbezeichnungen, Ränge und Verwaltungsgliederungen, Abkürzungen und nichtmilitärische Tarnbezeichnungen. Walter de Gruyter, Nederland, pp. 86. ISBN 978-3110951677. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- (fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeie SS - Polizei - Waffen SS Volume 3, SS OGRUF, SS GRUF (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-84038-9. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- (de) Birn, Ruth Bettina (1986). Die Höheren SS- und Polizeiführer. Himmlers Vertreter im Reich und in den besetzten Gebieten. Droste Verlag, Düsseldorf, pp. 333. ISBN 3-7700-0710-7. Geraadpleegd op 1 augustus 2021.
- (en) Yerger, Mark C. (1997). Allgemeine-SS; The Commands, Unites and Leaders of the General SS. Schiffer Military History, pp. 26. ISBN 0-7643-0145-4. Geraadpleegd op 17 maart 2022.
- (de) Schreiber, Carsten (2008). Elite im Verborgenen. Ideologie und regionale Herrschaftspraxis des SD in Sachsen (epub). Walter De Gruyter, pp. 51. ISBN 978-3486706543. Geraadpleegd op 17 maart 2022.
- (de) SS-Personalhauptamt (9 november 1944). Dienstaltersliste der Schutzstaffel der NSDAP (SS-Oberst-Gruppenführer-SS-Standartenführer). Reichsdruckerei, Duitsland, pp. 61. Geraadpleegd op 6 juli 2022.
- (de) Schulz, Andreas, Günter Wegmann (2003). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 1 A-G. Biblio Verlag, Bissendorf, pp. 343. ISBN 3-7648-2373-9.
- (de) Schulz, Andreas, Dieter Zinke (2008). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 3 LA-PL. Biblio Verlag, Bissendorf, 276, 399. ISBN 3-7648-2375-5. Geraadpleegd op 17 januari 2024.
- (de) Schulz, Andreas, Dieter Zinke (2009). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 4 PO-SCHI. Biblio Verlag, Bissendorf, 60, 93, 103, 154, 215, 576, 627. ISBN 978-37648-2595-2.
- (de) Schulz, Andreas, Dieter Zinke (2011). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 5 SCHL - T. Biblio Verlag, Bissendorf, p. 388. ISBN 3-7648-3209-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Kursietis 1999, p.73.
- ↑ a b c Mitcham Jr. 2007, p.236.
- ↑ a b Boberach 2012, p.86.
- ↑ a b Schreiber 2008, p.51.
- ↑ (de) Archivportal: Luftflottenkommando 1 (Bestand). Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Wehrkreis I. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ (en) The Prussian Machine: Ludwig Gustav Adolf von Estorff. Geraadpleegd op 1 augustus 2021.
- ↑ (de) Das Bundesarchiv: Akten der Reichskanzlei, Dassel, Johannes von. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ (de) Das Bundesarchiv: Akten der Reichskanzlei, Heye, Wilhelm. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ (de) Deutsche Biographie: Heye, Wilhelm. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALOBERST, Generaloberst Wilhelm Heye. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ (en) The Prussian Machine: Friedrich Freiherr von Esebeck. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, Char.General der Infanterie Friedrich Freiherr von Esebeck. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALFELDMARSCHALL, Generalfeldmarschall Werner von Blomberg. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- ↑ (de) Deutsche Biographie: Brauchitsch, Heinrich Alfred Walther von. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALFELDMARSCHALL, Generalfeldmarschall Walther von Brauchitsch. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALFELDMARSCHALL, Generalfeldmarschall Georg von Küchler. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b c (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, Generalleutnant Oskar von Beneckendorff und von Hindenburg. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, General der Artillerie Wilhelm Ulex. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ (en) Axis History Forum: General der Artillerie Wilhelm Ulex. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, General der Artillerie Peter Weyer. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, General der Artillerie Albert Wodrig. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, General der Infanterie Otto Lasch. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ a b (en) Traces of War: Lasch, Otto. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ (de) Munzinger: Otto Lasch. Geraadpleegd op 12 juli 2021.
- ↑ (de) Google Boeken: Handbuch der deutschen evangelischen Kirchen 1918 bis 1949. p.450. Geraadpleegd op 13 juli 2021.
- ↑ (de) Google Boeken: Reichsbischof Ludwig Müller: eine Untersuchung zu Leben, Werk und Persönlichkeit. p.75. Geraadpleegd op 23 juli 2021.
- ↑ (de) Google Boeken: Handbuch der deutschen evangelischen Kirchen 1918 bis 1949. p.456. Geraadpleegd op 23 juli 2021.
- ↑ (de) Google Boeken: Handbuch der deutschen evangelischen Kirchen 1918 bis 1949. p.451. Geraadpleegd op 23 juli 2021.
- ↑ Boberach 2012, p.93.
- ↑ Schulz 2009, p.215.
- ↑ Tixier 2019, p.SS OGRUF REDIESS.
- ↑ a b c d Yerger 1997, p.25.
- ↑ Tixier 2019, p.SS GRUF SPORRENBERG.
- ↑ Schulz 2011, p.388.
- ↑ Dienstaltersliste der Schutzstaffel der NSDAP van 09.11.1944. p.61.
- ↑ a b Schulz 2009, p.93.
- ↑ Schulz 2009, p.103.
- ↑ Birn 1986, p.333.
- ↑ Schulz 2011, p.183.
- ↑ Schulz 2008, p.276.
- ↑ Schulz 2008, p.343.
- ↑ a b c Schulz 2009, p.576.
- ↑ Schulz 2009, p.627.
- ↑ Schulz 2009, p.60.
- ↑ Schulz 2009, p.154.
- ↑ Schulz 2008, p.399.