Naar inhoud springen

Ordnungspolizei

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De vlag van de Ordnungspolizei

De Ordnungspolizei (Duits voor ordepolitie) is de gemeenschappelijke noemer voor lokale politie-eenheden die de dagelijkse politietaken moest uitvoeren in nazi-Duitsland tussen 1936 en 1945. Door het gebruik van groene uniformen (net als bij de Duitse politie tot uiterlijk 2018) stonden zij ook bekend als Grüne Polizei.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de Weimarrepubliek (1918-1933) bestond er geen nationaal politiekorps. Elke Duitse deelstaat had zijn eigen politiemacht die werd gecontroleerd door de Minister van binnenlandse aangelegenheden van de desbetreffende staat. In januari 1934 startten de nazi's een reorganisatie door de controle en uitvoeringsmacht van het politieapparaat te centraliseren. Op 26 juni 1936 vaardigde Reichsführer-SS en Chef der Deutschen Polizei im Reichsministerium des Innern Heinrich Himmler een decreet uit waardoor de Duitse politie-eenheden in twee afdelingen werden verdeeld: de Ordnungspolizei (Orpo) en de Sicherheitspolizei (Sipo).

De Orpo was de reguliere politie en stonden ook bekend als de geüniformeerde politie. De Sipo bestond uit de Geheime Staatspolizei (Gestapo), de Reichs Kriminalpolizei (Kripo) en de grenspolitie. De Gestapo en tot op een zekere hoogte de Kriminalpolizei waren de uitvoerende afdelingen van de nazi-politiestaat. De Kriminalpolizei was een groep professionele detectives die de zware en gewelddadige misdrijven onderzocht. In 1942 werden de Kripo, de Sicherheitsdienst en de Gestapo samengevoegd en onder het bevel geplaatst van het Reichssicherheitshauptamt (RSHA).

Organisatie

[bewerken | brontekst bewerken]

De hoofdbevelhebber van de Orpo was de Chef der Deutschen Polizei im Reichsministerium des Innern Heinrich Himmler maar de dagelijkse leiding werd tussen 1936 en 31 augustus 1943 opgenomen door SS-Oberstgruppenführer und Generaloberst der Polizei und Chef der Ordnungspolizei Kurt Daluege. Op 31 augustus 1943 werd Kurt Daluege opgevolgd door SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS und Polizei Alfred Wünnenberg. Overzicht van de afdelingen binnen de Ordnungspolizei in 1941.

Hauptamt Ordnungspolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Hauptamt Ordnungspolizei was het centraal bureau voor de gehele Ordnungspolizei en werd gezien als een SS-hoofdkwartier. Een overzicht van de organisatie van het Hauptamt Ordnungspolizei:

Chef der Ordnungspolizei:
Justitiat beim Chef der Ordnungspolizei
Hauptbüro
Amt Verwaltung und Recht (VBuR) (vanaf 15 september 1943 opgeheven)[3]
Amtschef
Amtsgruppen VuR I
Amtsgruppen VuR II (Organisation, Personalien, Gewerbepolizei, Verkehr)
Amtsgruppen VuR III

Het ambt VuR werd opgedeeld in het ambt Wirschaftsamt en Rechtsamt. Vanaf december 1943 werd dit werkt met een aanzienlijk kleinere personele bezetting gedaan.[11]

Kommando-Amt (Kdo)
Amtschef
Amtsgruppen Sport
  • SS-Obersturmbannführer en Oberstleutnant der Landespolizei Karl Brenner (januari 1939 - 1 augustus 1939[25][26])
Amtsgruppen I (Wirtschaft)
Gruppenleiter Organisation
Gruppenleiter Ia
Gruppenleiter Ib
  • SS-Obersturmbannführer en Oberstleutnant der Schutzpolizei Erich Treuke[2]
Gruppenleiter Ausbildung
Gruppenleiter KD (Ostraum)
  • SS-Obersturmbannführer Paul Geibel (8 augustus 1941 - 13 augustus 1942[30])
Gruppenleiter N (Nachtrichtenverbindungswesen)
  • Oberst der Schutzpolizei/SS-Standartenführer Robert Schlake (1 december 1940 - 15 september 1943[31])
Gruppenleiter Sp.
Gruppenleiter W
  • SS-Obersturmbannführer Paul Geibel (13 augustus 1942 - 12 oktober 1942[30]) (plaatsvervangend commandant[30])
  • SS-Obersturmbannführer en Oberst der Gendarmerie Paul Geibel (12 oktober 1942 - 30 maart 1944[30])
  • SS-Sturmbannführer Hugo Stelzer (tot juni 1944[2])
Gruppenleiter Kriegsgeschichte
Amtsgruppen II (Verwaltung)
Gruppenleiter P
Gruppenleiter P (V)
Gruppenleiter P (Dis.)
Gruppenleiter P (Fürs.)
Gruppenleiter P (Kr.O.)
Amtsgruppen III (Unterbringung)
Gruppenleiter San. 1 und 2
Gruppenleiter San. 3
Gruppenleiter San. 4
Gruppenleiter Chef San. Wesen
Kolonialpolizeiamt
Amt Freiwilligen Feurerwehren (vanaf 15 september 1943 opgeheven)[3]
Amt Technische Nothilfe (vanaf 15 september 1943 opgeheven)[3]
Reichsämter
Reichsamt Technische Nothilfe
Reichsamt Freiwilligen Feuerwehren
Wirtschaftsverwaltungsamt (van 1943[2]) (WVA[44])
Amtsgruppen W I
Amtsgruppen W II
Amtsgruppen W III
Amtsgruppen W IV
  • Ministerialdirektor Georg Fhr.v.Hohenastenberg, gen. Wigandt (december 1943 - maart 1944[2])
Rechtsamt
Amtsgruppen R I
Amtsgruppen R II
  • Ministerialdirektor Georg Fhr.v.Hohenastenberg, gen. Wigandt (september 1943 - december 1943[2])
Sanitätsamt
  • SS-Brigadeführer Dr. Oskar Hock (31 augustus 1943 - 10 april 1944[36])
Generalinspekteure
Generalinspekteur der Schutzpolizei des Reiches
Generalinspekteur der Gendarmerie und Schutzpolizei der Gemeinden
Generalinspekteur der Schulen
Generalinspekteur der Feuerlöschwesens
Generalinspekteur der Feuerwehrschulen, Werkfeuerwehren und Brandschau
Generalinspekteur der Feuerschutzpolizei und Feuerwehren
Generalinspekteur für das Unterkunftswesen
Generalinspekteur für das Sanitätswesen
Generalinspekteur Spezialabwehr
Inspekteure
Inspekteur für die weltanschauliche Erziehung
Inspekteur für den Zahnärzlichen Gesundheitsdienst
  • Oberstarzt Dr. med. dent. Otto Sitte (juni 1943 - september 1943[2])
Inspekteur der Wasserschutzpolizei
Inspekteur Waffen und Geräte (W.u.G.)
Chef in K (Kraftfahrzeuge)
Chef in N (Nachrichtenwesen)
  • Oberstleutnant der Schutzpolizei/Oberst der Schutzpolizei Robert Schlake (21 augustus 1939 - 1 december 1940[31])
Inspekteur der Nachrichtenwesen
  • SS-Oberführer/SS-Brigadeführer en Generalmajor der Polizei Robert Schlake (15 september 1943 - 8 mei 1945[69])
Chef in L
Chef in F
Chef in Veterinärwesen (Vet)
  • Oberstveterinär der Landespolizei Wilhelm Kries (30 juni 1936 - december 1940[70])
  • waarnemend Amtschef Oberstveterinär der Landespolizei Wilhelm Kries (9 augustus 1940 - 23 augustus 1940[70])
  • Oberstveterinär der Landespolizei/Charakter der Generalveterinär der Polizei Wilhelm Kries (december 1940 - 15 september 1943[70])
  • Generalveterinär der Polizei Wilhelm Kries (15 september 1943 - 1 oktober 1944[70])
Adjutanten und Verbindungsoffiziere
Adjutant bei RFSS
Adjutant bei Reichsminister Dr. Goebbels
Adjutant bei Staatssekretär Dr. Stukkart
Verbindungsoffizier SS-Personal-Hauptamt
  • Oberstleutnant Möller-Franzen[2]
Verbindungsoffizier zum Chef der Fernmeldewesens
Verbindungsoffizier zum RLB
Verbindungsoffizier zum RLM
  • Oberst Herbert Melchior[2]
Verbindungsoffizier zum RMfdbes.Geb.
  • Major Fritz Müller[2]
Verbindungsoffizier zum RMfVuPr
Hilfsoffizier beim Chef der Reichskanzlei
Kommandeure der Schulen und Anstalten
Grenzpolizeischule Fürstenberg
Kommandeur Technische SS- und Polizeiakademie
Offizier-Schule der Ordnungspolizei Eberswalde
  • Oberstleutnant Walter Hans[2]
Offizier-Schule der Ordnungspolizei Fürstenfeldbruck
Offizier-Schule der Ordnungspolizei Oranienburg
Polizei-Offizier-Schule Berlin-Köpenick
Polizei-Waffenschule I
Polizeischule für Verwaltungsbeamte (Linz)
Polizeischule für Kraftfahrwesen (Woisen)
Polizeischule für Leibenübungen (Spandau)
Polizeischule für Reit- und Fahrwesen (Bendsburg)
Polizeischule für Reit- und Fahrwesen (Rathenow)
  • Oberstleutnant Ruge[2]
Polizeischule für Technik und Verkehr
Polizeischule für Verwaltungsbeamte (München-Haar)
SW-Schule Stettin

Schutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Schutzpolizei was de stadspolitie die de orde moest handhaven in de grotere Duitse steden. De Schutzpolizei was nog verder onderverdeeld in:

  1. Schutzpolizei des Reiches (deed dienst in grote steden),
  2. Schutzpolizei der Gemeinden (deed dienst in kleine steden),
  3. Kasernierte Polizei (oproerpolitie die als reserve fungeerde).

Gendarmerie

[bewerken | brontekst bewerken]

De Gendarmerie of landelijke politie werd gevraagd om dienst te doen bij de kleinere districten, afgelegen gebieden en grenzen en binnenlandse defensieve taken.

Verwaltungspolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Verwaltungspolizei was de bestuurlijke afdeling van de Orpo en had het algemene bevel over alle Orpo-politiebureaus. De Verwaltungspolizei was eveneens het bureau waar alle gegevens werden bijgehouden en het voerde het bevel over de burgerlijke afdelingen, waaronder de Gesundheitspolizei, de Gewerbepolizei (handelspolitie) en de Baupolizei (bouwpolitie).

Verkehrspolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Verkehrspolizei was de verkeerspolitie die zich bezighield met de Duitse wetgeving van de verkeersveiligheid. De dienst patrouilleerde op de Duitse wegen en kwam ter plaatse bij de ongevallen. De Verkehrspolizei deed eveneens de escortes van hooggeplaatste nazileden.

Wasserschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Wasserschutzpolizei (waterbeschermingspolitie) was de kustwacht van het Derde Rijk. Ze waren bevoegd om de rivieren, havens en binnenwateren te beveiligen. De Wasserschutzpolizei had tevens een autoriteit over de SS-Hafensicherungstruppen die ingedeeld waren bij de Allgemeine-SS-eenheden en dienstdeed als de veiligheidspolitie van de havens.

Bahnschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Bahnschutzpolizei was de spoorwegpolitie en bestond uit parttime officieren die werknemers waren van de Deutsche Reichsbahn (staatsspoorwegen van nazi-Duitsland). De Bahnschutzpolizei werd geacht om de veiligheid rondom de spoorwegen te verzekeren door spionage- en sabotage-acties op de spoorbanen te voorkomen.

Rangen bij de Bahnschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoogste rang staat bovenaan:

  • Chef der Bahnschutzpolizei
  • Stabsführer der Bzp
  • Bzp Bezirkshauptführer
  • Bzp Bezirksführer
  • Bzp Abteilungshauptführer
  • Bzp Oberabteilungsführer
  • Bzp Abteilungsführer
  • Bzp Oberzugführer
  • Bzp Zugführer
  • Bzp Unterzugführer
  • Bzp Obergruppenführer
  • Bzp Gruppenführer
  • Bzp StellvertreterGruppenführer
  • Bzp Mann
  • Bzp Anwärter

Feuerschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1938 werden alle lokale brandweerstations gecentraliseerd onder de Ordnungspolizei. De Feuerschutzpolizei of brandbeschermingspolitie bestond bijgevolg uit alle Duitse brandweerkorpsen onder een nationale structuur. De Feuerschutzpolizei had eveneens het bevel over de vrijwillige brandweerlieden (Freiwillige Feuerwehren). In de periode van de geallieerde bommencampagne tijdens de Tweede Wereldoorlog bestond de Feuerschutzpolizei en de Freiwillige Feuerwehren uit bijna 2 miljoen brandweerlui.

Luftschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Luftschutzpolizei was de luchtbeschermingspolitie die de leiding nam over de luchtafweerstellingen en evacuatie tijdens de geallieerde luchtbombardementen. De Luftschutzpolizei was onderverdeeld in:

  • de Reichsluftschutzbund, de nationale bond voor burgerdefensie,
  • de Luftschutz-warndienst, de observatiedienst tegen luchtaanvallen,
  • de Sicherheits und Hilfsdienst, de veiligheids- en evacuatiedienst, die zich ontfermde over de slachtoffers tijdens de geallieerde bombardementen.

Technische Nothilfe

[bewerken | brontekst bewerken]

De Technische Nothilfe of TeNo is het technisch noodkorps dat werd opgericht in 1919 tijdens de Weimarrepubliek en had in deze periode als hoofddoel om stakingen en opstanden te breken en de vitale publieke diensten draaiende te houden. Toen er tijdens de laatste jaren van de Weimarrepubliek slechts sporadisch stakingen waren werd het korps hoofdzakelijk gebruikt als technische reserve bij natuurrampen. Na 1933 werd de TeNo een nationaal korps en in 1937 werd het ingelijfd bij de Orpo waar het alle publieke gevaren en noodsituaties moest opvangen. Ze legden zich sterk toe op gasbescherming en de luchtverdediging. In 1943 had de TeNo meer dan 100.000 leden.

Funkschutz

[bewerken | brontekst bewerken]

De Funkschutz of radio-observatiedienst bestond uit veiligheidspersoneel van de SS en de Orpo. Hun opdracht bestond erin om Duitse radiostations te beschermen tegen vijandelijke aanvallen en sabotage-acties. De Funkschutz was eveneens de primaire onderzoeksinstelling in de strijd tegen illegale ontvangst van buitenlandse radio-uitzendingen.

Werkschutzpolizei

[bewerken | brontekst bewerken]

De Werkschutzpolizei waren de nachtwakers van het Derde Rijk. Het waren burgers die paramilitaire uniformen droegen (de zwarte uniformen van de Allgemeine-SS met Orpo-kentekens) en onder het bevel geplaatst werden van een centraal Orpo bureau.

Postschutz

[bewerken | brontekst bewerken]

De Postschutz was een soort postpolitie, maar nooit een onderdeel van de Ordnungspolizei. De organisatie bestond aanvankelijk uit postmedewerkers die lid van de SA of SS waren en diende om de veiligheid van de postdiensten en andere communicatiemedia zoals telefoon- en telegraaflijnen te garanderen. Later konden alle medewerkers zich vrijwillig melden, terwijl nieuwe medewerkers verplicht toetraden. In 1939 bestond de organisatie uit ongeveer 40.000 mensen. In 1942 werd de Postschutz deel van de Waffen-SS. In 1944 werden uit de Postschutz "SS-Sicherungs-Bataillone der Deutschen Reichspost“ gevormd die in Joegoslavië ook bij de "Bandeneinsatz" werden ingezet. Bij de Processen van Neurenberg werd de Postschutz als criminele organisatie betiteld.

Politiebataljons

[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen 1939 en 1945 organiseerde de Ordnungspolizei zich ook in aparte militaire formaties in Duitsland die onafhankelijk waren van de politie-eenheden en hun bevelstructuur. De eerste van zulke formaties waren de politiebataljons gericht naar ordehandhaving in bezette gebieden en acties tegen de partizanen. De politiebataljons werden geplaatst onder het bevel van de lokale SS- en politieleiders en werden frequent ingezet als veiligheidseenheden in de Joodse getto's van Polen. De Einsatzgruppen werden ook dikwijls versterkt met personen uit de politiebataljons. De politiebataljons vormden 22 politieregimenten waarvan de meeste naar het oostfront werden gestuurd.

Opmerking: De reguliere militaire politie gekoppeld aan de Wehrmacht waren verschillend van de Ordungspolizei.

Waffen-SS Polizei Division

[bewerken | brontekst bewerken]

De militaire tak van de Ordnungspolizei was de SS Polizei Division. De manschappen werden uit de Ordnungspolizei gerekruteerd. Deze divisie werd in 1942 een deel van de Waffen-SS. Vanaf dat moment werd de divisie een reguliere Waffen-SS-divisie. Later werd de naam veranderd in 4. SS-Polizei-Panzergrenadier-Division.

Zeer laat in de Tweede Wereldoorlog werden verscheidene Orpo SS-Politieregimenten opgenomen in de Waffen-SS om de 35e SS en Politie Grenadier Division te vormen.

Samenhang tussen de Orpo en de SS

[bewerken | brontekst bewerken]

De Ordnungspolizei werd gezien als een volledig onderdeel van de SS maar behield een apart systeem van rangen en rangonderscheidingstekens. Het was ook mogelijk voor de SS-leden om een rang te bekleden in de Orpo hiërarchie als in de SS hiërarchie, en SS-generaals werden aangesproken met beide titels. Voorbeeld: een SS-Obergruppenführer bij de SS die ook een politiegeneraal was werd aangesproken met de titel Obergruppenführer und General der Polizei. Vanaf 1944 kregen alle Orpo politiegeneraals een equivalente Waffen-SS rang zodat ze werden aangezien als militaire officieren in plaats van politieambtenaren (was van belang wanneer ze werden gevangengenomen door de geallieerden). Bijgevolg werden de Orpo politiegeneraals vanaf 1944 aangesproken met de titel SS-Obergruppenführer und General der Polizei und Waffen-SS.

Het ultieme doel van Heinrich Himmler was om de Ordnungspolizei te ontbinden en de reguliere Duitse politiemacht te vervangen door een combinatie van een rassen- of staatsbeschermingskorps bestaande uit zuivere SS eenheden. Himmlers droom bestond eruit om de lokale wetgevingsmacht te laten uitvoeren door de Allgemeine-SS samen met de Waffen-SS die de binnenlandse veiligheid en politiek-politionele functies op zich zou opnemen. Een historische analyse van het Derde Rijk onthulde dat bepaalde Orpo leiders weet hadden van Himmlers plan en totaal gekant waren tegen de ontbinding van de Orpo ten voordele van een SS staatspolitie.

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Referentie

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Ordnungspolizei (Nazi Germany) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ordnungspolizei&oldid=68850127"